آپنه خواب: چگونه بر تغییرات مغزی تأثیر می‌گذارد؟

تحقیقی درباره ارتباط مشکلات تنفسی در خواب و اندازه هیپوکامپ

طبق تحقیقی که در تاریخ ۱۸ دسامبر ۲۰۲۴ در شماره آنلاین مجله پزشکی Neurology® منتشر شده است، افرادی که در خواب با مشکلات تنفسی مواجه هستند، ممکن است هیپوکامپ بزرگ‌تری داشته باشند. هیپوکامپ ناحیه‌ای از مغز است که مسئول حافظه و تفکر است. این مطالعه که عمدتاً شامل افراد لاتین‌تبار بود، نشان داد که افرادی که در خواب سطح اکسیژن کمتری دارند، تغییراتی در قسمت‌های عمیق مغز، یعنی ماده سفید، تجربه می‌کنند. این تغییرات معمولاً به عنوان نشانه‌ای از کاهش سلامت مغز در طول سال‌ها شناخته می‌شوند.

مشکلات تنفسی در خواب شامل مجموعه‌ای از شرایط است که باعث تنفس غیرطبیعی در خواب می‌شود، از جمله خروپف و آپنه خواب انسدادی. آپنه خواب انسدادی زمانی رخ می‌دهد که یک فرد بیش از پنج بار در ساعت تنفسش متوقف شود. این توقف تنفس می‌تواند سطح اکسیژن را کاهش دهد و بر مغز تأثیر بگذارد.

دکتر آلبرتو آر. راموس، نویسنده این مطالعه و استاد دانشگاه میامی، گفت: “برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مشکلات خواب و کاهش سطح اکسیژن در خواب با کوچک شدن مغز مرتبط است، در حالی که دیگران ارتباطی با رشد مغز یافته‌اند.” او افزود: “هم کوچک شدن و هم رشد مغز می‌تواند حافظه و تفکر را با اختلال در عملکردهای طبیعی مغز آسیب بزند و خطر زوال عقل و کاهش شناختی را افزایش دهد. مطالعه ما بر روی افراد لاتین‌تبار انجام شد که در مقایسه با افراد سفیدپوست غیرلاتین، خطر بیشتری برای زوال عقل دارند.”

این مطالعه شامل ۲۶۶۷ فرد لاتین‌تبار با میانگین سنی ۶۸ سال بود. در آغاز مطالعه، به هر شرکت‌کننده یک تست خواب خانگی داده شد که میزان توقف تنفس (آپنه‌ها) و همچنین تعداد تنفس‌های کند یا کم‌عمق (هیپونه‌ها) را اندازه‌گیری می‌کرد.

تقسیم‌بندی شرکت‌کنندگان بر اساس مشکلات خواب

شرکت‌کنندگان به سه گروه تقسیم شدند: گروه اول شامل افرادی بود که کمتر از پنج اختلال خواب در ساعت داشتند یا هیچ مشکلی در خواب نداشتند؛ گروه دوم شامل افرادی با پنج تا ۱۵ اختلال خواب و مشکلات خواب خفیف؛ و گروه سوم شامل افرادی با بیش از ۱۵ اختلال خواب و مشکلات خواب متوسط تا شدید. از مجموع شرکت‌کنندگان، ۵۶٪ هیچ مشکلی در خواب نداشتند، ۲۸٪ مشکلات خواب خفیف داشتند و ۱۶٪ مشکلات خواب متوسط تا شدید داشتند.

اندازه‌گیری سطح اکسیژن و اسکن مغز

محققان همچنین سطح اکسیژن در خون را در حین خواب اندازه‌گیری کردند. ده سال بعد، شرکت‌کنندگان تحت اسکن مغز قرار گرفتند تا حجم مغز و هایپرینتنسیتی‌های ماده سفید، که نواحی آسیب‌دیده در بافت مغز هستند، اندازه‌گیری کنند. پس از تنظیم نتایج بر اساس عواملی مانند سن، جنس، فشار خون بالا و اینکه آیا شرکت‌کننده بیمه داشت یا خیر، مشخص شد که افرادی که در گروه با بیشترین مشکلات خواب قرار داشتند، ۰.۲۴ سانتی‌متر مکعب (cm³) حجم مغز بیشتری در هیپوکامپ نسبت به افرادی که هیچ مشکلی در خواب نداشتند، داشتند. همچنین برای هر اختلال خواب اضافی، افزایش ۰.۰۰۶ سانتی‌متر مکعب در حجم مغز هیپوکامپ مشاهده شد.

نتایج و اهمیت خواب سالم

محققان دریافتند که کاهش سطح اکسیژن در حین خواب نیز با افزایش حجم هیپوکامپ و افزایش هایپرینتنسیتی‌های ماده سفید مرتبط است. راموس گفت: “یافته‌های ما روابط پیچیده‌ای را بین سلامت خواب و پیری مغز نشان می‌دهد و تأکید می‌کند که نیاز به مطالعات طولانی‌مدت وجود دارد که افراد را از سنین میانسالی یا حتی زودتر دنبال کند”. او ادامه داد: “درک واضحی از اینکه چگونه حجم مغز تحت تأثیر آپنه خواب و سایر اختلالات خواب قرار می‌گیرد، ضروری است تا افراد بتوانند درمان‌های زودهنگام و مؤثری دریافت کنند، به ویژه برای افرادی که ممکن است در معرض خطر بالاتری برای زوال عقل باشند.”

محدودیت‌های مطالعه

یکی از محدودیت‌های این مطالعه این بود که تنها شامل بزرگسالان لاتین بود، بنابراین نتایج ممکن است برای سایر جمعیت‌ها یکسان نباشد. این مطالعه توسط موسسه ملی پیری حمایت شد.