چگونه با تحقیر مقابله کنیم؟ راهنمای کامل + راهکارهای فوری

رفتارهای تحقیرآمیز: شناخت و برخورد با آن

رفتار تحقیرآمیز به معنای نادیده گرفتن آدم‌ها، بی‌اعتنایی کردن بهشون یا بی‌تفاوتی نشون دادنه. این مدل رفتار می‌تونه بی‌احترامی، نامردی و یا حتی کاملاً خشن هم باشه.

به گفته‌ی آیمی داراموس، روانشناس بالینی، حس طرد شدن و بی‌اهمیت بودن می‌تونه باعث بشه آدم احساس ناخواسته‌ بودن و بی‌ارزش بودن کنه، طوری که انگار اصلاً شما ارزشی ندارید.

انواع رفتار تحقیرآمیز

تحقیر کردن می‌تونه شکل‌های مختلفی داشته باشه. مثلاً، وقتی وارد یه مهمونی می‌شید و به کسی سلام می‌کنید، اون طرف طوری رفتار می‌کنه که انگار شما رو ندیده. یا وقتی توی جلسه یه نظری می‌دید، همکارتون با اخم ابروهاش رو جمع می‌کنه.

این مقاله چند تا مثال، ویژگی‌ها و علت‌های رفتار تحقیرآمیز رو بررسی می‌کنه و یه سری راهکارها برای برخورد با آدم‌های تحقیرگر رو هم پیشنهاد می‌ده.

نمونه‌هایی از رفتار تحقیرآمیز

چند تا نمونه از رفتارهای تحقیرآمیز، از نظر دکتر داراموس، ایناست:

جواب سلام ندادن یا توجه نکردن به حضور شما
بی‌علاقگی به حرف‌های شما
پریدن وسط حرف‌هاتون
نادیده گرفتن مداوم تماس‌ها یا پیام‌هاتون
بدون فکر کردن، رد کردن پیشنهادهای شما
جواب ندادن به سؤالات شما
جواب‌های کوتاه و بی‌روح دادن
محروم کردن شما از مکالمات
نظر و ترجیحات بقیه رو پرسیدن، اما نه شما
انگار نه انگار که شما ناراحتید
کوچک شمردن کارهایی که کردید
ارزش ندادن به نیازها و خواسته‌های شما

دکتر داراموس اضافه می‌کنه که یه آدم تحقیرگر ممکنه فقط شما رو تحقیر کنه، یا نسبت به یه قشر خاص (مثل کسایی که سن، نژاد یا جنسیتشون فرق داره) اینطوری باشه، یا کلاً با همه اینجوری رفتار کنه. مثلاً یه تحقیق تو سال 2022 نشون داده که جوون‌ترها، خانم‌ها و غیر سفیدپوست‌ها بیشتر با این مشکل مواجه می‌شن که کسی به حرف‌هاشون گوش نمی‌ده یا به نگرانی‌هاشون اهمیت نمی‌ده.

یه آدم تحقیرگر چطوری رفتار می‌کنه؟

بعضی از رفتارهای یه آدم تحقیرگر ایناست:

طوری نفس عمیق می‌کشه که انگار شما خسته‌کننده‌اید
به نگرانی‌هاتون توجهی نمی‌کنه
به حرف‌هاتون پوزخند می‌زنه
وقتی پیشنهاد می‌دید، چشماش رو می‌چرخونه
با شما چشم تو چشم نمی‌شه
وقتی دارید باهاش حرف می‌زنید، روشو برمی‌گردونه
وقتی دارید باهاش حرف می‌زنید، ازتون فاصله می‌گیره

حرف‌های تحقیرآمیز چیه؟

چند تا نمونه از حرف‌های تحقیرآمیز:

“بی‌خیال.”
“اهمیت نداره.”
“وقت ندارم اینا رو گوش بدم.”
“اینا رو قبلاً شنیدم.”
“مهم نیست، ولش کن.”
“این ایده مزخرفیه.”
“ارزش بحث نداره.”
“داری زیادی بزرگش می‌کنی.”
“چرا این‌همه بزرگش می‌کنی؟”

ویژگی‌های یه آدم تحقیرگر

چند تا نشونه و ویژگی یه آدم تحقیرگر:

قضاوتگر: شما رو بر اساس چیزایی مثل قیافه یا جایگاه اجتماعی‌تون قضاوت می‌کنه و اگه باهاش هم‌نظر نباشید، تحقیرتون می‌کنه.
اولویت ندادن: شما رو تو اولویت قرار نمی‌ده و طوری رفتار می‌کنه که انگار مهم نیستید.
همیشه حق با اونه: به حرف‌های شما گوش نمی‌ده و نگرانی‌هاتون رو بی‌اهمیت می‌دونه.
دفاعی رفتار کردن: اگه از رفتارش انتقاد کنید، بدون هیچ عذرخواهی‌ای، به شما حمله می‌کنه.
عذرخواهی نکردن: هیچ‌وقت اشتباهش رو قبول نمی‌کنه و عذرخواهی نمی‌کنه.
جدی نگرفتن شما: به ایده‌ها، موفقیت‌ها و احساسات شما توجه جدی نمی‌کنه.
کم‌ارزش دونستن: ممکنه بهتون بخنده یا با کنایه سعی کنه شما رو کوچیک کنه.
کوچک کردن احساسات شما: به جای اینکه احساسات شما رو بفهمه، می‌گه که دارید زیادی واکنش نشون می‌دید یا موضوع مهمی نیست.
دوری از بحث: به جای حل کردن مشکلات، از بحث کردن فرار می‌کنه و شما رو تو یه وضعیت ناراحت و حل‌نشده رها می‌کنه.

دکتر داراموس توضیح می‌ده: «طبیعیه که گاهی به نتیجه‌ی دلخواهمون نرسیم، اما آدما باید طوری باهاتون رفتار کنن که حس کنید براشون مهم هستید. رفتار تحقیرآمیز، اینو انکار می‌کنه که خواسته‌های شما هیچ‌وقت ارزشمند نبوده.»

علت‌های رفتار تحقیرآمیز

چند تا از علت‌هایی که باعث رفتار تحقیرآمیز می‌شن:

رفتار یادگرفته شده: اگه یه نفر تو محیطی بزرگ شده باشه که بزرگ‌ترهاش تحقیرآمیز رفتار می‌کردن، ممکنه تو بزرگسالی هم همین رفتارها رو تکرار کنه.
سبک دلبستگی: کسایی که تو بچگی سرپرست‌های بی‌توجهی داشتن، ممکنه سبک دلبستگی تحقیرآمیزی پیدا کنن.
اعتماد به نفس پایین: شاید عجیب به نظر برسه، اما کسایی که اعتماد به نفس پایینی دارن، ممکنه برای اینکه حس برتری داشته باشن، به تحقیر دیگران رو بیارن.
آسیب عاطفی: آدم‌هایی که آسیب‌های عاطفی دیدن، مثل خیانت یا طرد شدن، ممکنه برای اینکه از بقیه فاصله بگیرن و از خودشون محافظت کنن، به رفتار تحقیرآمیز پناه ببرن.
کنترل غیرمستقیم: بعضی‌ها ممکنه از رفتار تحقیرآمیز برای کنترل غیرمستقیم دیگران استفاده کنن. با ندادن توجه و محبت، سعی می‌کنن قدرت خودشون رو حفظ کنن.
اجتناب از درگیری: کسایی که از درگیری فرار می‌کنن، ترجیح می‌دن موضوع رو ندیده بگیرن تا اینکه بخان باهاش مواجه بشن.
ناتوانی در کنترل خشم: بعضی وقت‌ها، یه نفر ممکنه چون از شما عصبانیه، تحقیرتون کنه و نتونه خشمش رو کنترل کنه.

چطور با یه آدم تحقیرگر برخورد کنیم؟

چند تا راهکار که می‌تونه بهتون کمک کنه با یه آدم تحقیرگر مقابله کنید:

توجه دادن به رفتارشون: اگه کسی با شما تحقیرآمیز رفتار می‌کنه، می‌تونید به رفتارش اشاره کنید و ازش انتقاد کنید. اگه از این موضوع خبر نداشته باشه، شاید دیگه این کارو نکنه.
بیان احساسات: به طرف مقابل توضیح بدید که رفتارش چه حسی به شما می‌ده. مثلاً، می‌تونید بگید: «وقتی به پیام‌های من جواب نمی‌دی، حس می‌کنم برات مهم نیستم.»
محکم صحبت کردن: اگه این آدم مرتباً پیشنهادها و نظرات شما رو نادیده می‌گیره، شاید لازم باشه مستقیم‌تر و قاطع‌تر از همیشه رفتار کنید. نیازها و نظراتتون رو واضح، محکم و با احترام بیان کنید.
تعیین کردن حد و مرز: اگه رفتار این آدم ادامه پیدا کرد، شاید لازم باشه یه سری حد و مرز تعیین کنید، مثل اینکه دیگه باهاش وقت نگذرونید.
کمک گرفتن: اگه رفتار این آدم مرتباً شما رو ناراحت می‌کنه یا احساس می‌کنید دارید غرق می‌شید، با عزیزانتون صحبت کنید یا از یه متخصص کمک بگیرید.

در نهایت، یادتون باشه که ایجاد و حفظ مرزهای سالم، یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای داشتن روابط مثبت و باارزش هست.