آپنه خواب و تأثیرات شگفت‌انگیزش بر مغزتان

تحقیقات جدید درباره مشکلات تنفسی در خواب و تأثیر آن بر مغز

طبق مطالعه‌ای که در شماره آنلاین ۱۸ دسامبر ۲۰۲۴ مجله پزشکی Neurology®، وابسته به آکادمی نورولوژی آمریکا منتشر شده است، افرادی که در خواب با مشکلات تنفسی مواجه هستند، ممکن است هیپوکامپوس بزرگ‌تری داشته باشند. هیپوکامپوس ناحیه‌ای از مغز است که مسئول حافظه و تفکر می‌باشد. این مطالعه که عمدتاً شامل افراد لاتین‌تبار بود، همچنین نشان داد که افرادی که در خواب با سطح اکسیژن پایین مواجهند، تغییراتی در قسمت‌های عمیق مغز یعنی ماده سفید مشاهده می‌کنند. این تغییرات معمولاً با کاهش سلامت مغز که با افزایش سن همراه است، مرتبط می‌باشد.

مشکلات تنفسی در خواب شامل مجموعه‌ای از شرایط است که باعث تنفس غیرطبیعی در خواب می‌شود، از جمله خروپف و آپنه خواب انسدادی. آپنه خواب انسدادی به حالتی اطلاق می‌شود که فرد در هر ساعت، پنج بار یا بیشتر دچار توقف تنفس می‌شود. این توقف تنفس می‌تواند سطح اکسیژن را کاهش دهد و بر مغز تأثیر بگذارد.

دکتر آلبرتو آر. راموس، نویسنده این مطالعه و استاد دانشگاه میامی، گفت: “برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مشکلات خواب و سطح پایین اکسیژن در خواب با کوچک شدن مغز مرتبط است، در حالی که دیگر مطالعات ارتباطی بین این موارد و رشد مغز یافته‌اند. هر دو حالت کوچک شدن و بزرگ شدن مغز می‌تواند به حافظه و تفکر آسیب برساند و با اختلال در عملکرد طبیعی مغز، خطر زوال عقل و کاهش شناختی را افزایش دهد. مطالعه ما به افراد لاتین‌تبار پرداخته است که در مقایسه با افراد سفیدپوست غیرلاتین، خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل دارند.”

این مطالعه شامل ۲۶۶۷ نفر از افراد لاتین‌تبار با میانگین سنی ۶۸ سال بود. در آغاز مطالعه، هر شرکت‌کننده یک تست خواب خانگی دریافت کرد که میزان توقف تنفس (آپنه) و همچنین تعداد دفعات تنفس کند یا کم‌عمق (هیپونه) را اندازه‌گیری می‌کرد.

تحلیل خواب و تأثیر آن بر حجم مغز

شرکت‌کنندگان در این مطالعه به سه گروه تقسیم شدند: گروه اول شامل افرادی بود که کمتر از پنج اختلال خواب در ساعت داشتند یا هیچ مشکلی در خواب نداشتند؛ گروه دوم شامل افرادی بود که بین پنج تا پانزده اختلال خواب داشتند و مشکلات خواب خفیفی داشتند؛ و گروه سوم شامل افرادی بود که بیش از پانزده اختلال خواب داشتند و مشکلات خواب متوسط تا شدید داشتند. از مجموع شرکت‌کنندگان، ۵۶٪ هیچ مشکلی در خواب نداشتند، ۲۸٪ مشکلات خواب خفیف داشتند و ۱۶٪ مشکلات خواب متوسط تا شدید داشتند.

محققان همچنین سطح اکسیژن در خون را در حین خواب اندازه‌گیری کردند. ده سال بعد، شرکت‌کنندگان تحت اسکن مغزی قرار گرفتند تا حجم مغز و هایپرینتنسیتی‌های ماده سفید، که نواحی آسیب‌دیده در بافت مغز هستند، اندازه‌گیری شود. پس از تنظیم عوامل مختلفی مانند سن، جنس، فشار خون بالا و اینکه آیا شرکت‌کننده بیمه داشته است یا نه، مشخص شد که افراد گروهی که بیشترین مشکلات خواب را داشتند، ۰.۲۴ سانتی‌متر مکعب (cm3) حجم مغز بیشتری در هیپوکامپ نسبت به افرادی که هیچ مشکلی در خواب نداشتند، داشتند. علاوه بر این، مشخص شد برای هر اختلال خواب اضافی، حجم مغز در هیپوکامپ ۰.۰۰۶ سانتی‌متر مکعب افزایش می‌یابد.

محققان دریافتند که کاهش سطح اکسیژن در حین خواب نیز با افزایش حجم هیپوکامپ و افزایش هایپرینتنسیتی‌های ماده سفید مرتبط است. راموس گفت: “یافته‌های ما روابط پیچیده بین سلامت خواب و پیری مغز را نشان می‌دهد و تأکید می‌کند که نیاز به مطالعات طولانی‌مدت‌تری وجود دارد که افراد را از سنین میانسالی یا حتی زودتر پیگیری کنند.” او افزود: “درک واضحی از اینکه چگونه حجم مغز تحت تأثیر آپنه خواب و سایر اختلالات خواب قرار می‌گیرد، ضروری است تا افراد بتوانند درمان‌های زودهنگام و مؤثری دریافت کنند، به‌ویژه در افرادی که ممکن است در معرض خطر بالاتری برای زوال عقل باشند.”

یکی از محدودیت‌های این مطالعه این بود که تنها بزرگسالان لاتین را شامل می‌شد، بنابراین نتایج ممکن است برای سایر جمعیت‌ها یکسان نباشد. این مطالعه توسط موسسه ملی پیری حمایت شده است.