وای از دست این عنکبوت‌ها! چطوری ترس از عنکبوت رو برای همیشه از بین ببریم؟

ترس از عنکبوت (آراکنوفوبیا) چیه؟

آراکنوفوبیا یعنی یه ترس خیلی شدید از عنکبوت‌ها. خب خیلی از ترس‌ها منطقی به نظر میان. همه ما سعی می‌کنیم از چیزایی که حالمون رو بد می‌کنن دوری کنیم. اما فرق ترس معمولی با فوبیا اینه که فوبیا یه ترس خیلی شدید و غیرمنطقیه نسبت به یه چیز یا یه موقعیت خاص. تو فوبیاها، اون ترسی که حس می‌کنین، اصلاً با خطری که اون چیز یا موقعیت داره، جور در نمیاد.

فوبیاها وقتی تبدیل به یه مشکل میشن که ترستون جلوی کارای روزمره‌تون رو بگیره. فوبیاها می‌تونن جلوی درست کار کردنتون رو بگیرن، تو رابطه‌هاتون مشکل درست کنن و اعتماد به نفستون رو کم کنن. مثلاً اگه از عنکبوت بترسین، ممکنه عمداً از فعالیت‌های بیرون از خونه (مثل کوهنوردی، پیک‌نیک، دوچرخه‌سواری) یا فعالیت‌های فصلی (مثل هالووین) با خانواده و دوستاتون دوری کنین، چون می‌ترسین که اونجا عنکبوت باشه.

چه موقعیت‌هایی باعث میشه آراکنوفوبیا تحریک بشه؟

• دیدن عنکبوت (چه واقعی، چه تو عکس)
• دیدن تار عنکبوت (چه واقعی، چه تو عکس)
• فکر کردن یا انتظار دیدن عنکبوت یا تار عنکبوت
• حرف زدن درباره عنکبوت یا تار عنکبوت

آراکنوفوبیا چه حسی داره؟

اگه آراکنوفوبیا داشته باشین:

• وقتی عنکبوت یا تار عنکبوت رو می‌بینین یا بهشون فکر می‌کنین، مضطرب میشین. هرچی بهشون نزدیک‌تر میشین، اضطرابتون بیشتر میشه.
• نمی‌تونین درست تمرکز کنین و کار کنین. فکر و ذکرتون میشه عنکبوت. این فکرا نمیذارن شب راحت بخوابین.

آراکنوفوبیا چقدر شایعه؟

تقریباً 3 تا 15 درصد از مردم آراکنوفوبیا دارن.

کیا آراکنوفوبیا میگیرن؟

آراکنوفوبیا تو خانوما بیشتر از آقایون دیده میشه. هرکسی، تو هر سنی، ممکنه به یه فوبیای خاص مثل آراکنوفوبیا مبتلا بشه، اما بیشترشون تو بچگی و نوجوونی شروع میشن.

علائم و دلایل

علائم آراکنوفوبیا چیا هستن؟

علائم آراکنوفوبیا شبیه علائم اضطراب و حمله پانیکه. ممکنه این چیزا رو تجربه کنین:

علائم جسمی

• عرق کردن یا لرزیدن
• تنگی قفسه سینه یا تپش قلب سریع
• مشکل تو تنفس یا تنفس سریع
• لرز یا گرگرفتگی (قرمز و داغ شدن صورت)
• احساس خفگی
• ناراحتی معده یا حس کردن “پروانه‌ها” تو شکمتون
• سرگیجه، احساس ضعف یا سبکی سر
• خشکی دهان
• گریه کردن، داد و بیداد کردن، خشک شدن یا چسبیدن (اینا علائم فوبیای خاص تو بچه‌ها هستن، اما بزرگسالا هم ممکنه این علائم رو داشته باشن)

یه آدم مبتلا به آراکنوفوبیا معمولاً چطوری رفتار میکنه؟

اگه آراکنوفوبیا داشته باشین، ممکنه:

• از جاهایی که ممکنه عنکبوت یا تار عنکبوت باشه، یا عکساشون رو ببینین، دوری کنین.
• ترجیح بدین تو جاهایی بمونین که راحت‌ترین و به خاطر ترستون، دعوت دوستا و خانوادتون رو برای مهمونی رفتن رد کنین.
• اگه عنکبوت ببینین، جیغ بزنین، فرار کنین یا گریه کنین.
• از ترس، سر جاتون خشک بشین.

علت آراکنوفوبیا چیه؟

هنوز دقیق معلوم نیست علت آراکنوفوبیا چیه. محقق‌ها فکر می‌کنن اینا ممکنه دلیلش باشن:

• یه تجربه بد با عنکبوت تو گذشته
• تو بچگی، شاهد ترس یه والد از عنکبوت بودین. اگه دیدین که یکی از والدینتون چطوری از دیدن عنکبوت ترسیده و واکنش نشون داده، ممکنه شما هم آراکنوفوبیا بگیرین.
• سابقه خانوادگی اختلالات اضطرابی. این ممکنه احتمال ابتلا به یه فوبیا، مثل آراکنوفوبیا رو بیشتر کنه.
• از نظر علمی، دانشمندا معتقدن که مواد شیمیایی عصبی، یه قسمت از مغزتون به اسم آمیگدال رو، وقتی می‌ترسین، زیادی تحریک می‌کنن. همچنین یه فرضیه دیگه هم هست که یه جهش ژنتیکی می‌تونه خطر ابتلا به آراکنوفوبیا رو بیشتر کنه، البته اگه اون ژن معیوب رو داشته باشین.

تشخیص و آزمایش‌ها

آراکنوفوبیا چطوری تشخیص داده میشه؟

اگه آراکنوفوبیا داشته باشین، خودتون می‌دونین که از عنکبوت می‌ترسین و می‌دونین که یه مشکله، چون خیلی مراقبین جاهایی نرین که ممکنه با عنکبوت روبرو بشین.

دکترتون میخواد مطمئن شه که ترستون یه فوبیاست، نه یه ترس معمولی، و اینکه این ترس به خاطر یه بیماری جسمی یا روانی دیگه نیست. فوبیاها خیلی زیاد جلوی زندگی عادیتون رو می‌گیرن. دکترتون ممکنه یه پرسشنامه بهتون بده که پر کنین یا ازتون بپرسه که آراکنوفوبیاتون چقدر روتون تاثیر گذاشته، شدت ترستون چقدره و چقدر این حس رو دارین. همچنین ممکنه بپرسه که چطوری باهاش کنار میاین.

دکترتون اگه همه این موارد رو داشته باشین، آراکنوفوبیا رو تشخیص میده:

• ترستون از عنکبوت خیلی شدیده و حداقل شش ماهه که دارینش.
• ترس یا اضطرابتون مربوط به یه موقعیت یا یه چیز خاصه – تو این مورد، عنکبوت.
• ترس و اضطرابتون تقریباً همیشه، به محض اینکه با یه عنکبوت روبرو میشین یا به عنکبوت فکر می‌کنین، شروع میشه.
• از جاهایی که فکر می‌کنین عنکبوت داره دوری می‌کنین، یا با ترس و اضطراب شدید تحملش می‌کنین.
• ترستون با خطری که واقعاً وجود داره، تناسب نداره.
• ترستون باعث میشه خیلی اذیت بشین یا جلوی درست کار کردنتون رو بگیره.

مدیریت و درمان

آراکنوفوبیا چطوری درمان میشه؟

رفتاردرمانی شناختی (CBT) و مواجهه درمانی، دو تا از اصلی‌ترین راه‌های درمان آراکنوفوبیا هستن.

رفتاردرمانی شناختی (CBT):

این نوع روان‌درمانی (حرف زدن با درمانگر) روی این تمرکز داره که چطوری با تغییر دادن طرز فکر، احساس و رفتارتون، فوبیاتون رو مدیریت کنین.

تو CBT، شما:

• درباره علائمتون حرف می‌زنین و توضیح میدین چه حسی دارین.
• فوبیاتون رو بیشتر بررسی می‌کنین تا بفهمین چطوری باید واکنش نشون بدین.
• یاد می‌گیرین چطوری افکارتون رو تشخیص بدین، دوباره ارزیابی کنین و تغییرشون بدین.
• از مهارت‌های حل مسئله استفاده می‌کنین تا یاد بگیرین چطوری باهاش کنار بیاین.
• به جای اینکه از فوبیاتون دوری کنین، باهاش روبرو میشین.
• یاد می‌گیرین چطوری ذهن و بدنتون رو آروم نگه دارین.

مواجهه درمانی (که بهش حساسیت‌زدایی هم میگن):

تو این نوع روان‌درمانی، شما کم کم با موقعیتی که ازش می‌ترسین روبرو میشین. هدف اینه که با روبرو شدن تدریجی و تکراری، وقتی با موقعیتی که ازش می‌ترسین روبرو میشین، احساس راحتی کنین و تو این مورد، بفهمین که عنکبوت‌ها خطرناک نیستن (مگر اینکه تو یه جاهایی زندگی کنین که عنکبوت‌های خطرناک داره).

مواجهه درمانی ممکنه شامل اینا باشه:

• یادآوری و توصیف تجربه‌ای که ازش می‌ترسین.
• نگاه کردن به عکس‌ها یا استفاده از واقعیت مجازی برای نزدیک شدن به تجربه‌ای که ازش می‌ترسین، اما تو یه محیط امن.
• مستقیم روبرو شدن با فوبیاتون، تو زندگی واقعی.

مواجهه درمانی رو میشه به چند روش انجام داد. همچنین تو این روش، از تمرینات آرامش‌بخش و تنفسی هم استفاده میشه. روانشناستون یه برنامه مخصوص شما طراحی می‌کنه، بر اساس اینکه علائمتون چقدر شدید باشه.

CBT و مواجهه درمانی رو معمولاً با هم، تو یه برنامه درمانی استفاده می‌کنن. CBT بهتون کمک می‌کنه که درباره ترسهاتون اطلاعات به دست بیارین، بعدش مواجهه درمانی بهتون کمک می‌کنه که واکنش “جنگ یا گریز” بدنتون رو نسبت به عنکبوت‌ها کم کنین.

آیا از دارو هم برای درمان آراکنوفوبیا استفاده میشه؟

داروها آراکنوفوبیا رو درمان نمی‌کنن، اما بعضی وقتا، برای یه مدت کوتاه، برای درمان اضطرابی که از ترس عنکبوت به وجود میاد، تجویز میشن. اگه از دارو استفاده بشه، معمولاً بخشی از یه برنامه روان‌درمانی کامل هست. اگه دکترتون فکر کنه که به دارو نیاز دارین، معمولاً این داروها تجویز میشن:

• بنزودیازپین‌ها، مثل داروهای ضد اضطراب آلپرازولام (Xanax®)، کلونازپام (Klonopin®) و دیازپام (Valium®).
• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین، مثل داروهای ضد افسردگی پاروکستین (Paxil®) یا اسیتالوپرام (Lexapro®).
• داروهای دیگه هم ممکنه شامل داروهای آرام‌بخش، مسکن و بتابلاکرها باشن.

مراقبت از سلامت روان

پیشگیری

چه کارایی می‌تونم بکنم تا بهتر با آراکنوفوبیام کنار بیام؟

علاوه بر اینکه پیش دکترتون یا روانشناستون میرین، می‌تونین این کارا رو هم امتحان کنین، هرکدوم که باهاش راحت‌ترین:

• یاد بگیرین چطوری آروم باشین: تمرینات تنفس عمیق رو امتحان کنین (آروم و عمیق از طریق بینیتون نفس بکشین، سه ثانیه نگه دارین، آروم از طریق دهنتون بیرون بدین)، مدیتیشن، ذهن‌آگاهی، شل کردن تدریجی عضلات (منقبض و شل کردن گروه‌های عضلانی) و روش‌های دیگه برای آروم شدن. چیزی رو تصور کنین و بهش فکر کنین که آرومتون می‌کنه.
• مراقب خودتون باشین: یه رژیم غذایی متعادل داشته باشین، خوب بخوابین و حداقل پنج روز در هفته، هر روز 30 دقیقه ورزش کنین. انتخاب‌های سالم تو زندگی می‌تونن اضطرابتون رو کم کنن.
• به یه گروه حمایتی برای افرادی که فوبیا دارن ملحق بشین: گروه‌های حمایتی خیلی می‌تونن مفید باشن، چون می‌فهمین که تنها نیستین و می‌تونین تجربه‌ها و پیشنهادها رو با بقیه به اشتراک بذارین.

چشم انداز / پیش آگهی

اگه آراکنوفوبیا تشخیص داده بشه، چه انتظاری می‌تونم داشته باشم؟

اگه درمان نشه، فوبیا می‌تونه یه عمر باهاتون بمونه و باعث بشه از مردم و فعالیت‌های اجتماعی دور بمونین.

خوشبختانه، فوبیاها خیلی خوب درمان میشن. روان‌درمانی – مخصوصاً مواجهه درمانی – به 90 درصد از افرادی که به انجام دادن تمریناتی که یاد گرفتن، متعهد هستن، کمک می‌کنه. ممکنه ظرف چند هفته تا چند ماه، پیشرفت رو ببینین.

زندگی با آراکنوفوبیا

از کجا بفهمم کی باید به خاطر آراکنوفوبیام برم پیش دکتر؟

اگه ترستون از عنکبوت:

• جلوی انجام دادن کارای روزمرتون رو می‌گیره.
• باعث میشه از فعالیت‌های بیرون از خونه یا مراسم‌های خاص با خانواده و دوستاتون دوری کنین.
• بیشتر وقتتون رو به فکر کردن بهش می‌گذرونین.
• نمی‌ذاره شب راحت بخوابین.

پس وقتشه که به دکترتون مراجعه کنین.

شاید دونستن اینکه خیلی از آدما فوبیا دارن، بهتون آرامش بده. دکترتون حاضره بهتون کمک کنه. خبر خوب اینه که آراکنوفوبیا یه بیماری قابل درمانه. با درمان و تعهدتون به انجام دادن تکنیک‌هایی که تو روان‌درمانی یاد می‌گیرین، می‌تونین یاد بگیرین که چطوری ترستون از عنکبوت رو مدیریت کنین و از زندگیتون لذت ببرین.

سلامت روانتون به اندازه سلامت جسمیتون مهمه. متخصص‌های سلامت روان تو کلینیک کلیولند می‌تونن بهتون کمک کنن که یه