آیا قاعدگی شما قطع شده؟ به کمک پزشک نیاز دارید؟

مروری بر آمنوره

آمنوره به معنای عدم دریافت قاعدگی است و دلایل مختلفی می‌تواند وجود داشته باشد که بستگی به نوع آمنوره (اولیه یا ثانویه) دارد.

آمنوره چیست؟

آمنوره به حالتی گفته می‌شود که فرد قاعدگی خود را دریافت نکند. دو نوع آمنوره وجود دارد: آمنوره اولیه و آمنوره ثانویه. آمنوره اولیه زمانی است که فردی بالای ۱۵ سال هنوز اولین قاعدگی خود را دریافت نکرده باشد. آمنوره ثانویه زمانی رخ می‌دهد که فرد به مدت بیش از سه ماه قاعدگی نداشته باشد.

چرخه قاعدگی چگونه کار می‌کند؟

یک سیستم پیچیده از هورمون‌ها چرخه قاعدگی شما را کنترل می‌کند. در هر چرخه، این هورمون‌ها رحم شما را برای یک بارداری احتمالی آماده می‌کنند. اگر در آن چرخه بارداری وجود نداشته باشد، لایه داخلی رحم شما ریزش می‌کند که همان قاعدگی شماست. عوامل زیادی می‌توانند بر قاعدگی شما تأثیر بگذارند، از جمله مشکلات در ارگان‌ها و ساختارهای زیر:

• هیپوتالاموس: کنترل‌کننده غده هیپوفیز است که بر تخمک‌گذاری (آزاد شدن تخمک) تأثیر می‌گذارد.
• تخمدان‌ها: تخمک را برای تخمک‌گذاری ذخیره و تولید می‌کنند و هورمون‌های استروژن و پروژسترون را تولید می‌کنند.
• رحم: به هورمون‌ها پاسخ می‌دهد و لایه داخلی رحم را ضخیم می‌کند. این لایه در صورت عدم بارداری به عنوان قاعدگی شما ریزش می‌کند.

انواع آمنوره

آمنوره اولیه

آمنوره اولیه زمانی است که فرد تا سن ۱۵ سالگی اولین قاعدگی خود را دریافت نکرده باشد یا در طی پنج سال پس از ظهور اولین نشانه‌های بلوغ (مانند رشد سینه‌ها) قاعدگی نداشته باشد. این حالت معمولاً به دلیل شرایط ژنتیکی (شرایطی که از بدو تولد وجود دارد) یا ناهنجاری‌های اکتسابی (شرایطی که پس از تولد ایجاد می‌شود) رخ می‌دهد.

آمنوره ثانویه

آمنوره ثانویه زمانی است که فرد به طور منظم قاعدگی داشته باشد، اما به مدت حداقل سه ماه قاعدگی نداشته باشد یا قاعدگی او به مدت شیش ماه متوقف شود در حالی که قبلاً نامنظم بوده است. دلایل شایع این نوع آمنوره شامل:

• بارداری.
• شیردهی.
• استرس.
• بیماری مزمن.

چقدر آمنوره شایع است؟

تقریباً ۱ از ۴ زن و افرادی که در بدو تولد به عنوان زن شناسایی شده‌اند و باردار، شیرده یا در حال گذراندن یائسگی نیستند، در طول زندگی خود به نوعی آمنوره مبتلا می‌شوند.

علائم و علل

علائم آمنوره چیست؟

علامت اصلی عدم وجود قاعدگی است. سایر علائم بستگی به علت دارد و ممکن است شما تجربه کنید:

• گرگرفتگی.
• ترشح شیر از نوک سینه‌ها.
• خشکی واژن.
• سردرد.
• تغییرات بینایی.
• آکنه.
• رشد موهای اضافی در صورت و بدن.

چگونه آمنوره ایجاد می‌شود؟

انواع مختلف آمنوره علل متفاوتی دارند. برخی از این علل به‌طور طبیعی و خود به‌خود رخ می‌دهند، در حالی که دیگران ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری یا مشکل پزشکی باشند. دلایل طبیعی برای از دست دادن قاعدگی شامل:

• بارداری (شایع‌ترین علت آمنوره ثانویه).
• شیردهی (یا آمنوره ناشی از شیردهی).
• یائسگی.
• عمل جراحی برای برداشتن رحم یا تخمدان‌ها.

علل شایع آمنوره اولیه

آمنوره اولیه زمانی رخ می‌دهد که فرد تا سن ۱۵ سالگی قاعدگی نداشته باشد. علل شایع شامل:

• مشکلات کروموزومی یا ژنتیکی که بر سیستم تولید مثل تأثیر می‌گذارد، مانند سندرم ترنر.
• مشکلات هورمونی ناشی از مشکلات مغز یا غده هیپوفیز.
• مشکلات ساختاری در ارگان‌ها، مانند نقص در قسمت‌های رحم یا واژن یا داشتن سیستم تولید مثل نارس.

علل شایع آمنوره ثانویه

آمنوره ثانویه زمانی است که فرد به مدت سه ماه یا بیشتر قاعدگی نداشته باشد پس از اینکه قبلاً قاعدگی منظم داشته است. علل شایع شامل:

• برخی از روش‌های کنترل بارداری، مانند Depo-Provera®، دستگاه‌های داخل رحمی (IUD) و برخی از قرص‌های ضد بارداری.
• شیمی‌درمانی و پرتودرمانی برای سرطان.
• عمل جراحی قبلی رحم با زخم (به عنوان مثال، اگر شما عمل کورتاژ (D&C) داشته‌اید).
• استرس.
• تغذیه نامناسب.
• تغییرات وزنی — کاهش یا افزایش وزن شدید.
• روتین‌های ورزشی شدید.
• برخی داروها.

شرایط پزشکی زیر نیز ممکن است باعث آمنوره ثانویه شود:

• نارسایی اولیه تخمدان (POI)، زمانی که تخمدان‌ها قبل از سن ۴۰ سالگی کار خود را متوقف می‌کنند.
• آمنوره هیپوتالامیک، حالتی که آمنوره به دلیل مشکل در هیپوتالاموس رخ می‌دهد.
• اختلالات هیپوفیز، مانند تومور خوش‌خیم هیپوفیز یا تولید بیش از حد پرولاکتین.
• عدم تعادل هورمونی ناشی از شرایطی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، اختلالات فوق کلیوی یا کم‌کاری تیروئید.
• تومورهای تخمدانی.
• چاقی.
• بیماری‌های مزمن یا بیماری‌های مداوم (مانند بیماری کلیوی یا بیماری التهابی روده).

عوامل خطر آمنوره چیست؟

عوامل خطر آمنوره شامل:

• سابقه خانوادگی آمنوره یا یائسگی زودرس.
• شرایط ژنتیکی یا کروموزومی که بر تخمدان‌ها یا رحم تأثیر می‌گذارد.
• چاقی یا کم‌وزنی.
• اختلالات تغذیه‌ای.
• ورزش بیش از حد.
• رژیم غذایی نامناسب.
• استرس.
• بیماری مزمن.

آیا آمنوره عوارضی دارد؟

آمنوره به خودی خود تهدیدی برای زندگی نیست. با این حال، برخی از علل ممکن است منجر به عوارض بلندمدت شوند، بنابراین آمنوره همیشه باید توسط یک ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی ارزیابی شود. داشتن آمنوره ممکن است شما را بیشتر در معرض خطر ابتلا به موارد زیر کند:

• پوکی استخوان یا بیماری‌های قلبی عروقی (به دلیل کمبود استروژن).
• مشکلات در باردار شدن یا نازایی.
• درد لگنی (اگر مشکلات ساختاری علت باشد).

تشخیص و آزمایش‌ها

آمنوره چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر قاعدگی خود را از دست دادید، با یک ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی تماس بگیرید. آن‌ها از شما درباره علائم و تاریخچه پزشکی‌تان، از جمله تاریخچه قاعدگی‌تان سوال خواهند کرد. ارائه‌دهنده شما یک معاینه فیزیکی و معاینه لگنی انجام خواهد داد.

چگونه ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی آمنوره را آزمایش می‌کنند؟

ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی شما ممکن است بخواهد برخی آزمایش‌ها را انجام دهد، از جمله:

• آزمایش بارداری.

آزمایش‌های خون برای بررسی سطح هورمون‌ها و تشخیص اختلالات غده تیروئید یا فوق کلیوی

آزمایش‌های خون می‌توانند به شما کمک کنند تا سطح هورمون‌های خود را بررسی کرده و اختلالات غده تیروئید یا فوق کلیوی را شناسایی کنید. همچنین، در صورت داشتن نارسایی اولیه تخمدان و سن کمتر از ۴۰ سال، ممکن است نیاز به آزمایش ژنتیکی داشته باشید. اگر پزشک شما مشکوک به وجود مشکلی در غده هیپوفیز باشد، ممکن است انجام MRI را توصیه کند. در صورتی که پزشک به وجود مشکلی در تخمدان‌ها یا رحم شما مشکوک باشد، انجام سونوگرافی نیز ممکن است لازم باشد.

آیا باید دوره‌های قاعدگی خود را پیگیری کنم؟

تشخیص آمنوره (عدم قاعدگی) می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. اگر علت آمنوره واضح نباشد، مانند بارداری یا یائسگی، پزشک شما ممکن است از شما بخواهد تغییرات در چرخه قاعدگی خود را ثبت کنید. این تاریخچه می‌تواند به پزشک شما در تشخیص کمک کند.

با استفاده از یک اپلیکیشن یا دفترچه، موارد زیر را یادداشت کنید:

• مدت زمان قاعدگی شما چقدر است.
• آخرین قاعدگی شما کی بود.
• داروهایی که مصرف می‌کنید.
• تغییرات در رژیم غذایی یا برنامه ورزشی شما.
• چالش‌های احساسی که با آن‌ها روبرو هستید، مانند استرس.

مدیریت و درمان آمنوره

چگونه آمنوره درمان می‌شود؟ اگر قاعدگی شما به دلیل یائسگی، شیردهی یا بارداری متوقف شده باشد، پزشک نیازی به درمان نخواهد داشت. در سایر موارد، درمان شما بستگی به علت دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• پیروی از یک برنامه رژیم غذایی و ورزشی که به شما کمک کند وزنی سالم برای خود حفظ کنید.
• تکنیک‌های مدیریت استرس.
• تغییر سطح فعالیت ورزشی.
• درمان هورمونی (دارو) به تجویز پزشک.
• جراحی (در موارد نادر).

علاوه بر این، پزشک شما ممکن است برخی درمان‌ها را برای کمک به عوارض جانبی آمنوره توصیه کند:

• درمان با استروژن برای کاهش گرگرفتگی و خشکی واژن.
• مکمل‌های کلسیم و ویتامین D برای حفظ سلامت استخوان‌ها.
• تمرینات قدرتی (وزنه‌برداری یا انجام حرکات برای تقویت عضلات).

آیا به جراحی برای آمنوره نیاز دارم؟

جراحی برای آمنوره نادر است. پزشک شما ممکن است در صورت وجود موارد زیر آن را توصیه کند:

• اختلاف فیزیکی که مانع از خونریزی واژنی می‌شود، مانند سپتوم واژنی یا پرده بکارت غیرقابل نفوذ.
• تومور هیپوفیز.
• بافت اسکار در رحم.

مدت زمان آمنوره چقدر است؟

بیشتر موارد آمنوره قابل درمان هستند. با درمان، قاعدگی شما باید به طور منظم شروع شود. ممکن است چند ماه طول بکشد تا قاعدگی شما دوباره آغاز شود، اما در بیشتر موارد، این اتفاق خواهد افتاد. با پزشک خود در مورد انتظاراتتان از درمان صحبت کنید.

درمان قاعدگی غیرطبیعی

پیشگیری از آمنوره

چگونه می‌توانم از آمنوره پیشگیری کنم؟ حفظ سلامت عمومی می‌تواند به پیشگیری از برخی علل آمنوره ثانویه کمک کند. سعی کنید:

• از یک برنامه رژیم غذایی و ورزشی سالم پیروی کنید.
• به چرخه قاعدگی خود آگاه باشید (تا بدانید آیا قاعدگی را از دست داده‌اید).
• به طور منظم به پزشک زنان مراجعه کنید، از جمله انجام معاینه لگنی و تست پاپ.
• خواب کافی و منظم داشته باشید.

چشم‌انداز و پیش‌آگهی

آیا قاعدگی من باز خواهد گشت؟ معمولاً قاعدگی شما پس از درمان علت زمینه‌ای باز می‌گردد. با این حال، ممکن است زمان ببرد تا دوباره منظم شود. در برخی موارد، ممکن است شما مشکلی داشته باشید که به این معنی باشد که هرگز قاعدگی نخواهید داشت. اگر اینطور باشد، پزشک شما می‌تواند در مورد گزینه‌های باروری با شما صحبت کند اگر بخواهید باردار شوید.

زندگی با آمنوره

چه زمانی باید به پزشک خود در مورد آمنوره مراجعه کنم؟

شما باید به پزشک خود مراجعه کنید اگر سه ماه قاعدگی را از دست داده‌اید. به پزشک مراجعه کنید اگر قاعدگی را از دست داده‌اید و:

• در تعادل، هماهنگی یا بینایی مشکل دارید (این علائم ممکن است نشان‌دهنده یک وضعیت جدی‌تر باشد).
• در حالی که زایمان نکرده‌اید، شیر تولید می‌کنید.
• رشد موی بدن شما بیش از حد است.
• بیش از ۱۵ سال دارید و هنوز اولین قاعدگی خود را تجربه نکرده‌اید.

چه سوالات دیگری باید از پزشک خود بپرسم؟

هنگام صحبت با پزشک خود، بپرسید:

• علت آمنوره من چیست؟
• گزینه‌های درمانی من چیست و هر کدام چه خطرات و مزایایی دارند؟
• آیا برای درمان‌های هورمونی باید به یک اندوکرینولوژیست مراجعه کنم؟
• آیا می‌توانم هنوز باردار شوم اگر آمنوره داشته باشم؟
• پس از بازگشت قاعدگی، آیا ممکن است دوباره آمنوره بگیرم؟

سوالات متداول

آیا طبیعی است که پس از قطع قرص، آمنوره داشته باشم؟ بله، برخی افراد متوجه می‌شوند که پس از قطع قرص‌های ضد بارداری، قاعدگی ندارند (آمنوره پس از قطع قرص). این به این دلیل است که بدن شما سعی می‌کند به یاد بیاورد که چگونه هورمون‌های لازم برای تخمک‌گذاری و قاعدگی را تولید کند. ممکن است تا سه ماه طول بکشد تا بدن شما دوباره قاعدگی را آغاز کند. اگر بیش از چهار تا شش ماه پس از قطع قرص قاعدگی نداشتید، با پزشک خود صحبت کنید.

آیا آمنوره نوعی ناباروری است؟ خیر، آمنوره نوعی ناباروری نیست. با این حال، عدم قاعدگی می‌تواند منجر به عدم توانایی در باردار شدن شود. اگر هدف شما داشتن فرزند است و چرخه قاعدگی شما نامنظم یا غایب است، با پزشک خود برای تعیین وقت ملاقات تماس بگیرید. اگر بیش از ۱۵ سال دارید و هنوز قاعدگی نداشته‌اید یا چرخه قاعدگی طبیعی داشته‌اید اما اکنون قاعدگی‌های شما از بین رفته است، با پزشک خود صحبت کنید. آمنوره معمولاً نشانه‌ای از یک وضعیت قابل درمان است. پس از اینکه پزشک شما علت از دست رفتن قاعدگی را تشخیص داد، می‌توانید درمان‌هایی برای تنظیم چرخه خود دریافت کنید. ممکن است نیاز به تغییرات سبک زندگی یا درمان هورمونی داشته باشید تا به چرخه قاعدگی طبیعی بازگردید.