آزبست: قاتل پنهان ریه های شما! علائم، علل و راه های پیشگیری

آزبستوز (Asbestosis) چیه؟ یه جورایی مثل اینه که ریه هات سیمانی بشن!

آزبستوز یه مریضی ریه هست که وقتی یه نفر فیبرهای آزبست رو تنفس می کنه، ممکنه اتفاق بیفته. این مریضی باعث میشه نفس کشیدن سخت بشه، سرفه کنی و یه سری علائم دیگه هم داشته باشی.

آزبستوز چیه؟ بذارین اینجوری براتون بگم، یه مریضی ریه ست که واسه کسایی پیش میاد که فیبرها و گرد و خاک آزبست رو برای مدت طولانی تنفس می کنن. آزبست یه جور ماده معدنیه که وقتی تو هوا معلقه، فیبرهای خیلی ریز و موندگاری رو درست می کنه. اونایی که تو یه سری کارخونه ها و شغل ها مثل ساخت و ساز، تولید، معدن، آسیاب، مکانیکی و برقکاری کار می کنن (مخصوصاً اونایی که قبل از دهه 70 میلادی کار می کردن) بیشتر از همه در خطر ابتلا به آزبستوز هستن. کسایی که محصولات آزبستی رو از بین می برن هم در خطرن. اونایی هم که تو نیروی دریایی خدمت می کردن و تو کشتی ها از آزبست استفاده می شد، ممکنه این مریضی رو بگیرن.

وقتی فیبرها و گرد و خاک آزبست میره تو ریه هات، می تونه باعث فیبروز بشه (یعنی ریه هات ضخیم و زخم بشن). آزبست می تونه غشاهای دور ریه هات (پلورا) رو هم ضخیم کنه. این زخم شدن و ضخیم شدن بافت ریه باعث میشه نفس کشیدن برات سخت بشه.

تو بعضی از موارد، آزبستوز می تونه منجر به عوارض خطرناک برای سلامتی بشه. تو موارد خیلی شدید هم حتی ممکنه باعث مرگ بشه. قرار گرفتن در معرض آزبست، خطر ابتلا به سرطان ریه رو هم افزایش میده.

اصلاً این آزبست چیه؟

آزبست یه گروه از شش تا فیبر معدنی طبیعیه. این فیبرها به خاطر استحکام، مقاومت در برابر آتیش و مواد شیمیایی معروفن. به خاطر همین ویژگی ها، تو صنایع تولیدی و ساختمانی از آزبست استفاده می کنن تا:

• سیمان و پلاستیک رو قوی تر کنن.
• عایق درست کنن.
• ساختمون ها، پارچه ها و ماشین های جنگی رو ضد آتیش کنن.
• صدا رو جذب کنن.

فیبرهای آزبست ممکنه سفید، آبی، قهوه ای، خاکستری یا سبز باشن. فیبرهای آزبست سفید (به نام کریزوتیل) بیشتر از همه تو دنیا استفاده میشن.

قرار گرفتن در معرض آزبست چقدر شایعه؟

همه آدما تو یه دوره ای از زندگیشون در معرض آزبست قرار می گیرن. مقدار کم آزبست تقریباً همه جا هست. بیشتر آدما یه مریضی مرتبط با آزبست نمی گیرن. کسایی که مریضی های مرتبط با آزبست می گیرن، معمولاً به طور مرتب و برای مدت طولانی در معرضش بودن.

خطر قرار گرفتن در معرض آزبست تو محل کار، قبل از دهه 70 میلادی بیشتر از همه بود، گرچه هنوزم ممکنه اتفاق بیفته. چون علائم مریضی خیلی طول میکشه تا ظاهر بشن، دکترا هنوز دارن موارد جدید آزبستوز رو تشخیص میدن. قانون گذاری برای قرار گرفتن در معرض آزبست تو محل کار، خطر ابتلا به آزبستوز رو کم کرده، ولی حتی با این قانون ها هم ممکنه کارگرا به طور اتفاقی در معرض آزبست قرار بگیرن.

آزبستوز چقدر شایعه؟

طبق گفته سازمان بهداشت جهانی، میلیون ها نفر در معرض آزبست قرار دارن، بیشترشون هم تو محل کار. سخته تخمین بزنیم چند نفر دارن با آزبستوز و بقیه مریضی های مرتبط با آزبست زندگی می کنن، چون نشونه های مریضی ممکنه 30 یا 40 سال طول بکشه تا ظاهر بشه. بعضی از تحقیقات نشون میدن که تا 20 درصد از همه کارگرایی که آزبست رو تنفس می کنن، یه مریضی از قرار گرفتن در معرض آزبست می گیرن. البته همه کارگرایی که مریضی های مرتبط با آزبست می گیرن، آزبستوز ندارن. آزبست می تونه باعث مریضی های دیگه ای هم بشه، از جمله:

• بیماری بینابینی ریه (ILD).
• جمع شدن آب در اطراف ریه.
• یه سری از سرطان های ریه، از جمله مزوتلیوما پلورال.

علائم و علت ها

اولین نشونه های آزبستوز چیه؟

علائم آزبستوز بستگی به شدت مریضی داره و ممکنه 20 تا 30 سال یا بیشتر بعد از قرار گرفتن در معرض آزبست ظاهر نشه. زخم شدن ریه هات از آزبستوز معمولاً به آرومی بدتر میشه. به خاطر همین، ممکنه علائم رو همون اول متوجه نشی.

اولین علامت آزبستوز، مشکل داشتن تو نفس کشیدنه (نفس کم آوردن)، مخصوصاً وقتی داری سخت کار می کنی یا ورزش می کنی. بقیه نشونه ها و علائم ممکنه شامل اینا باشن:

• درد و گرفتگی تو قفسه سینه.
• چماقی شدن ناخن هات.
• سرفه.
• صدای خش خش وقتی نفس می کشی.
• خستگی (خیلی خسته بودن) و مشکل تو ورزش کردن.
• کم شدن وزن بی دلیل.

چه چیزی باعث آزبستوز میشه؟

علت اصلی آزبستوز، تنفس کردن فیبرها یا گرد و خاک ریز آزبسته. فیبرهای آزبست تا وقتی تو هوا پخش نشن، ضرری ندارن. وقتی پخش میشن، فیبرها به ذرات خیلی ریز تبدیل میشن. این ذرات تو هوا معلق میشن و ما اونا رو تنفس می کنیم. بعدش تو ریه هامون جمع میشن و باعث زخم شدن و التهاب میشن. بافت ریه که زخم میشه، سفت میشه و دیگه نمیتونه باز بشه، که این باعث میشه نفس کشیدن سخت بشه.

هرچی بیشتر در معرض آزبست قرار بگیری و هرچی این قرار گرفتن شدیدتر باشه، احتمال ابتلا به آزبستوز بیشتر میشه.

صنایع ساخت و ساز و تولیدی قبلاً به طور گسترده از آزبست استفاده می کردن. کسایی که تو این صنایع کار می کنن و به طور مکرر ذرات آزبست رو تنفس می کنن، بیشتر از همه در خطر ابتلا به آزبستوز هستن.

تنفس کردن ذرات آزبست تو هوا باعث آزبستوز میشه. آزبست دست نخورده – مثل عایق یا کاشی – خطر ابتلا به مریضی رو افزایش نمیده.

چه محصولاتی هنوز آزبست دارن؟

مواد و محصولاتی که ممکنه آزبست داشته باشن شامل اینا میشن:

• لنت کلاچ ماشین و لنت ترمز.
• سیمان ساختمانی، بتونه و گچ.
• عایق.
• پیچیدن دور لوله ها.
• سایدینگ و زونا سقف.
• کاشی های کف وینیل.
• روکش سیم های برق.
• مقوا نسوز.
• ترکیب درزگیری و بتونه.
• چسب و کاشی های کف.
• مواد ضد صدا.

خیلی از محصولات و مواد خونگی هم آزبست دارن، از جمله:

• خاکستر مصنوعی و زغال گداخته که تو شومینه های گازی استفاده میشه.
• لنت ترمز ماشین، روکش کلاچ و واشر.
• دستکش های ضد آتش، زیر قابلمه ای، زیر بشقابی و پارچه های مقاوم در برابر آتش (از جمله پتو و پرده).
• یه سری از پلاستیک ها، رنگ ها، پوشش ها و چسب ها.
• عایق های чердак حاوی ورمیکولیت و محصولات باغبانی مصرفی.

چقدر طول میکشه تا آزبستوز خودش رو نشون بده؟

دکترا بعضی وقتا آزبستوز رو تو کسایی تشخیص میدن که دهه هاست تو کار آزبست نبودن یا اطرافش نبودن. ممکنه تا 30 سال طول بکشه تا علائم ظاهر بشن.

عوامل خطر برای آزبستوز چیه؟

الان یه سری قانون هست که قرار گرفتن در معرض آزبست رو تو محل کار کم می کنه. با این حال، یه سری شغل ها هنوزم در معرض آزبست قرار دارن، مخصوصاً اگه ساختمون هایی رو خراب می کنی یا بازسازی می کنی که قبل از دهه 70 میلادی ساخته شدن. خونه هایی هم که قبل از سال 1977 ساخته شدن ممکنه تو موادشون آزبست داشته باشن، مثل لوله ها، سقف ها و کاشی های کف. فقط به خاطر اینکه تو یه خونه ای زندگی می کنی که قبل از سال 1977 ساخته شده، به این معنی نیست که در خطری. خطر فقط وقتی پیش میاد که آزبست به شکل قابل استنشاق مثل گرد و خاک باشه. وقتی تو حالت جامده، خطری نداری.

اگه مدت زیادی در معرض آزبست باشی، بیشتر در خطر ابتلا به آزبستوز هستی. این در صورتیه که شغلت شامل کار کردن با موادی باشه که آزبست دارن. این جور شغل ها شامل اینا میشن:

• معدنچی های آزبست، نصاب ها یا کسایی که آزبست رو از بین می برن.
• مکانیک های خودرو و هواپیما.
• گروه های ساختمانی.
• کارگرای برق.
• کارگرای راه آهن و کشتی سازی.

تحقیقات نشون میدن کسایی هم که تو عملیات نجات و پاکسازی محل حملات به مرکز تجارت جهانی تو نیویورک شرکت داشتن، در خطر ابتلا به مریضی های مرتبط با آزبست مثل آزبستوز هستن.

عواملی که روی خطر ابتلا به آزبستوز تاثیر میذارن

عوامل زیر روی خطر شما تاثیر میذارن:

• مدت زمان: چقدر در معرض آزبست بودی. معمولاً هرچی بیشتر در معرض باشی، خطر بیشتره.
• شدت: چقدر آزبست در معرضش بودی.
• نوع صنعت: اگه آزبست تو یه محصولی چسبیده باشه (مثل دیوار یا کاشی)، خطرت کمتره. اگه آزبست تو هوا پخش بشه، مثل وقتی که اره می کنی یا خراب می کنی، خطرت بیشتره.
• عوامل خطر شخصی: سیگار کشیدن یا داشتن مریضی ریه.
• ژنتیک: داشتن جهش ژنتیکی تو ژن BAP1.

کسایی که این مریضی رو دارن، معمولاً سال ها از طریق شغلشون در معرض آزبست بودن. بعیده اگه مثلاً موقع بازسازی خونه یه کم آزبست رو بهم بزنی، آزبستوز بگیری.

عوارضی که ممکنه با آزبستوز همراه باشن چیه؟

خیلی از کسایی که آزبستوز دارن، مشکل تنفسی و سرفه دارن که خوب نمیشه. تو موارد شدیدتر، عوارض می تونه خطرناک باشه.

عوارض آزبستوز ممکنه شامل اینا بشه:

• سرطان ریه: کسایی که آزبستوز دارن و سیگار هم می کشن، خطر ابتلا به سرطان ریه شون خیلی بیشتره.
• مزوتلیوما: سرطانی که تو پوشش شکم، قفسه سینه یا ریه ها تشکیل میشه.
• نارسایی تنفسی: ریه هات نمی تونن اکسیژن کافی رو وارد خونت کنن و دی اکسید کربن تو بافت هات جمع میشه.
• نارسایی قلبی سمت راست: سمت راست قلبت درست کار نمی کنه.

تشخیص و آزمایش ها

آزبستوز چجوری تشخیص داده میشه؟

دکترت معاینه ت می کنه و درباره تاریخچه پزشکیت می پرسه. یادت باشه درباره قرار گرفتن در معرض هر ماده مضری مثل آزبست بهش بگی.

دکترت ممکنه آزمایش هایی هم برای تشخیص کامل تر تجویز کنه. اینا ممکنه شامل اینا باشن:

• عکس برداری از قفسه سینه با اشعه ایکس.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT).
• آزمایش های عملکرد ریه مثل اسپیرومتری.
• برونکوسکوپی.

مدیریت و درمان

آزبستوز چجوری درمان میشه؟

هدف از درمان آزبستوز، مدیریت علائم و حفظ عملکرد ریه هاته. درمان نمی تونه آسیب ریه ناشی از آزبست رو برگردونه. درمان مریضی های مرتبط با آزبست، هدفش کم کردن علائم، درمان عوارض مرتبط با مریضی و کم کردن سرعت پیشرفتشه.

درمانت بستگی به شدت مریضی داره. گزینه هات ممکنه شامل اینا باشه:

• اکسیژن درمانی: گرفتن اکسیژن اضافی از طریق ماسک یا لوله تو سوراخ های بینی بهت کمک می کنه راحت تر نفس بکشی.
• توانبخشی ریوی: ورزش ها و تغییرات رفتاری می تونه کیفیت زندگیت رو بهتر کنه.
• جراحی پیوند ریه: تو موارد نادر، یه ریه جدید و سالم از پیوند ریه می تونه علائم رو کم کنه و عمر رو طولانی تر کنه.
• دارو: داروهایی به نام “آنتی فیبروتیک” می تونن سرعت بدتر شدن زخم رو کم کنن، ولی نمی تونن زخم های موجود رو خوب کنن. دکترت می تونه درباره خطرات و مزایای این داروها باهات صحبت کنه و بهت کمک کنه تصمیم بگیری چی برای سلامتیت بهتره.

تو خونه چه کارایی می تونم بکنم تا علائم آزبستوز رو مدیریت کنم؟

برای اینکه اگه آزبستوز داری، کارها رو برای خودت راحت تر کنی، می تونی با این کارها یه سبک زندگی سالم داشته باشی:

• سیگار نکش. اگه سیگار می کشی، برای ترک کمک بگیر. سیگار کشیدن سرعت پیشرفت مریضی رو بیشتر می کنه و بدترش می کنه.
• از تنفس هوای آلوده به مواد آلرژی زا، آلودگی یا دود سیگار دوری کن.
• از آدم های مریض دوری کن و بهداشت دستت رو رعایت کن.
• آب زیاد بخور.
• غذاهای مقوی بخور.
• بعد از صحبت کردن با دکترت درباره یه برنامه ورزشی، به طور مرتب ورزش کن.

درمان آزبستوز

پیدا کردن دکترا و متخصصان

پیشگیری

چجوری می تونی از آزبستوز پیشگیری کنی؟

می تونی با دوری کردن از قرار گرفتن در معرض آزبست برای مدت طولانی، خطر ابتلا به آزبستوز رو کم کنی. اگه شغلت شامل قرار گرفتن در معرض این ماده معدنی میشه، باید از ماسک تنفسی استفاده کنی (ماسک هایی که ذرات رو از هوا فیلتر می کنن). این ماسک محافظتی نمیذاره فیبرها یا گرد و خاک آزبست رو تنفس کنی.

اگه می دونی که در معرض آزبست بودی، باید به طور مرتب معاینه شی و عکس از قفسه سینه بگیری. این آزمایش ها از آزبستوز پیشگیری نمی کنن، ولی می تونن به تشخیص زودهنگامش کمک کنن.

اگه سیگار می کشی و در معرض آزبست هم هستی، بهترین راه برای کم کردن خطر ابتلا به سرطان اینه که سیگار رو ترک کنی.

آیا باید از همه محصولات آزبستی دوری کنم؟

فیبرهای آزبست فقط وقتی تو هوا پخش میشن، ضرر دارن. امروزه، مصالح ساختمانی و خیلی از محصولات دیگه از آزبست چسبیده شده استفاده می کنن. این کار نمیذاره فیبرها تو هوا پخش بشن. خطر ابتلا به مریضی از این محصولات خیلی کمه. با این حال، مراقب باش که ماده رو سمباده نکشی، پاره نکنی یا بهش آسیب نزنی. این کار ممکنه فیبرها رو تو هوا پخش کنه.

آیا باید مواد آزبستی رو از خونه م بیرون بیارم؟

اگه تو خونه ت مواد آزبستی داری که سالم هستن، بهتره دست بهشون نزنی. چون اگه به ماده دست بزنی، خطر پخش شدن فیبرها تو هوا رو به جون می خری. این مواد رو هرازگاهی چک کن تا ببینی نشونه های آسیب یا خراب شدن ندارن.

چشم انداز / پیش آگهی

پیش آگهی برای کسایی که آزبستوز دارن چیه؟

آزبستوز درمانی نداره و نمی تونی آسیب ناشی از مریضی رو برگردونی. وقتی فیبرهای آزبست رو تنفس می کنی، تو بدنت می مونن. پیش آگهیت بستگی به این داره که چقدر و چه مدت در معرض این ذرات بودی.

خیلی از کسایی که آزبستوز خفیف دارن، بعد از تشخیص مریضی سال های زیادی زندگی خوبی دارن. بقیه حالشون بدتر میشه و برای بقیه عمرشون به درمان پزشکی نیاز دارن.

دکترت احتمالاً هر چند سال یه بار عکس از قفسه سینه و آزمایش های عملکرد ریه رو تجویز می کنه تا ببینه تغییری تو زخم های ریه هات ایجاد شده یا نه. نتایج آزمایش های عکس برداری با پیشرفت مراحل بیماری تغییر می کنن.

امید به زندگی کسی که آزبستوز داره چقدره؟

امید به زندگی به طور متوسط حدود 10 ساله. بستگی به این داره که مریضی چقدر شدیده و چقدر سریع پیشرفت می کنه.

زندگی با

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنم؟

اگه در معرض آزبست بودی و مشکل تنفسی، ناراحتی تو قفسه سینه یا سرفه داری که خوب نمیشه، به دکترت خبر بده. حتماً درباره قرار گرفتن در معرض آزبست بهش بگو، حتی اگه غیرمستقیم بوده باشه.

اگه از طریق شغلم در معرض آزبست قرار گرفتم، آیا خطر برای اعضای خانواده م بیشتر میشه؟

ممکنه به طور “غیرمستقیم” در معرض آزبست قرار بگیری. وقتی یه نفر با مواد آزبستی کار می کنه، ممکنه ذرات رو روی کفش ها، لباس ها، پوست و موهاش به خونه ببره.

برای کم کردن این خطر، بیشتر جاهایی که از مواد آزبستی استفاده می کنن، مطمئن میشن که کارگرا موقع ورود و خروج از محل کار لباس عوض می کنن. بیشتر شرکت ها هم دوش دارن تا کارمندا ذرات رو از مو و پوستشون پاک کنن. این اقدامات احتیاطی خطر ابتلا به هر مریضی رو برای اعضای خانواده کم می کنه.

سوالات متداول اضافی

فرق بین آزبستوز و مزوتلیوما چیه؟

تفاوت اصلی بین آزبستوز و مزوتلیوما اینه که مزوتلیوما یه سرطان هست، ولی آزبستوز سرطان نیست. مریضی آزبستوز تو ریه ها و پلورا (پوشش ریه ها) می مونه. مزوتلیوما تو بافت ریه ها و شکم شروع میشه. می تونه تو کل بدنت پخش بشه.

اگه در معرض آزبست بودی، به دکترت خبر بده، حتی اگه حالت خوبه و علائمی نداری. دکترت می تونه کارهایی رو برای مدیریت آسیب احتمالی ریه ناشی از آزبست انجام بده. می تونی با سیگار نکشیدن یا ترک سیگار به خودت کمک کنی، چون این کار آزبستوز رو بدتر می کنه. اگه مشکل تنفسی جدیدی داری، فوراً با دکترت صحبت کن.

برای جلوگیری از پیشرفت آزبستوز، به یه برنامه درمانی تخصصی و شخصی نیاز داری. تو کلینیک کلیولند تلاش می کنیم تا دوباره حس بهتری داشته باشی (و راحت تر نفس بکشی).

درمان آزبستوز

پیدا کردن دکترا و متخصصان