آریتمی چیه؟ یه جور بی‌نظمی تو ضربان قلب!
تا حالا شده حس کنی قلبت یه جوری نامنظم میزنه؟ انگار داره تندتر یا کندتر از حالت عادی کار میکنه؟ به این حالت میگن آریتمی. آریتمی یعنی ضربان قلب غیرطبیعی. ممکنه قلبت خیلی تند بزنه، خیلی کند بشه یا کلا یه نظمی نداشته باشه.
معمولا قلب ما یه ریتم مشخص و هماهنگی داره. ولی خب، گاهی وقتا یه مشکلاتی تو قسمت‌های مختلف قلب یا حتی تو خونی که قلب پمپاژ میکنه پیش میاد که این ریتم طبیعی رو به هم میزنه. حالا چرا ریتم طبیعی قلب مهمه؟ چون قلب با همین ریتمش، خون و اکسیژن رو به همه جای بدن می‌رسونه.
آریتمی قلب چقدر خطرناکه؟
بعضی از آریتمی‌ها اصلا خطرناک نیستن و نیازی به درمان ندارن. ولی بعضی‌هاشون ممکنه خطر ایست قلبی رو بالا ببرن. خیلی از آریتمی‌ها هم یه چیزی بین این دو تا هستن. دکتر میتونه بهت بگه که چه نوع آریتمی داری و چه درمانی لازم داری، اگه اصلا لازم باشه.
چه نوع آریتمی‌هایی داریم؟
دکترا آریتمی‌ها رو بر اساس جایی که تو قلب شروع میشن، دسته‌بندی میکنن:
- آریتمی‌های فوق بطنی: اینا تو دهلیزها شروع میشن (همون حفره‌های بالایی قلب). “فوق بطنی” یعنی بالای بطن‌ها یا حفره‌های پایینی قلب.
- آریتمی‌های بطنی: اینا تو بطن‌ها شروع میشن (حفره‌های پایینی قلب).
- برادی آریتمی‌ها و ریتم‌های گرهی: اینا به خاطر مشکل تو سیستم هدایتی قلب پیش میان، مثل گره سینوسی دهلیزی (SA)، گره دهلیزی بطنی (AV) یا شبکه هیس-پورکنژ.
آریتمی چقدر شایعه؟
حدود ۱.۵ تا ۵ درصد آدما آریتمی دارن. البته خیلی‌هاشون علائمی ندارن، واسه همین نمیشه دقیقا گفت چند نفر آریتمی دارن. تو آمریکا، فیبریلاسیون دهلیزی از همه شایع‌تره.
علائم و علت‌ها
چه علائمی نشون میده که آریتمی داری؟
علائم آریتمی قلب ممکنه شامل اینا باشه:
- تپش قلب
- گیجی یا سبکی سر
- غش کردن
- تنگی نفس
- درد تو قفسه سینه
- ضعف یا خستگی
بعضی وقتا هم آریتمی هیچ علامتی نداره و آدم اصلا متوجه نمیشه.
چه چیزایی باعث آریتمی میشه؟
علت‌های آریتمی اینا هستن:
- بیماری عروق کرونر
- بافت تحریک‌پذیر تو قلب (به خاطر عوامل ژنتیکی یا اکتسابی)
- فشار خون بالا
- تغییرات تو عضله قلب (کاردیومیوپاتی)
- اختلالات دریچه قلب
- عدم تعادل الکترولیت‌ها تو خون
- آسیب ناشی از حمله قلبی
- فرایند بهبودی بعد از جراحی قلب
- بیماری‌های دیگه
اصلی‌ترین علت آریتمی چیه؟
بیشتر آریتمی‌ها به خاطر مشکل تو عروق، دریچه‌ها یا عضلات قلب پیش میان.
چه عواملی خطر ابتلا به آریتمی رو بالا میبرن؟
عوامل خطر آریتمی اینا هستن:
- مصرف دخانیات
- مصرف الکل
- مصرف نوشیدنی‌ها و غذاهایی که کافئین دارن
- مصرف داروهای محرک مثل داروهای سرماخوردگی یا مکمل‌های گیاهی
- فشار خون بالا
- داشتن BMI (شاخص توده بدنی) بالای ۳۰
- قند خون بالا
- آپنه خواب
عوارض آریتمی چیا هستن؟
اگه آریتمی درمان نشه، ممکنه عوارضی مثل اینا پیش بیاد:
- ضعیف شدن عضله قلب (کاردیومیوپاتی)
- ایست قلبی
- سکته مغزی
تشخیص و آزمایش‌ها
آریتمی چطوری تشخیص داده میشه؟
دکتر میتونه موقع معاینه با گرفتن نبض و گوش دادن به صدای قلب، متوجه ضربان قلب نامنظم بشه.
بعد از اینکه دکتر علائم شما رو بررسی کرد و معاینه فیزیکی انجام داد، ممکنه یه سری آزمایش هم براتون بنویسه تا مطمئن بشه که آریتمی دارید و علت‌ش رو هم پیدا کنه.
شما ممکنه بخواید پیش یه الکتروفیزیولوژیست هم برید. الکتروفیزیولوژیست یه متخصص قلب و عروقه که آموزش‌های تخصصی‌تری تو زمینه تشخیص و درمان اختلالات ریتم قلب دیده.
چه آزمایش‌هایی برای تشخیص آریتمی انجام میشه؟
بعضی از آزمایش‌هایی که برای بررسی ریتم قلب نامنظم و بیماری‌های مرتبط باهاش انجام میشن، اینا هستن:
- نوار قلب (ECG یا EKG)
- آزمایش خون برای بررسی سطح الکترولیت‌ها یا بررسی مشکلات ژنتیکی
- هولتر مانیتورینگ
- تست ورزش
- اکوکاردیوگرافی
- آنژیوگرافی قلب
- مطالعه الکتروفیزیولوژی (EPS)
- تست تیلت
- سی تی اسکن (CT)
- MRI قلب (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)
مدیریت و درمان
آریتمی چطوری درمان میشه؟
درمان آریتمی بستگی به نوع و شدت آریتمی داره. بعضی وقتا اصلا نیازی به درمان نیست. گزینه‌های درمان آریتمی قلب شامل اینا میشه:
- داروها
- تغییر سبک زندگی
- درمان‌ها
- وسایل پزشکی
- جراحی
داروها
خیلی از داروها هستن که میتونن آریتمی رو درمان کنن. چون بدن هر کسی با بقیه فرق داره، ممکنه لازم باشه چند تا دارو و دوز مختلف رو امتحان کنی تا ببینی کدومش برات بهتر جواب میده. درمان‌های دارویی آریتمی قلب شامل اینا میشه:
- داروهای ضد آریتمی که آریتمی رو به ریتم سینوسی (ریتم طبیعی) تبدیل میکنن یا از بروز آریتمی جلوگیری میکنن.
- داروهایی که ضربان قلب رو کنترل میکنن.
- داروهای ضد انعقاد یا ضد پلاکت (مثل وارفارین یا آسپرین) که خطر تشکیل لخته خون رو کم میکنن.
- داروهایی که بیماری‌های مرتبط رو درمان میکنن، چون ممکنه باعث ریتم قلب غیرطبیعی بشن.
خیلی مهمه که:
- اسم داروهای خودت رو بدونی.
- بدونی چرا داری اونا رو مصرف میکنی.
- بدونی هر چند وقت یه بار و چه ساعتی باید اونا رو بخوری.
- از عوارض جانبی داروهای خودت اطلاع داشته باشی.
تغییر سبک زندگی
یه سری تغییرات ساده تو سبک زندگی میتونه به درمان آریتمی کمک کنه. این تغییرات ممکنه شامل اینا باشه:
- کنترل فشار خون و قند خون
- ترک دخانیات
- کم کردن مصرف الکل
- پرهیز از مصرف کافئین و مواد محرک
- رسیدن به وزن سالم
درمان‌ها
علاوه بر دارو، بعضی از آدما به درمان‌های دیگه‌ای هم نیاز دارن تا ریتم قلب نامنظم رو درمان کنن یا از بین ببرن. دکتر بهترین درمان رو براتون انتخاب میکنه و در مورد مزایا و خطرات این درمان‌ها باهاتون صحبت میکنه.
این درمان‌ها شامل اینا میشه:
- کاردیوورژن: یه شوک الکتریکی به قلب میدن تا ریتمش رو تنظیم کنن و ریتم طبیعی دوباره شروع بشه.
- ابلیشن با کاتتر: یه کاتتر وارد قلب میکنن و از طریقش یه انرژی الکتریکی با فرکانس بالا به یه قسمت کوچیکی از بافت قلب میفرستن تا مسیر ریتم غیرطبیعی رو “قطع” کنن. ابلیشن میتونه بیشتر SVTها، فلاتر دهلیزی، فیبریلاسیون دهلیزی و بعضی از تاکی‌کاردی‌های دهلیزی و بطنی رو درمان کنه.
- جداسازی وریدهای ریوی: تو این نوع ابلیشن، یه سری اسکار ایجاد میکنن تا قسمت‌هایی که ممکنه باعث فیبریلاسیون دهلیزی بشن رو جدا کنن. این کار میتونه به کسایی که فیبریلاسیون دهلیزی مکرر، پاروکسیسمال یا مداوم دارن، کمک کنه.
وسایل پزشکی
متخصص قلب ممکنه یه سری وسایل پزشکی رو طی یه عمل تو آزمایشگاه الکتروفیزیولوژی تو بدن کار بذاره. این وسایل برای درمان آریتمی قلب استفاده میشن و شامل اینا هستن:
- ضربان‌ساز دائمی (پیس‌میکر): این دستگاه یه سری پالس الکتریکی کوچیک به عضله قلب میفرسته تا ریتم طبیعی قلب رو حفظ کنه و نذاره قلب خیلی کند بزنه.
- دفیبریلاتور قلبی قابل کاشت (ICD): این دستگاه دائم ریتم قلب رو چک میکنه. وقتی یه ریتم خیلی تند و غیرطبیعی رو تشخیص بده، یه شوک الکتریکی به قلب میده تا قلب با ریتم طبیعی بزنه. این دستگاه برای درمان تاکی‌کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی استفاده میشه، این دو تا ریتم قلب خیلی خطرناکن و حتی ممکنه باعث مرگ بشن.
- ضربان‌سازها و دفیبریلاتورهای دو بطنی (که بهشون درمان بازسازی عملکرد قلب یا CRT هم میگن): این دستگاه‌ها به هماهنگ کردن انقباض بطن چپ کمک میکنن. علاوه بر سیم‌هایی که به سمت راست قلب میرن، یه سیم هم دارن که به بطن چپ میره. کسایی که نارسایی قلبی دارن و انقباض بطن چپ‌شون هماهنگ نیست، ممکنه به این دستگاه نیاز داشته باشن.
جراحی
کسایی که آریتمی دارن ممکنه به دلایل مختلفی به جراحی قلب نیاز داشته باشن:
- برای درمان بیماری قلبی که ممکنه باعث آریتمی شده باشه، مثل جراحی دریچه قلب یا جراحی بای‌پس عروق کرونر.
- عمل ماز (Maze) میتونه فیبریلاسیون دهلیزی رو درمان کنه، اگه داروها و روش‌های درمانی غیر جراحی جواب ندن.
- تو بعضی از موارد، دکتر ممکنه سیم‌های ضربان‌ساز دو بطنی (سیم‌های خیلی کوچیک) رو با استفاده از روش‌های کم تهاجمی یا جراحی رو قلب بذاره.
عوارض جانبی درمان
عوارض جانبی و عوارض درمان بستگی به نوع درمان داره و ممکنه شامل اینا باشه:
- داروهای آریتمی:
- واکنش‌های آلرژیک
- سرگیجه
- سردرد
- خونریزی
- ناراحتی معده
- کاردیوورژن:
- آمبولی لخته خون
- کبودی پوست
- جوش پوستی
- ابلیشن با کاتتر:
- خونریزی
- لخته شدن خون
- سکته مغزی
- عفونت
- آسیب به ورید یا بافت قلب
- جداسازی وریدهای ریوی:
- واکنش آلرژیک به رنگ (اگه استفاده بشه)
- عفونت
- آسیب به قلب، مری یا ورید
- سکته مغزی
- وسایل پزشکی:
- خرابی دستگاه
- عفونت
- خونریزی
- جمع شدن هوا دور ریه
- جراحی:
- خونریزی
- عفونت
- سکته مغزی
- حمله قلبی
- نیاز به ضربان‌ساز
بعد از درمان کی حالم بهتر میشه؟
پیدا کردن دارو و دوز مناسبی که برای آریتمی شما خوب جواب بده، ممکنه یه کم طول بکشه. بستگی به نوع عمل یا جراحی، دوره نقاهت بعد از اون هم ممکنه چند هفته یا چند ماه طول بکشه. اگه یه عملی مثل ابلیشن با کاتتر یا جداسازی وریدهای ریوی انجام بدید، ممکنه چند هفته‌ای هنوز آریتمی داشته باشید، چون بدنتون داره خوب میشه. دکتر میتونه بهتون بگه که تو شرایط خاص شما باید چه انتظاری داشته باشید.
پیشگیری
چطوری خطر ابتلا به آریتمی رو کم کنم؟
یه سری راهکارها هستن که میتونن خطر ابتلا به آریتمی رو کم کنن:
- مصرف دخانیات رو قطع کن.
- مصرف الکل رو محدود کن.
- مصرف کافئین رو محدود یا قطع کن. بعضی از آدما به کافئین حساسیت دارن و ممکنه وقتی محصولات کافئین‌دار (مثل چای، قهوه، نوشابه‌های کولا و بعضی از داروهای بدون نسخه) رو مصرف میکنن، علائم بیشتری رو تجربه کنن.
- مواد محرک رو مصرف نکن. حواست به محرک‌های موجود تو داروهای سرفه و سرماخوردگی و مکمل‌های گیاهی یا غذایی باشه. بعضی از این داروها موادی دارن که باعث ریتم قلب نامنظم میشن. برچسب دارو رو بخون و از دکترت بپرس که چه دارویی برات بهتره.
- فشار خون بالا رو کنترل کن.
- سعی کن به یه وزن سالم برسی.
- قند خون رو کنترل کن.
- آپنه خواب رو درمان کن.
- از فعالیت‌هایی که به نظر میاد باعث آریتمی میشن، دوری کن.
چشم انداز / پیش آگهی
اگه آریتمی داشته باشم، چه انتظاری باید داشته باشم؟
بستگی به نوع آریتمی که داری، ممکنه علائم خفیف یا شدیدی داشته باشی یا اصلا هیچ علامتی نداشته باشی. ممکنه نیازی به درمان نداشته باشی، ولی بعضی از آدما به دارو یا عمل نیاز دارن. با درمان آریتمی قلب، خیلی از آدما میتونن یه زندگی کامل داشته باشن. بعضی از آدما هم که آریتمی‌های جدی‌تری دارن، دچار ایست قلبی میشن و ممکنه زنده نمونن.
آریتمی چقدر طول میکشه؟
آریتمی‌های بی‌خطر میان و میرن و بستگی به محرک‌هاشون دارن. ولی کسایی که انواع دیگه‌ای از آریتمی رو دارن – مخصوصا اونایی که خطر ایست قلبی دارن – باید تا آخر عمر درمان بشن.
زندگی با آریتمی
چطوری از خودم مراقبت کنم؟
اگه آریتمی داری، شاید دونستن اینکه چطوری نبض خودت رو بگیری برات مفید باشه. نبض همون ضربان قلبته، یعنی تعداد دفعاتی که قلبت تو یه دقیقه میزنه. نرخ نبض تو آدما با هم فرق داره. وقتی استراحت میکنی نبضت کندتر میشه و وقتی ورزش میکنی نبضت میره بالا. یه ضربان قلب طبیعی (تو حالت استراحت) بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه هست. اگه یه ردیاب تناسب اندام یا ساعت هوشمند داشته باشی، میتونه ضربان قلبت رو نشون بده.
همینطور باید مطمئن بشی که خانواده و دوستات میدونن که علائم آریتمی تو چیه. اگه اونا یاد بگیرن که چطوری CPR رو شروع کنن، خیالت راحت‌تره.
تو این شرایط چه چیزایی رو نباید بخورم یا بنوشم؟
اگه آریتمی داری، باید میزان مصرف الکل و کافئین رو کم کنی. هر دوی اینا میتونن باعث تحریک آریتمی بشن.
کی باید به دکتر مراجعه کنم؟
دکتر بهت میگه که هر چند وقت یه بار باید ویزیت بشی. اگه علائمت بیشتر یا شدیدتر شد، بین ویزیت‌هات باهاشون تماس بگیر.
باید برای ویزیت‌های منظم به دکتر مراجعه کنی تا:
- مطمئن بشی که درمان‌های آریتمی دارن کار میکنن.
- داروهات رو به درستی تنظیم کنن.
- ارزیابی کنن که وسایل کارگذاری شده چقدر خوب دارن کار میکنن.
- مطمئن بشن که سالم موندی و مشکل پزشکی دیگه‌ای نداری.
کی باید برم اورژانس؟
اگه این علائم رو داشتی، فورا به اورژانس مراجعه کن:
- مشکل تو تنفس
- درد قفسه سینه
- سرگیجه
- غش کردن
چه سوالاتی رو باید از دکترم بپرسم؟
سوالاتی که ممکنه بخوای از دکترت بپرسی اینا هستن:
- چه نوع آریتمی دارم؟
- به درمان نیاز دارم؟
- بهترین درمان برای من چیه؟
- برای نگهداری از دستگاهی که تو بدنم کار گذاشته شده، چه کاری باید انجام بدم؟
ضربان قلب میتونه به خیلی از روش‌ها نامنظم بشه. بعضی از این ضربان‌های قلب نامنظم، که بهشون آریتمی میگن، هیچ علامتی ندارن. اگه علائمی مثل خستگی شدید یا تپش قلب رو حس کردی، حتما به دکتر مراجعه کن. دکتر بهت کمک میکنه تا بهترین گزینه درمانی رو پیدا کنی، ولی تو هم میتونی با ایجاد تغییرات مناسب تو سبک زندگیت به خودت کمک کنی.
وقتی ریتم قلبت هماهنگ نیست، متخصصین تو کلینیک کلیولند میتونن بفهمن که چرا. ما مراقبت‌های شخصی‌سازی شده برای همه نوع آریتمی رو ارائه میدیم.
بیشتر بخوانید
مدیتیشن یک روز پربرکت برای جذب عشق وامنیت و سلامتی
خود هیپنوتیزم درمان زود انزالی در مردان توسط هیپنوتراپیست رضا خدامهری
تقویت سیستم ایمنی بدن با خود هیپنوتیزم
شمس و طغری
خود هیپنوتیزم ماندن در رژیم لاغری و درمان قطعی چاقی کاملا علمی و ایمن
خود هیپنوتیزم تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس