مسمومیت با آرسنیک: علائم، علل، درمان و هر آنچه که باید بدانید!

آرسنیک چیه؟

آرسنیک یه عنصر طبیعیه که توی محیط زیست پیدا میشه. توی سنگ، خاک، آب، هوا، گیاها و حیوونا یه مقداری آرسنیک هست.

آرسنیک با مواد معدنی و آلی ترکیب میشه و ترکیبات مختلفی رو میسازه.

ترکیبات معدنی

آرسنیک با اکسیژن، کلر و گوگرد ترکیب میشه و ترکیبات آرسنیک معدنی رو به وجود میاره. این ترکیبات ممکنه به طور طبیعی توی خاک و سنگ باشن. ولی به خاطر کشاورزی و فعالیتای صنعتی، مثل معدن کاری و ذوب فلزات هم به وجود میان. آرسنیک از طریق باد وارد هوا و زمین میشه و از طریق آب بارون و نفوذ آب به زمین، وارد آبای زیرزمینی میشه. ترکیبات آرسنیک معدنی خیلی سمی هستن و با سرطان هم ارتباط دارن.

ترکیبات آلی

آرسنیک توی گیاها و حیوونا با کربن و هیدروژن ترکیب میشه و ترکیبات آرسنیک آلی رو میسازه. غذاهای دریایی مثل ماهی و صدف، ترکیبات آلی دارن. ولی بیشتر آرسنیک توی ترکیبات آلی، خیلی کمتر از ترکیبات معدنی سمیه و با سرطان هم ارتباطی نداره.

مسمومیت با آرسنیک چیه؟

مسمومیت با آرسنیک وقتی اتفاق میفته که مقدار زیادی آرسنیک بخورین یا مصرف کنین. این مسمومیت شبیه بقیه مسمومیتای فلزات سنگینه، مثل مسمومیت با جیوه و سرب.

ممکنه خیلی زود دچار مسمومیت با آرسنیک بشین، ولی بیشتر وقتا، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض این ماده، باعث مسمومیت میشه. این اتفاق ممکنه از طریق آب، هوا، خاک یا غذای آلوده بیفته. مسمومیت با آرسنیک بیشتر توی مناطق کشاورزی و صنعتی بزرگ اتفاق میفته و اگه سریع درمان نشه، عوارض جدی و حتی مرگ رو به دنبال داره.

چه کسایی به مسمومیت با آرسنیک مبتلا میشن؟

مسمومیت با آرسنیک حداقل ۱۴۰ میلیون نفر رو توی دنیا تحت تاثیر قرار میده. دلیلش هم آلودگی آب آشامیدنیه. مردم توی ۵۰ تا کشور، در معرض آبی هستن که مقدار آرسنیکش خطرناکه. این کشورا شامل:

• بنگلادش
• هند
• چین
• تایلند
• شیلی
• مکزیک
• ایالات متحده آمریکا

علائم و دلایل

علائم مسمومیت با آرسنیک چیه؟

ممکنه توی ۳۰ دقیقه بعد از اینکه در معرض مقدار زیادی آرسنیک قرار گرفتین، علائم مسمومیت رو نشون بدین. علائم فوری مسمومیت با آرسنیک ممکنه شامل:

• دل درد
• حالت تهوع و استفراغ
• اسهال
• سرفه
• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• گلو درد
• ضربان قلب نامنظم
• فشار خون پایین
• احساس سوزن سوزن شدن توی انگشتای دست و پا
• پوست قرمز و متورم
• بوی سیر توی نفس و بافتای بدن

قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آرسنیک ممکنه سال ها طول بکشه تا علائمش ظاهر بشه و علائم شدیدتری رو ایجاد کنه. علائم شدید مسمومیت با آرسنیک شامل:

• تغییر رنگ پوست (تیره شدن پوست)
• زگیل و زخم
• سفت شدن پوست کف دست و پا
• خطوط سفید روی ناخن (خطوط میس)
• گلو درد مداوم
• مشکلات گوارشی همیشگی

علت مسمومیت با آرسنیک چیه؟

خوردن آب آلوده، اصلی ترین دلیل مسمومیت با آرسنیکه. توی بعضی از مناطق دنیا، مثل ایالات متحده آمریکا، مقدار آرسنیک توی آب آشامیدنی زیاده. چون آرسنیکی که به طور طبیعی توی زمین وجود داره، میتونه وارد آب بشه. آبای سطحی که از کارخونه ها میان هم میتونن آبای زیرزمینی رو آلوده کنن.

وقتی از آب آلوده برای درست کردن غذا استفاده میکنین هم ممکنه دچار مسمومیت با آرسنیک بشین. خیلی از محصولات کشاورزی هم با آب آلوده آبیاری میشن.

خوردن غذای آلوده هم میتونه باعث مسمومیت با آرسنیک بشه. بعضی از غذاها، مثل مرغ، برنج، آبمیوه و بعضی از ماهی ها، ممکنه آرسنیک داشته باشن. این به خاطر وجود آرسنیک توی خاک و آبه.

اگه توی صنعتی کار میکنین که از آرسنیک استفاده میشه، ممکنه با تنفس ذرات آرسنیک توی هوا، دچار مسمومیت بشین. صنایعی که از آرسنیک استفاده میکنن شامل:

• سموم دفع آفات و علف کش ها
• ذوب فلزات و معدن کاری
• ساخت شیشه
• ساخت نیمه رسانا
• نجاری

دلایل دیگه مسمومیت با آرسنیک شامل:

• سیگار کشیدن
• تنفس دود یا گرد و غبار چوبی که با آرسنیک عمل آوری شده
• تماس با خاک، گرد و غبار یا چوبی که با آرسنیک نگهداری شده

تشخیص و آزمایش ها

مسمومیت با آرسنیک چطوری تشخیص داده میشه؟

پزشک ممکنه آزمایش فلزات سنگین رو برای تشخیص مسمومیت با آرسنیک تجویز کنه. این آزمایش با استفاده از ادرار، میتونه مقدار زیاد آرسنیک توی بدن رو بعد از قرار گرفتن فوری در معرض این ماده، اندازه گیری کنه. آزمایش خون و آزمایش روی مو و ناخن هم میتونن قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مقدار زیاد آرسنیک رو توی ۶ تا ۱۲ ماه اندازه گیری کنن. این آزمایش ها معمولا توی مناطقی که خطر مسمومیت با آرسنیک بالاتره، استفاده میشن.

مدیریت و درمان

مسمومیت با آرسنیک چطوری درمان میشه؟

درمان مسمومیت با آرسنیک بستگی به نوع قرار گرفتن در معرض این ماده و شدت بیماری داره. برای قرار گرفتن فوری در معرض آرسنیک، اولین کار اینه که لباسای آلوده رو دربیارین و پوستتون رو با آب بشورین.

پزشک ممکنه بهتون داروی شلاته دهی بده. این درمان از مواد شیمیایی خاصی استفاده میکنه تا آرسنیک رو از پروتئینای خون جدا کنه.

شاید نیاز باشه روده هاتون شستشو داده بشه. با این درمان، یه محلول خاص، محتویات دستگاه گوارش رو شستشو میده و آرسنیک رو از بدن خارج میکنه و نمیذاره روده هاتون اون رو جذب کنن.

پزشک، عملکرد قلب و کلیه هاتون رو هم زیر نظر میگیره. علاوه بر این، ممکنه به اکسیژن، مایعات، تزریق خون، داروی قلب یا داروی کنترل تشنج نیاز داشته باشین.

پیشگیری

چطوری از مسمومیت با آرسنیک پیشگیری کنیم؟

بهترین راه برای پیشگیری از مسمومیت با آرسنیک اینه که مطمئن بشین دارین آب تمیز مینوشین. همچنین، مطمئن بشین که همه غذاهایی که میخورین، با آب تمیز درست شدن. وقتی سفر میرین، بهتره فقط از آب معدنی استفاده کنین.

اگه توی صنعتی کار میکنین که از آرسنیک استفاده میشه، از ماسک صورت استفاده کنین تا احتمال تنفس ذرات آرسنیک رو کم کنین. علاوه بر این، قبل از اینکه برین خونه، حتما دوش بگیرین و لباساتون رو عوض کنین. ممکنه ناخواسته سم رو روی پوست، مو یا لباساتون با خودتون به خونه ببرین.

وقتی با چوبی که با آرسنیک عمل آوری شده کار میکنین، حتما لباس محافظ، دستکش و ماسک گرد و غبار بپوشین. این کار میتونه تماس شما رو با گرد و غبار چوب کم کنه.

چشم انداز

اگه مسمومیت با آرسنیک داشته باشم، چشم اندازم (پیش آگهی) چطوریه؟

چشم انداز مسمومیت با آرسنیک بستگی به دلیل قرار گرفتن در معرض این ماده داره. این شامل نوع، مقدار و مدت زمان قرار گرفتن در معرض این ماده میشه. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آرسنیک میتونه منجر به بیماری ها و عوارض مختلفی بشه، از جمله:

• بیماری کبد
• بیماری قلبی
• دیابت
• مشکلات دستگاه گوارش
• عوارض سیستم عصبی
• مسمومیت عصبی

آرسنیک یه ماده سرطان زای شناخته شده است، یعنی ممکنه باعث سرطان بشه. شایع ترین انواع سرطان های مرتبط با آرسنیک شامل:

• سرطان مثانه
• سرطان خون
• سرطان های دستگاه گوارش
• سرطان کبد
• سرطان ریه
• لنفوم
• سرطان کلیه
• سرطان پروستات
• سرطان پوست

اگه باردار هستین، مسمومیت با آرسنیک میتونه باعث عوارضی توی رشد جنین بشه. نوزادتون هم ممکنه نقص مادرزادی داشته باشه. علاوه بر این، تاخیر در رشد میتونه توی بچه هایی که مرتبا در معرض آرسنیک قرار میگیرن، اتفاق بیفته.

سوالات متداول دیگه

با مسمومیت آرسنیک چقدر سریع میشه مُرد؟

آرسنیک خیلی سمیه. اگه مقدار زیادی ازش خورده بشه، میتونه خیلی سریع باعث مرگ بشه. دوزهای کشنده ای که منجر به مرگ میشن، معمولا توی یک تا چهار روز بعد از خوردن این ماده اتفاق میفتن. قرار گرفتن در معرض مقدار کمتری از این ماده، در طول یه دوره زمانی، بازم میتونه عوارض جدی رو ایجاد کنه.

آیا آرسنیک توی سم موش هست؟

سم موش‌ها – که رسماً بهش میگن جونده‌کش – قدیما فلزات سنگینی مثل آرسنیک توش بود. ازش برای کنترل جمعیت جونده‌ها، از جمله موش‌ها، استفاده می‌شد. ولی از اواسط تا اواخر قرن بیستم، بیشتر جونده‌کش‌ها به جای آرسنیک، از داروهای ضد انعقاد خون استفاده می‌کنن. این داروها جلوی لخته شدن خون طبیعی توی جونده‌ها رو می‌گیرن. با اینکه جونده‌کش‌های جدید آرسنیک ندارن، داروهای ضد انعقاد خون توی اونا می‌تونن به همون اندازه سمی و تهدیدکننده زندگی باشن.

آرسنیک به طور طبیعی توی محیط زیست وجود داره. اما اگه در معرض مقدار زیادی از این عنصر قرار بگیرین، میتونه خطرناک باشه. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آرسنیک میتونه باعث عوارض جدی سلامتی، از جمله انواع مختلف سرطان بشه. اگه توی منطقه ای زندگی یا کار میکنین که مقدار آرسنیکش بالاست، برای محدود کردن تماس خودتون با این ماده، اقداماتی رو انجام بدین. این شامل پیدا کردن منابع آب آشامیدنی تمیز میشه. اگه علائمی از مسمومیت با آرسنیک رو نشون دادین، فورا به پزشک مراجعه کنین. هرچی زودتر درمان بشین، چشم انداز بهتری خواهید داشت.

پزشکان مراقبت های اولیه کلینیک کلیولند خدمات پزشکی مادام العمر رو ارائه میدن. از عفونت های سینوسی و فشار خون بالا گرفته تا غربالگری پیشگیرانه، ما اینجا برای شماییم.