اضطراب در کودکان چیه؟
نگرانی و ترس یه چیز طبیعی تو بچگیه. ترس یه واکنش طبیعی به خطر یا تهدیده. نگرانی هم یه واکنشه به یه تهدید احتمالی. ترس‌ها و نگرانی‌های جدید معمولاً زودگذرن و نشون می‌دن که بچه‌ها دارن یاد می‌گیرن خودشون مشکلاتشون رو حل کنن. مامان باباها و اونایی که از بچه‌ها مراقبت می‌کنن، می‌تونن کمک کنن بچه‌ها یاد بگیرن ترس‌ها و نگرانی‌هاشون رو بفهمن و از پسشون بر بیان.
تقریباً از هر 5 تا بچه، یکیشون دچار یه چیزی می‌شه که دکترا بهش می‌گن اختلالات اضطرابی. اختلالات اضطرابی تو بچه‌ها با ترس یا نگرانی‌های معمولی فرق داره، چون خیلی شدیدتره، واکنش‌های احساسی بزرگ‌تری داره یا بیشتر از چیزی که انتظار می‌ره طول می‌کشه. بچه‌هایی که اختلالات اضطرابی دارن، معمولاً یهو عصبی می‌شن، مثلاً گریه می‌کنن یا قشقرق به پا می‌کنن. ممکنه خیلی هم دوری کنن. ممکنه سعی کنن فرار کنن، قایم شن و همش مراقب باشن که خطری تهدیدشون نکنه. تازه، بچه‌ها معمولاً علائم جسمی هم دارن، مثل دل‌درد، سردرد، حالت تهوع، استفراغ، تنگی نفس یا مشکلات خواب.
انواع نگرانی تو بچه‌ها چیا هستن؟
نگرانی انواع مختلفی داره تو بچه‌ها:
- اختلال اضطراب جدایی: اضطراب جدایی یه مرحله طبیعی و مهمه تو اوایل رشد که تو بیشتر بچه‌ها از 8 تا 12 ماهگی شروع می‌شه. تو اضطراب جدایی طبیعی، ممکنه بچه‌تون از غریبه‌ها بترسه و وقتی شما پیشش نیستین احساس امنیت نکنه. اضطراب جدایی معمولاً وقتی بچه‌ها می‌رن پیش‌دبستانی بهتر می‌شه. اختلال اضطراب جدایی خیلی شدیدتره و بعد از این دوره رشدی طبیعی هم ادامه پیدا می‌کنه. بچه‌ها ممکنه نگران مامان باباها یا بقیه اعضای خانواده باشن و نتونن برن مدرسه یا کلاً از خونه و خانواده دور باشن، یا ممکنه برای خوابیدن هم مشکل داشته باشن. اگه بچه‌تون موقع جدایی خیلی پریشون می‌شه یا نگران‌تر از بقیه بچه‌های هم‌سن‌وسالش به نظر می‌رسه، یا هیچ بهبودی نمی‌بینین یا نگرانین، با دکتر بچه‌تون حرف بزنین.
- ترس‌های خاص: ترس ازمون در برابر خطر محافظت می‌کنه، پس یه مقدار مشخصی از ترس تو بچه‌ها طبیعیه. ممکنه بچه‌تون از یه چیز خاص بترسه، مثلاً از طوفان یا دلقک یا هر چیز دیگه‌ای. اما ترس‌های خاص، ترس‌های خیلی شدیدی هستن که با خطر واقعی اون چیز تناسبی ندارن.
- اختلال اضطراب اجتماعی: این یه ترس شدیده از اینکه تو موقعیت‌های اجتماعی مورد قضاوت قرار بگیرین یا طرد بشین. ممکنه بچه‌تون از سخنرانی یا اجرا تو جمع بترسه. یا ممکنه اونقدر معذب باشه که سعی کنه با بقیه تو مدرسه یا جاهای آشنا تعامل نداشته باشه یا نتونه با آدم‌های جدید حرف بزنه. حتی ممکنه کلاً از موقعیت‌های اجتماعی دوری کنه.
- اختلال اضطراب فراگیر: اضطراب فراگیر یعنی نگرانی و ترس بیش از حد درباره یه عالمه چیزای مختلف که تو زندگی روزمره اتفاق می‌افتن. ممکنه بچه‌تون بیشتر از بقیه بچه‌های هم‌سن‌وسالش نگران آینده باشه. ممکنه نگرانی‌های زیادی داشته باشه یا نگرانی‌هاش با گذشت زمان عوض شن، اما معمولاً نگران یه چیزی هست.
- اختلال پانیک: بچه‌هایی که اختلال پانیک دارن، یه وقتایی احساس ترس و نگرانی خیلی شدیدی می‌کنن و علائم جسمی هم دارن، مثل تپش قلب و سرگیجه یا ممکنه حس کنن نمی‌تونن نفس بکشن (تنگی نفس). این حمله‌های پانیک ممکنه بی‌خبر بیان و معمولاً ظرف چند دقیقه تا چند ساعت از بین می‌رن.
نگرانی تو بچه‌ها چقدر شایعه؟
اختلالات اضطرابی تو بچه‌ها خیلی شایعن. تقریباً 15 تا 20 درصد بچه‌ها و نوجوونا رو تحت تأثیر قرار می‌دن. و تقریباً 1 از هر 3 تا نوجوون بین 13 تا 18 سال نگرانی داره. این مشکل تو دخترا بیشتره.
علائم و دلایل
علائم نگرانی تو بچه‌ها چیا هستن؟
بچه‌داری مثل یه بازی حدس زدنه. بعضی از بچه‌ها با حرف زدن بهتون می‌گن که نگرانی دارن. ممکنه یه چیزی بگن مثل: «می‌ترسم برم مدرسه، چون نگرانم که دیگه هیچ‌وقت نبینمت.» بقیه ممکنه ندونن چطوری احساساتشون رو توضیح بدن. اما بچه‌ها علائم نگرانی رو هم نشون می‌دن. ممکنه:
- بیشتر از بقیه بچه‌های هم‌سن‌وسالشون نگران باشن و/یا گریه کنن.
- بگن حالشون خوب نیست. ممکنه از دل‌درد، گرفتگی عضلات یا سردرد شکایت کنن.
- مشکل خواب داشته باشن، از کابوس بیدار شن یا نتونن تنها بخوابن.
- نتونن ریلکس کنن یا یه جا بند شن (بی‌قرار باشن).
- زود عصبی شن.
- نتونن تمرکز کنن.
- بگن گرسنه نیستن، یا اینکه همش گرسنه‌ان.
- بدنشون بلرزه.
- از رفتن به مدرسه امتناع کنن.
- زیاد دستشویی برن.
چی باعث نگرانی تو بچه‌ها می‌شه؟
بعضی از بچه‌ها ذاتاً حساسن و ممکنه نتونن با تغییر یا احساسات قوی کنار بیان. این بچه‌ها ممکنه از نظر ژنتیکی یا خانوادگی مستعد نگرانی باشن. نگرانی می‌تونه بعد از اتفاقات استرس‌زا هم به وجود بیاد، و بعضی از آدما از خیلی کوچیکی اتفاقات استرس‌زای زیادی رو تجربه می‌کنن، مثل:
- مرگ یکی از نزدیکانشون.
- اسباب‌کشی به یه خونه یا مدرسه جدید، مخصوصاً اگه این اسباب‌کشی‌ها زیاد باشن.
- مشکل داشتن تو سیر کردن شکمشون.
- مشکل داشتن تو داشتن جاهای امن برای زندگی.
- مشکل داشتن تو رفتن مداوم به مدرسه.
- دعوا و جروبحث پدر و مادر، یا جدایی و طلاق.
- قلدری، سوءاستفاده یا بی‌توجهی.
دلیل اصلی نگرانی تو بچه‌ها چیه؟
سخته که بشه با اطمینان گفت دلیل اصلی نگرانی تو بچه‌ها چیه. ترس یه بخش طبیعی از بزرگ شدنه. بعضی از بچه‌ها خوب از پسش برمیان. اما برای بچه‌هایی که نگرانی‌شون تو زندگی روزمره‌شون اختلال ایجاد می‌کنه، فکر می‌کنن که ژنتیک، زیست‌شناسی و سابقه خانوادگی نقش دارن.
عوارض این بیماری چیا هستن؟
بچه‌هایی که نگرانی دارن، بیشتر در معرض خطر افسردگی و سوء مصرف مواد تو بزرگ‌سالی هستن. ممکنه تو مدرسه یا رفتن به مدرسه مشکل داشته باشن. همچنین بیشتر در معرض خطر خودکشی هستن. هرچند اینا ترسناکن، اما یادتون باشه که درمان‌هایی وجود داره. حتماً طبق توصیه دکتر بچه‌تون بهش سر بزنین. و اگه فکر می‌کنین بچه‌تون ممکنه به خودش آسیب بزنه، فوراً به پزشک مراجعه کنین یا با خط تلفن بحران خودکشی 1480 تماس بگیرین.
تشخیص و آزمایش‌ها
نگرانی تو بچه‌ها چطوری تشخیص داده می‌شه؟
برای تشخیص نگرانی تو بچه‌تون، دکترش با شما و خود بچه حرف می‌زنه. ازتون درباره رفتار بچه‌تون می‌پرسه و اینکه چطوری می‌فهمین که نگرانی داره. از بچه‌تون می‌خواد که درباره هر علامتی که حس می‌کنه و کی حس می‌کنه بهش بگه. ممکنه ازتون بخواد که پرسشنامه پر کنین. ممکنه بخواد با معلم بچه‌تون یا بقیه کسایی که ازش مراقبت می‌کنن هم حرف بزنه تا اطلاعات بیشتری درباره علائم بچه‌تون به دست بیاره. دنبال دلایل دیگه برای علائم بچه‌تون هم می‌گرده. اگه دلیل دیگه‌ای برای علائم بچه‌تون وجود نداشته باشه و نگرانی‌ش باعث ناراحتی بشه و تو زندگی‌ش اختلال ایجاد کنه، ممکنه بچه‌تون رو مبتلا به اختلال اضطرابی تشخیص بدن.
مدیریت و درمان
نگرانی تو بچه‌ها چطوری درمان می‌شه؟
دو تا راه اصلی برای درمان نگرانی تو بچه‌ها وجود داره: درمان شناختی رفتاری و دارو درمانی. هر دوی این درمان‌ها ممکنه به تنهایی جواب بدن، اما به نظر می‌رسه با هم بهتر جواب می‌دن.
درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری (CBT) به بچه‌ها کمک می‌کنه مهارت‌های مقابله‌ای رو یاد بگیرن که به آروم کردن واکنش‌های بدن، متفاوت فکر کردن و مواجهه با ترس‌ها و چالش‌ها تو قدم‌های کوچیک‌تر کمک می‌کنه. بچه‌ها می‌تونن مهارت‌های مقابله‌ای رو تو جلسات درمانی فردی یا گروهی یاد بگیرن. مامان باباها هم می‌تونن درباره این مهارت‌های مقابله‌ای یاد بگیرن تا بتونن از بچه‌هاشون تو تمرین کردنشون حمایت کنن.
داروها
دکتر بچه‌تون ممکنه یه مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) تجویز کنه، مثل:
- فلوکستین (پروزاک®).
- پاروکستین (پاکسیل®، پکسوا®).
- سرترالین (زولوفت®).
یا اگه اینا مؤثر نباشن یا برای بچه‌تون مناسب نباشن، ممکنه یه مهارکننده بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRI) تجویز کنه، مثل:
- دولوکستین (سیمبالتا®، دری‌زالما®، ایرنکا®).
عوارض داروهایی که نگرانی رو تو بچه‌ها درمان می‌کنن
اگه بچه‌تون هر کدوم از عوارض زیر رو نشون داد، با دکترش تماس بگیرین:
- واکنش آلرژیک.
- مدفوع خونی.
- ضربان قلب سریع یا نامنظم.
- غش کردن، سرگیجه، درد قفسه سینه یا تنگی نفس.
- تب بالا.
- تغییرات ناگهانی تو بینایی یا درد چشم.
- فکر کردن به خودکشی یا بدتر شدن حال.
عوارض دیگه‌ای هم هستن که از داروهایی که برای درمان نگرانی تو بچه‌ها استفاده می‌شن به وجود میان و معمولاً نیازی به مراجعه به دکتر ندارن. اینا باید بعد از چند هفته از بین برن، اما ممکنه اگه دوز داروی بچه‌تون تغییر کنه دوباره برگردن. دکتر بچه‌تون همه این اطلاعات رو باهاتون در میون می‌ذاره و به سوالاتون جواب می‌ده.
- تغییرات اشتها.
- مشکل خواب یا خواب‌آلودگی.
- خشکی دهان.
- سردرد.
- لرزش بدن.
- دل‌پیچه، حالت تهوع یا اسهال.
بعد از درمان بچه‌م کِی حالش بهتر می‌شه؟
خیلی از خونواده‌ها اول با CBT شروع می‌کنن و اگه لازم باشه درمان‌های دیگه‌ای رو هم اضافه می‌کنن. CBT، چه به صورت فردی – با حضور یکی از والدین به عنوان کمک درمانگر – و چه به صورت گروهی، می‌تونه خیلی مؤثر باشه تو یاد دادن قدم به قدم مهارت‌های مقابله‌ای که علائم رو کم می‌کنه و مقابله رو بهتر می‌کنه. چون این نوع درمان شامل یادگیریه، بچه‌ها معمولاً زود یاد می‌گیرن و می‌تونن تو چند جلسه حالشون بهتر شه و اعتماد به نفسشون بیشتر شه. بعضی وقتا جلسات درمانی بعضی از علائم رو کم می‌کنن، اما برای اینکه بچه‌ها بتونن بر نگرانی‌شون غلبه کنن، کمک بیشتری لازمه. تو این شرایط، دارو درمانی هم مهمه.
داروهایی مثل SSRI و SNRI ممکنه یه کم طول بکشه تا اثر کنن. و هر دارویی تو بدن هر کسی یه جور اثر نمی‌کنه. دکتر بچه‌تون ممکنه یه دارو رو برای یه مدت (معمولاً حداقل چند هفته تا چند ماه) امتحان کنه تا ببینه کمک می‌کنه یا نه. اگه کمک نکرد، ممکنه داروی دیگه‌ای رو امتحان کنه.
چشم انداز / پیش آگهی
اگه بچه‌م نگرانی داشته باشه، چی می‌تونم انتظار داشته باشم؟
اگه بچه‌تون اختلال اضطرابی داشته باشه، ممکنه بدرفتاری کنه یا زودرنج باشه، بهتون بچسبه یا از خونه بیرون نیاد. هرچند ممکنه درمان نگرانی تو بچه‌ها طول بکشه تا جواب بده، اما معمولاً علائم رو کم می‌کنه. با درمان، خیلی از بچه‌هایی که نگرانی دارن، تو فعالیت‌هایی که بهشون علاقه دارن شرکت می‌کنن، با بقیه دوست می‌شن، درسشون رو تموم می‌کنن و از زندگی لذت می‌برن.
شاید یه وقتایی تو زندگی بچه‌تون نگرانی‌ش دوباره بهش غلبه کنه. وقتی این اتفاق می‌افته، ممکنه لازم باشه داروهاش رو تنظیم کنن یا جلسات درمانی‌شون رو بیشتر کنن تا علائم نگرانی‌شون بهتر کنترل شه.
زندگی با
چی به نگرانی تو بچه‌ها کمک می‌کنه؟
به عنوان پدر و مادر یا مراقب، شما همیشه نمی‌تونین استرس‌های زندگی بچه‌تون رو کنترل کنین. اما می‌تونین با فراهم کردن چیزهای زیر به بهبود سلامت روانشون کمک کنین:
- ورزش روزانه.
- یه محیط امن و حمایتی تو خونه و مدرسه.
- خواب کافی.
- وعده‌های غذایی متعادل.
همچنین می‌تونین تکنیک‌های مدیتیشن و تمرین‌های تنفسی رو به بچه‌تون یاد بدین تا بهشون کمک کنه آروم شن. ممکنه تشویقشون کنین که قدم‌های کوچیکی برای غلبه بر نگرانی‌ها و ترس‌های طبیعی‌شون بردارن، مثلاً وقتی شما چند قدم دورتر وایستادین وارد یه جمع اجتماعی شن، یا چند دقیقه چراغ‌ها رو خاموش کنن و سعی کنن ریلکس کنن. این به بچه‌ها کمک می‌کنه اعتماد به نفس و مهارت‌های مقابله‌ای رو یاد بگیرن.
کِی باید درباره نگرانی بچه‌م با دکترش تماس بگیرم؟
اگه بچه‌تون علائم نگرانی رو نشون می‌ده که از بین نمی‌رن، یا دیگه کارایی رو که بلد بود انجام بده رو انجام نمی‌ده (مثلاً دیگه دستشویی نمی‌ره یا از خونه بیرون نمی‌ره)، باید با دکترش تماس بگیرین.
اگه بچه‌تون علائم خودکشی رو نشون می‌ده، فوراً کمک بگیرین. می‌تونین با خط تلفن بحران خودکشی 1480 تماس بگیرین. این خط تلفن شما رو به یه شبکه ملی از مراکز بحران محلی وصل می‌کنه تا به صورت رایگان و محرمانه ازتون حمایت کنن. این مراکز به آدمایی که تو بحران خودکشی هستن یا از نظر عاطفی مشکل دارن، 24 ساعت شبانه‌روز و هفت روز هفته کمک می‌کنن. تو مواقع اضطراری، با 115 تماس بگیرین.
بچه‌داری از یه بچه نگران می‌تونه سخت باشه. لازمه که یه پدر و مادر یا مراقب صبور و آروم باشین تا بتونین از خواسته‌ها و زودرنجی‌های بچه‌تون بگذرید و بفهمین که نگرانی داره رفتارش رو کنترل می‌کنه. بعضی وقتا پیدا کردن درمان مناسب برای بچه‌تون ممکنه طول بکشه، اما اشکالی نداره و ناامید نشین.
حتماً برای خودتون هم وقت بذارین. شاید اصلاً متوجه نشین که چقدر استرس و نگرانی دارین. اما همونطور که شما متوجه نگرانی بچه‌تون می‌شین، اونم متوجه نگرانی شما می‌شه و ازش تأثیر می‌گیره.
بیشتر بخوانید
مدیتیشن یک روز پربرکت برای جذب عشق وامنیت و سلامتی
خود هیپنوتیزم درمان زود انزالی در مردان توسط هیپنوتراپیست رضا خدامهری
تقویت سیستم ایمنی بدن با خود هیپنوتیزم
شمس و طغری
خود هیپنوتیزم ماندن در رژیم لاغری و درمان قطعی چاقی کاملا علمی و ایمن
خود هیپنوتیزم تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس