راز علمی پشت تنبلی: چگونه بر آن غلبه کنیم؟

دلایل تعلل و راه‌های مقابله با آن

تعویق، که به معنای به تعویق انداختن عمدی و مضر کارهاست، اشکال مختلفی دارد. ساهیتی چبولوی، پژوهشگر مؤسسه ماکس پلانک در زمینه سایبرنتیک زیستی، از یک چارچوب ریاضی دقیق برای درک الگوهای مختلف تعلل و دلایل زیرین آن استفاده می‌کند. بینش‌های او می‌تواند به طراحی استراتژی‌های فردی برای مقابله با این مشکل کمک کند.

«چرا وقتی هنوز وقت داشتم این کار را نکردم؟» این سؤال برای بسیاری از ما پیش آمده است؛ چه در مورد پر کردن مالیات، چه رعایت مهلت در محل کار یا تمیز کردن آپارتمان قبل از بازدید خانواده. اکثر ما به این فکر کرده‌ایم که چرا تمایل داریم برخی کارها را به تعویق بیندازیم، حتی در مواجهه با عواقب ناخوشایند. چرا تصمیماتی می‌گیریم که به ضرر خودمان است و بر خلاف دانسته‌های بهترمان؟ این دقیقاً معمای تعلل است.

تعویق، که به تأخیر انداختن عمدی کارهاست، نه تنها بر بهره‌وری تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه با مجموعه‌ای از مشکلات سلامت روان نیز مرتبط است. بنابراین، قطعاً ارزش این را دارد که بپرسیم چرا این پدیده که بسیار درباره‌اش صحبت می‌شود، این‌قدر بر ما تسلط دارد و واقعاً چیست.

تعریف تعلل

«تعویق یک اصطلاح کلی برای رفتارهای مختلف است»، می‌گوید ساهیتی چبولوی، دانشمند علوم اعصاب محاسباتی از مؤسسه ماکس پلانک. «اگر می‌خواهیم آن را درک کنیم، باید بین انواع مختلف آن تمایز قائل شویم.» یکی از الگوهای رایج این است که ما در تصمیمات خود دچار نقص می‌شویم: ممکن است مثلاً یک شب را برای پر کردن مالیات اختصاص دهیم، اما وقتی زمان آن می‌رسد، به جای آن فیلمی تماشا کنیم. وقتی که اصلاً به زمان متعهد نمی‌شویم، موضوع دیگری در حال وقوع است: ممکن است در انتظار شرایط مناسب باشیم.

الگوهای ممکن تعلل بی‌شمارند: از شروع دیرهنگام تا رها کردن کار در نیمه‌راه. چبولوی همه آن‌ها را طبقه‌بندی کرده و توضیحات ممکن برای هر یک را شناسایی کرده است: نادرستی در تخمین زمان مورد نیاز یا محافظت از خود در برابر شکست احتمالی تنها دو مورد از این دلایل هستند.

مغز کوتاه‌مدت

آیا چنین طبقه‌بندی واقعاً می‌تواند به شما کمک کند تا کارها را انجام دهید؟ چبولوی معتقد است که درک ریاضی دقیق از مکانیزم‌های در حال بازی، اولین قدم برای مقابله با آن است. او تعلل را به عنوان یک سری تصمیمات زمانی چارچوب‌بندی می‌کند. به عنوان مثال، چه اتفاقی می‌افتد وقتی که ما اعلام مالیات خود را برای شب جمعه برنامه‌ریزی می‌کنیم اما سپس به وسوسه‌های یک سرویس استریم تن می‌دهیم؟ یکی از راه‌های فکر کردن به تصمیم‌گیری این است که مغز ما تمام پاداش‌ها و مجازات‌هایی را که از رفتارهای جایگزین انتظار داریم، جمع‌آوری می‌کند: تماشای یک فیلم یا انجام کارهای کاغذی خسته‌کننده.

چرا تعلل می‌کنیم؟

به طور طبیعی، مغز ما مسیری را انتخاب می‌کند که به نظر می‌رسد در مجموع لذت‌بخش‌تر است. اما آیا لذت یک شب فیلم دیدن می‌تواند بر ناراحتی ناشی از جریمه سنگین عدم ارائه مالیات غلبه کند؟ یک نکته مهم وجود دارد: عواقب در آینده دور، در ارزیابی مغز از نتایج مثبت و منفی، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. تا حدی، این امر طبیعی و حتی مفید است؛ زیرا آینده دور به طور حتم با عدم قطعیت‌هایی همراه است. چبولو توضیح می‌دهد: “فقط زمانی که ما به تجربیات حال حاضر بیش از حد ارزش می‌دهیم و به تجربیات آینده کمتر توجه می‌کنیم، این سیاست تصمیم‌گیری به سرعت غیرقابل سازگاری می‌شود.” آیا این فقط تنبلی است؟ این نظریه را کنار بگذارید.

تحقیقات در مورد تعلل واقعی

برای مطالعه تعلل در زندگی واقعی، چبولو به داده‌های گسترده‌ای که توسط دانشگاه نیویورک ارائه شده بود، پرداخت. این داده‌ها شامل گزارشی از دانشجویانی بود که ملزم به شرکت در تعداد مشخصی از ساعات آزمایش‌ها در طول یک ترم بودند. برخی از آن‌ها بلافاصله از انجام وظیفه خود رهایی یافتند؛ برخی دیگر آن را به طور مساوی در طول چند هفته تقسیم کردند و البته، برخی دیگر تا تقریباً دیر نشده بود، از انجام آن طفره رفتند. چبولو شبیه‌سازی‌هایی انجام داد تا رفتار آن‌ها را بازتولید کند. او پرسید: کدام توضیحات می‌توانند بهترین توجیه را برای الگوهای مختلف تعلل ارائه دهند؟

شاید وسوسه‌انگیز باشد که تقصیر را به گردن تمایل مغز ما برای فعالیت‌های پاداش‌دهنده فوری بیندازیم. اما قطعاً عوامل بیشتری در این زمینه دخیل هستند: برای هر الگوی تعلل دانشجویان نیویورکی، چبولو چندین توضیح ممکن پیدا کرد. او تأکید می‌کند: “عدم قطعیت یکی از عوامل اصلی در تعلل است.” این می‌تواند به معنای ناتوانی در پیش‌بینی زمان لازم برای جمع‌آوری تمام رسیدها برای هزینه‌های قابل کسر باشد. اما عدم قطعیت همچنین می‌تواند به معنای نداشتن اعتماد به نفس در توانایی‌های خود یا شک در این باشد که آیا این وظیفه به ما در دستیابی به اهداف‌مان کمک می‌کند یا خیر.

راهکارهایی برای مقابله با تعلل

چبولو بر این باور است که درک تعلل به عنوان یک سری تصمیمات زمانی و شناسایی اینکه کجا و چرا معمولاً اشتباه می‌کنیم، می‌تواند به مداخلات مؤثر کمک کند. به عنوان مثال، اگر متوجه شوید که مغز شما کمی بیش از حد به سمت پاداش‌های فوری تمایل دارد، دادن پاداش‌های کوتاه‌مدت به خودتان ممکن است کمک کند. افرادی که معمولاً زمان لازم برای کارهای سخت خود را دست کم می‌گیرند، می‌توانند اهداف زمانی مشخصی برای خود تعیین کنند. و اگر متوجه شدید که به سرعت از انجام کارهای خود منصرف می‌شوید، ممکن است بخواهید از محیط‌های حواس‌پرت کن دوری کنید.

مهم نیست که در کدام دسته از تعلل قرار دارید (و تقریباً مطمئناً گاهی در برخی از آن‌ها قرار می‌گیرید): نه، شما فقط تنبل نیستید. شناسایی این موضوع و بخشش خود به خاطر تعلل در گذشته، اولین گام خوبی به سمت افزایش بهره‌وری است.