آئورتوپاتی: علل، علائم، تشخیص و روش‌های درمان (راهنمای کامل)

آئورتوپاتی چیه؟

آئورتوپاتی (بیماری آئورت) به یه سری مشکلاتی گفته میشه که میتونه آئورت شما رو تحت تاثیر قرار بده. آئورت بزرگترین و طولانی‌ترین شریان بدنه که از قلب شروع میشه و تا نافتون ادامه داره. وظیفه‌ش اینه که خون پر از اکسیژن رو از قلب به بقیه بدن برسونه. پس اگه آئورتوپاتی داشته باشین، جریان خون تو بدنتون مختل میشه و مشکلات جدی براتون پیش میاد.

آئورتوپاتی‌ها مشکلاتی هستن که باعث ضعیف شدن آئورت میشن. این خطرناکه، چون قلب خون رو مستقیم پمپ میکنه تو آئورت. پس دیواره‌های آئورت باید خیلی قوی باشن تا بتونن این فشار رو تحمل کنن. اگه دیواره‌های آئورت ضعیف باشن، ممکنه پاره بشن (منفجر بشن) یا دچار شکاف بشن (دیسکسیون).

اینکه دقیقا آئورتوپاتی چه تاثیری روی آئورت داره، بستگی به نوعش داره.

انواع آئورتوپاتی کدومان؟

چند نوع آئورتوپاتی داریم، از جمله:

• آنوریسم آئورت شکمی (AAA): این یه ضعف یا برآمدگی تو بخشی از آئورته که از شکم رد میشه. معمولا کسایی که بالای 65 سال سن دارن و سابقه سیگار کشیدن یا بیماری‌های قلبی عروقی دارن، به این مشکل دچار میشن. خطر AAA اینه که ممکنه پاره بشه و خونریزی شدیدی ایجاد کنه که جون آدم رو به خطر میندازه.
• آنوریسم آئورت سینه‌ای (TAA): این یه ضعف تو بخشی از آئورته که از سینه رد میشه. TAAها از AAAها کمتر شایع هستن، اما احتمال اینکه تو خانواده‌ها دیده بشن بیشتره. مثل AAAها، خطر اصلی TAA هم پارگیه.
• دیسکسیون آئورت: این یه پارگی تو لایه داخلی آئورته. وقتی اتفاق میفته که دیواره آئورت ضعیف شده باشه. بعضی وقتا این ضعف تو محل آنوریسم هست، اما دیسکسیون ممکنه بدون وجود آنوریسم هم اتفاق بیفته. دو نوع اصلی دیسکسیون آئورت وجود داره. دیسکسیون نوع A تو بخشی از آئورته که به قلب نزدیک‌تره (قبل از قوس آئورت) اتفاق میفته. دیسکسیون نوع B بعد از قوس آئورت اتفاق میفته، چه تو سینه چه تو شکم. دیسکسیون آئورت یه مشکل خطرناکه که باید سریع تشخیص داده بشه و درمان بشه.

آئورتوپاتی خانوادگی چیه؟

آئورتوپاتی خانوادگی (ارثی) یعنی بیماری آئورت تو خانواده‌ها دیده میشه و یه عامل ژنتیکی داره. کسایی که آئورتوپاتی خانوادگی دارن، یه ژن معیوب دارن که احتمال ابتلا به بیماری آئورت رو توشون بیشتر میکنه. آئورتوپاتی خانوادگی معمولا بخشی از آئورت رو تحت تاثیر قرار میده که تو سینه هست (آئورت سینه‌ای)، مخصوصا ریشه آئورت یا آئورت صعودی.

دو گروه کلی آئورتوپاتی خانوادگی وجود داره: سندرومی و غیرسندرومی.

آئورتوپاتی سندرومی

آئورتوپاتی سندرومی رو بهش بیماری آئورت سینه‌ای ارثی سندرومی هم میگن. این یعنی شما یه سندروم ژنتیکی دارین که آئورتتون رو تحت تاثیر قرار میده و باعث تغییرات دیگه تو بدنتون میشه. سندروم‌هایی که میتونن باعث بیماری آئورت بشن عبارتند از:

• سندروم لوییس-دیتز.
• سندروم مارفان.
• سندروم ترنر.
• سندروم اهلرز-دانلوس عروقی.

آئورتوپاتی غیرسندرومی

آئورتوپاتی غیرسندرومی رو بهش بیماری آئورت سینه‌ای ارثی غیرسندرومی هم میگن. این یعنی شما سندروم ژنتیکی ندارین، اما یه ژن معیوب دارین که خطر ابتلا به بیماری آئورت رو تو شما بیشتر میکنه. دانشمندا جهش‌های ژنتیکی تو بیش از 50 ژن رو با آئورتوپاتی مرتبط دونستن. ژن‌هایی که ارتباط قوی‌تری دارن عبارتند از:

• ACTA2 (شایع‌ترین).
• FOXE3.
• LOX.
• MYH11.
• MYLK.

آنوریسم‌های سینه‌ای که تو خانواده‌ها دیده میشن، حداقل 1 از 5 مورد بیماری آئورت رو تشکیل میدن.

اگه یکی از اعضای خونی خانواده‌تون آنوریسم یا دیسکسیون آئورت داشته، از دکترتون درباره آزمایش ژنتیک بپرسین. اگه خودتون دچار بیماری آئورت شدین، ممکنه اعضای خانواده‌تون هم به آزمایش ژنتیک نیاز داشته باشن تا بفهمن آیا خطر ابتلا به این بیماری تو اونا هم بیشتره یا نه.

آئورتوپاتی دریچه آئورت دو لتی چیه؟

به آئورتوپاتی دریچه آئورت دو لتی، آئورتوپاتی مرتبط با دریچه آئورت دو لتی هم میگن. این یعنی شما بیماری آئورت دارین و همزمان یه مشکل مادرزادی قلبی هم دارین به اسم دریچه آئورت دو لتی (BAV). BAV شایع‌ترین مشکل مادرزادی قلبیه و از هر 50 نوزاد، 1 نفر رو تحت تاثیر قرار میده.

دریچه آئورت شما یکی از چهار دریچه‌ایه که مثل “در” عمل میکنه و جریان خون تو قلبتون رو کنترل میکنه. دریچه آئورت جریان خون رو از بطن چپ (محفظه اصلی پمپاژ قلب) به داخل آئورت تنظیم میکنه.

یه دریچه آئورت سالم سه تا لته داره که باز و بسته میشن تا جریان خون رو تنظیم کنن. دریچه آئورت دولتی فقط دو تا لته داره. این ممکنه تا یه مدت هیچ مشکلی ایجاد نکنه، اما به مرور زمان میتونه باعث عوارض بشه.

اگه شما آئورتوپاتی دریچه آئورت دولتی داشته باشین، دریچه آئورتتون فقط دو تا لته داره و علاوه بر این، آئورتتون هم پهن‌تر از حد معموله. دکترا به این پهن شدن میگن “اتساع”. کسایی که BAV دارن، بیشتر احتمال داره تو ریشه آئورت یا آئورت صعودی‌شون دچار اتساع بشن. اینا بخش‌هایی از آئورت هستن که به قلب نزدیک‌ترن.

عوارض آئورتوپاتی دریچه آئورت دو لتی

اتساع خفیف آئورت ممکنه هیچ مشکلی ایجاد نکنه. اما اگه آئورتتون خیلی پهن بشه، ممکنه آنوریسم تشکیل بشه. آنوریسم باعث میشه فشار زیادی به دیواره‌های آئورت وارد بشه که میتونه منجر به پارگی یا دیسکسیون بشه. کسایی که آئورتوپاتی دریچه آئورت دو لتی دارن، 9 برابر بیشتر از بقیه احتمال داره دچار دیسکسیون آئورت بشن.

آئورتوپاتی چقدر شایعه؟

این بستگی به نوع بیماری داره. آنوریسم آئورت شکمی شایع‌ترین نوع آئورتوپاتیه و همچنین شایع‌ترین نوع آنوریسم هم هست. تقریبا 200 هزار نفر تو آمریکا هر سال دچار AAA میشن.

هر سال حدود 47 هزار نفر تو آمریکا بر اثر انواع آئورتوپاتی میمیرن.

علائم و دلایل

علائم آئورتوپاتی چیه؟

آئورتوپاتی معمولا هیچ علامتی نداره. به همین دلیل هم میتونه خطرناک باشه. برای چکاپ‌های منظم به دکترتون مراجعه کنین، مخصوصا اگه عوامل خطر رو دارین.

آنوریسم آئورت ممکنه وقتی نزدیک به پارگی باشه علائم ایجاد کنه. علائم هشداردهنده قبل از پارگی میتونه شامل موارد زیر باشه:

• احساس سیری وقتی که زیاد غذا نخوردین.
• درد تو کمر، باسن، کشاله ران، پا یا شکم که از بین نمیره.
• احساس نبض تو شکمتون که مثل ضربان قلب میمونه.
• مشکل تنفس یا تنگی نفس.

پارگی آنوریسم آئورت و دیسکسیون آئورت یه وضعیت اورژانسیه که زندگی رو تهدید میکنه. اگه علائم زیر رو داشتین، سریع با اورژانس تماس بگیرین:

• درد ناگهانی و شدید تو شکمتون.
• درد ناگهانی، تیز و شدید تو سینه‌تون یا قسمت بالای کمرتون. این درد ممکنه مثل یه حس پاره شدن، خنجر زدن یا شکافتن باشه.
• پوست سرد و مرطوب یا خیلی عرق کرده.
• گیجی.
• سرگیجه یا غش کردن.
• تپش قلب سریع.
• حالت تهوع و استفراغ.
• تنگی نفس.
• مشکل صحبت کردن.
• از دست دادن بینایی.
• ضعف یا فلج شدن یه طرف بدنتون.

علت آئورتوپاتی چیه؟

دلایل مختلفی برای آئورتوپاتی وجود داره. بعضی‌هاش مادرزادیه، بعضی‌هاش هم بعدا تو زندگی ایجاد میشه.

ژنتیک

سندروم‌های ژنتیکی و ژن‌های معیوب میتونن باعث بیماری آئورت بشن. آئورتوپاتی خانوادگی معمولا اتوزومال غالبه. این یعنی شما فقط به یه ژن از یکی از والدین نیاز دارین تا این بیماری رو به ارث ببرین. پس اگه یکی از والدین خونی‌تون آئورتوپاتی خانوادگی داشته باشه، شما 50% احتمال دارین که اون رو به ارث ببرین.

بیماری مادرزادی قلب

بیماری مادرزادی قلب با آئورتوپاتی مرتبطه. این یعنی بیماری مادرزادی قلب لزوما باعث بیماری آئورت نمیشه، اما این دوتا اغلب با هم اتفاق میفتن.

بیماری‌های مادرزادی قلبی که با آئورتوپاتی مرتبط هستن عبارتند از:

• دریچه آئورت دو لتی.
• تنگی آئورت.
• آترزی ریوی همراه با نقص دیواره بین بطنی (VSD).
• تترالوژی فالوت.
• جابجایی د-ترانسپوزیشن شریان‌های بزرگ.
• تنه شریانی مشترک.

آئورتوپاتی ممکنه بعد از بعضی از جراحی‌های مادرزادی قلب هم اتفاق بیفته، از جمله:

• عمل جراحی تعویض شریان (ASO).
• عمل جراحی بافل دهلیزی (Mustard/Senning).
• جراحی‌های نورد، گِلن و فونتان.

آترواسکلروز

آترواسکلروز تجمع پلاک تو شریان‌هاست که به مرور باعث تنگ شدن اون‌ها میشه. آترواسکلروز آئورت یکی از مهم‌ترین دلایل آئورتوپاتی اکتسابی (بیماری آئورتی که بعدا تو زندگی بهش مبتلا میشین) هست.

عوامل خطر برای ابتلا به آئورتوپاتی چیا هستن؟

عوامل خطر برای ابتلا به آئورتوپاتی عبارتند از:

• سیگار کشیدن و مصرف دخانیات: این یه عامل خطر خیلی بزرگه. بیشتر آنوریسم‌های آئورت تو کسایی اتفاق میفته که سیگار میکشن یا قبلا سیگار میکشیدن.
• فشار خون بالا (هیپرتانسیون): این مشکل میتونه به مرور زمان دیواره‌های آئورت رو ضعیف کنه.
• افزایش سن: بالای 65 سال بودن خطر ابتلا به آنوریسم آئورت رو بیشتر میکنه.
• سابقه خانوادگی: اگه یکی از اعضای نزدیک خانواده‌تون آنوریسم یا دیسکسیون داشته باشه، خطر ابتلا به بیماری آئورت تو شما بیشتره.
• کلسترول بالا یا تری گلیسیرید بالا: سطح بالای چربی (لیپید) تو خونتون به تجمع پلاک کمک میکنه.
• بیماری خودایمنی: بیماری‌های خودایمنی مثل آرتریت سلول غول‌پیکر، آرتریت تاکایاسو و بقیه میتونن باعث التهاب تو دیواره‌های آئورت بشن و اون رو ضعیف کنن.
• عفونت: به ندرت، عفونت‌هایی مثل سیفلیس و عفونت‌های باکتریایی تو دیواره آئورت میتونن باعث ضعیف شدن اون بشن.

تشخیص و آزمایش‌ها

آئورتوپاتی چجوری تشخیص داده میشه؟

آنوریسم‌ها و دیسکسیون‌های آئورت اغلب هیچ علامت یا نشونه هشداردهنده‌ای ندارن. به همین دلیل ممکنه تا وقتی که عوارض جدی ایجاد نکردن تشخیص داده نشن. اما اگه عوامل خطر رو دارین، دکترتون ممکنه آئورتتون رو برای دیدن نشانه‌های بیماری بررسی کنه.

روش‌های تشخیص آئورتوپاتی عبارتند از:

• معاینه فیزیکی: دکترتون یه معاینه فیزیکی دقیق انجام میده تا همه جنبه‌های سلامتتون رو بررسی کنه. دکترتون عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی رو هم ارزیابی میکنه. این شامل پرسیدن درباره سابقه پزشکی، عوامل سبک زندگی (مثل مصرف دخانیات) و سابقه خانوادگی میشه.
• آزمایش ژنتیک: دکترتون ممکنه آزمایش ژنتیک رو پیشنهاد بده. این آزمایش نشون میده که آیا شما جهش‌های ژنتیکی مرتبط با بیماری آئورت رو دارین یا نه.
• تست‌های تصویربرداری: دکترتون ممکنه تست‌های تصویربرداری رو تجویز کنه تا اندازه و سلامت آئورتتون رو ببینه. این تست‌ها میتونن به اندازه‌گیری قطر آئورتتون کمک کنن تا ببینن آیا پهن‌تر از حد معموله یا نه.

چه آزمایش‌هایی آئورتوپاتی رو تشخیص میدن؟

تست‌های تصویربرداری که آئورتوپاتی رو تشخیص میدن عبارتند از:

• سی تی اسکن (CT).
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI).
• اکوکاردیوگرام ترانس توراسیک (TTE).
• اکوکاردیوگرام ترانس مری (TEE).
• سونوگرافی شکم.

هر کدوم از این آزمایش‌ها مزایا و معایب خاص خودشون رو دارن. دکترتون توضیح میده که به کدوم آزمایش نیاز دارین و چرا.

دکترتون ممکنه از یه یا چند تا از این آزمایش‌ها برای نظارت بر آئورتتون در طول زمان هم استفاده کنه. ممکنه به انجام تست‌های تصویربرداری تو فواصل منظم (مثلا سالی یه بار) نیاز داشته باشین. اینکه هر چند وقت یه بار به آزمایش نیاز دارین، بستگی به عوامل خطر و سلامت فعلی آئورتتون داره.

مدیریت و درمان

درمان آئورتوپاتی چیه؟

درمان بستگی به نوع بیماری خاصی داره که بهش مبتلا شدین و خطر عوارض. دکترتون درمان رو با توجه به شرایط و نیازهای شما تنظیم میکنه. گزینه‌های درمانی شامل تغییر سبک زندگی، داروها، روش‌ها و جراحی‌ها هستن.

تغییر در سبک زندگی

تغییر در سبک زندگی میتونه به کند کردن پیشرفت بعضی از بیماری‌های آئورت کمک کنه و خطر پارگی آنوریسم رو کاهش بده. اگه بیماری آئورت دارین، مهمه که:

• از مصرف الکل خودداری کنین.
• از سیگار کشیدن و همه محصولات تنباکو خودداری کنین.
• رژیم غذایی سالم برای قلب داشته باشین.
• به طور منظم ورزش کنین (طبق توصیه دکترتون).
• وزنی داشته باشین که برای شما سالم باشه.
• عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی رو مثل فشار خون بالا و کلسترول بالا کنترل کنین.

داروها

دکترتون ممکنه دارو تجویز کنه تا به کاهش فشار خونتون کمک کنه. داروهای فشار خون، فشار خونتون رو به دیواره‌های شریان‌هاتون کاهش میدن. این کار خطر پارگی آنوریسم آئورت یا دیسکسیون رو کاهش میده.

داروهایی که ممکنه مصرف کنین عبارتند از:

• مهارکننده‌های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE).
• مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs).
• بتا بلوکرها.
• مسدودکننده‌های کانال کلسیم.
• مدرها.

روش‌ها و جراحی‌ها برای درمان آئورتوپاتی

بعضی از افراد برای درمان آئورتوپاتی به روش یا جراحی نیاز دارن. اینا شامل:

• جراحی آنوریسم (جراحی باز سنتی).
• جراحی تعویض ریشه آئورت.
• ترمیم آنوریسم اندوواسکولار (EVAR).
• ترمیم آنوریسم اندوواسکولار توراسیک (TEVAR).

پیشگیری از بیماری آئورت

چجوری میتونم خطر ابتلا به آئورتوپاتی رو کاهش بدم؟

شما میتونین با دنبال کردن یه سبک زندگی سالم برای قلب، خطر ابتلا به آئورتوپاتی رو کاهش بدین. نکات شامل:

• از مصرف مواد مخدر خودداری کنین: تنباکو، مواد مخدر تفریحی و الکل به قلبتون کمک نمیکنن. در واقع، اونا میتونن به قلب و رگ‌های خونی‌تون آسیب برسونن. از مصرف تنباکو و مواد مخدر تفریحی به طور کامل خودداری کنین. وقتی صحبت از الکل میشه، یاد بگیرین که چی به عنوان یه نوشیدنی حساب میشه و مصرفتون رو محدود کنین. دکترا توصیه میکنن که خانوم‌ها بیشتر از یه نوشیدنی در روز و آقایون بیشتر از دو نوشیدنی در روز مصرف نکنن.
• غذاهایی بخورین که به قلبتون کمک میکنن: اینا شامل غذاهایی میشه که چربی اشباع شده، چربی ترانس، سدیم و شکر پایینی دارن. مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده (مثل نون سفید) رو محدود کنین و غلات کامل بیشتری بخورین (مثل نون گندم و برنج قهوه‌ای). علاوه بر این، یاد بگیرین که تغذیه چجوری روی سطح کلسترولتون تاثیر میذاره.
• ورزش کنین: یه روش ورزشی برای همه وجود نداره. کاری رو انجام بدین که ازش لذت میبرین و از دستورالعمل‌های دکترتون درباره ورزش‌هایی که برای شما بی خطر هستن پیروی کنین. به طور کلی، دکترا 150 دقیقه ورزش با شدت متوسط در هفته رو توصیه میکنن. این میتونه شامل پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری یا شنا باشه.
• استرس رو مدیریت کنین: این معمولا آسونتر از انجام دادنش به نظر میرسه. اما مهمه که سعی کنین استراتژی‌های جدیدی رو یاد بگیرین که به شما کمک میکنه با استرس تو زندگی روزمره‌تون کنار بیاین و با خانواده و دوستاتون درباره چیزهایی که برای اونا جواب میده صحبت کنین.

چشم انداز / پیش آگهی

چشم انداز افراد مبتلا به آئورتوپاتی چجوریه؟

دکترتون بهترین کسیه که میتونه درباره چشم اندازتون بهتون بگه. اونا عوامل زیادی رو در نظر میگیرن، از جمله:

• نوع خاص بیماری که بهش مبتلا شدین.
• سرعت پیشرفت بیماریتون.
• سن و جنسیتتون.
• عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی.
• سابقه خانوادگی.
• سابقه پزشکی کلیتون.

با دکترتون درباره اینکه چه انتظاری میتونین داشته باشین صحبت کنین.

زندگی با بیماری

اگه آئورتوپاتی داشته باشم چجوری از خودم مراقبت کنم؟

دکترتون به شما دستورالعمل‌هایی برای مراقبت از خودتون میده. از این دستورالعمل‌ها به دقت پیروی کنین و اگه سوالی دارین از دکترتون بپرسین. ممکنه لازم باشه:

• از ورزش‌های سنگین یا ورزش‌های تماسی خودداری کنین.
• مصرف الکل رو محدود یا ازش خودداری کنین.
• تغییراتی تو رژیم غذایی‌تون ایجاد کنین.
• سیگار کشیدن یا مصرف محصولات تنباکو رو ترک کنین.
• دارو مصرف کنین.

بارداری و آئورتوپاتی

بارداری اگه بیماری آئورت داشته باشین میتونه خطرناک باشه. قبل از برنامه ریزی برای باردار شدن با دکترتون صحبت کنین تا بفهمین آیا بارداری برای شما بی‌خطره یا نه. ممکنه در طول بارداری‌تون به مراقبت‌های ویژه‌ای (مثل انجام تست‌های تصویربرداری مکرر) نیاز داشته باشین تا خطر عوارض رو کاهش بدین. همچنین ممکنه دکترتون لازم باشه داروهای شما رو تنظیم کنه تا از مصرف داروهایی که برای بارداری بی‌خطر نیستن خودداری کنه.

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنم؟

برای چکاپ‌های سالانه به دکترتون مراجعه کنین و همه نوبت‌های پیگیری رو رعایت کنین. دکترتون بهتون میگه که هر چند وقت یه بار باید برای انجام آزمایش مراجعه کنین.

اگه تو کودکی به بیماری مادرزادی قلب مبتلا شده بودین، احتمالا یه متخصص قلب اطفال داشتین که مراقب وضعیتتون بود. اما وقتی 18 ساله شدین، ممکنه متخصص جدیدی پیدا نکرده باشین.

طبق تحقیقات، خیلی از افراد تو انتقال از مراقبت‌های پزشکی اطفال به بزرگسالان گم میشن. اگه تو سن کم برای بیماری مادرزادی قلب تحت درمان قرار گرفتین، همچنان مهمه که تو بزرگسالی هم با یه متخصص قلب همکاری کنین. این موضوع حتی اگه کاملا احساس خوبی دارین هم صادقه. متخصص قلبتون بهتون درباره خطر ابتلا به آئورتوپاتی و بقیه بیماری‌ها با افزایش سن مشاوره میده.

آئورتوپاتی یه بیماری جدیه که بدون تشخیص و درمان میتونه زندگی رو تهدید کنه. اگه سابقه خانوادگی آنوریسم یا دیسکسیون آئورت دارین، با دکترتون صحبت کنین تا خطر خودتون رو بفهمین. بعضی از افراد به خاطر شرایط ژنتیکی، بیماری مادرزادی قلب یا عوامل سبک زندگی مثل مصرف دخانیات بیشتر در معرض خطر قرار دارن. داشتن یه سبک زندگی سالم برای قلب میتونه خطر ابتلا به آئورتوپاتی رو کاهش بده و کل بدنتون رو قوی کنه.

وقتی برای درمان بیماری آئورت به کلینیک کلیولند مراجعه میکنین، مراقبت و پشتیبانی پیشرو در این صنعت رو از متخصصان قلب و عروق ما دریافت خواهید کرد.

درمان بیماری آئورت