پنومونی آسپیراسیون: علائم، علل و راهکارهای پیشگیری – راهنمای کامل

پنومونی آسپیراسیون چیه؟

پنومونی آسپیراسیون یه جور عفونته که باعث می‌شه کیسه‌های هوایی توی ریه‌هات (alveoli) ورم کنه و پر از مایع بشه.

این یه جور عفونت باکتریایی توی ریه‌هاته. وقتی اتفاق می‌افته که یه چیزی غیر از هوا رو بفرستی توی راه‌های تنفسی‌ت. این می‌تونه غذا، مایعات، بزاق، اسید معده، استفراغ یا حتی یه جسم خارجی کوچیک باشه.

حتماً برات پیش اومده که یه چیزی “بره توی نایِت”، یعنی غذا یا مایع به جای اینکه بره توی مری (به سمت معده)، بره توی نای (به سمت ریه‌ها). وقتی این اتفاق می‌افته، بدنت واکنش نشون می‌ده و سرفه می‌کنی تا بیاد بیرون. اما بعضی آدما نمی‌تونن این کارو بکنن و یه چیزی تهش می‌ره توی ریه‌هاشون که نباید اونجا باشه. این باعث می‌شه باکتری‌ها رشد کنن و یه عفونت (پنومونی) به وجود بیاد.

خیلی از کسایی که پنومونی آسپیراسیون دارن، اصلاً متوجه نمی‌شن که این اتفاق براشون افتاده. این بهش می‌گن آسپیراسیون خاموش. این عفونت ممکنه روزها یا حتی هفته‌ها بعد از آسپیراسیون خودشو نشون بده.

علائم و دلایل

علائم پنومونی آسپیراسیون چیا هستن؟

علائم پنومونی آسپیراسیون اینا هستن:

• تب
• تنگی نفس یا خس خس سینه
• سرفه خونی یا چرکی
• درد قفسه سینه
• بوی بد دهن
• خستگی خیلی زیاد

چقدر طول می‌کشه تا پنومونی آسپیراسیون خودشو نشون بده؟

ممکنه چند روز یا چند هفته طول بکشه تا علائم پنومونی بعد از اینکه یه چیزی رو آسپیراسیون کردی، ظاهر بشه. یادت باشه که کسایی که پنومونی آسپیراسیون دارن، معمولاً متوجه نمی‌شن که چیزی رو آسپیراسیون کردن.

علت پنومونی آسپیراسیون چیه؟

وقتی یه چیزی رو می‌فرستی توی ریه‌هات که نباید اونجا باشه، ممکنه پنومونی آسپیراسیون بگیری، مخصوصاً اگه نتونی سرفه‌ش کنی (یا اصلاً متوجه نشی). هر چیزی غیر از هوا می‌تونه با خودش باکتری بیاره و باعث عفونت بشه.

چیزایی که ممکنه برن توی ریه‌هات و باعث پنومونی بشن اینا هستن:

• بزاق و مخاط از دهن و بینی
• اسید معده
• استفراغ
• غذا یا نوشیدنی
• اجسام کوچیک

کیا بیشتر در معرض خطر پنومونی آسپیراسیون هستن؟

اگه این شرایط رو داشته باشی، بیشتر در معرض خطر پنومونی آسپیراسیون هستی:

• اخیراً بیهوشی عمومی یا عمل دندون داشتی
• مشکل سرفه کردن یا قورت دادن داری (دیسفاژی)، که ممکنه بعد از سکته مغزی یا آسیب مغزی پیش بیاد، یا یه اختلال توی سیستم عصبی مثل بیماری پارکینسون یا ام‌اس داشته باشی
• تحت تأثیر نوشیدنی‌های الکلی یا مواد مخدر هستی
• بالای 65 سال یا زیر 5 سال سن داری
• توی یه مرکز نگهداری یا خونه سالمندان زندگی می‌کنی
• سیستم ایمنی بدنت ضعیف شده

عوارض پنومونی آسپیراسیون چیا هستن؟

پنومونی آسپیراسیون می‌تونه منجر به سپسیس بشه (یه واکنش خطرناک به عفونت) و نارسایی تنفسی.

تشخیص و آزمایش‌ها

پنومونی آسپیراسیون چطوری تشخیص داده می‌شه؟

برای تشخیص پنومونی آسپیراسیون، دکترت درباره علائم و سابقه پزشکیت ازت سوال می‌پرسه. ممکنه درباره شرایطی که روی توانایی قورت دادن یا سرفه کردنت تأثیر می‌ذارن هم بپرسه. آزمایش‌هایی که می‌تونن به دکترها کمک کنن تا پنومونی آسپیراسیون رو تشخیص بدن اینا هستن:

• تصویربرداری: این می‌تونه شامل عکس‌برداری از قفسه سینه یا سی‌تی اسکن باشه.
• آزمایش خون: آزمایش خون می‌تونه دنبال نشانه‌های عفونت بگرده.
• آزمایش خلط: از ریه‌هات خلط سرفه می‌کنی تا دکترت اونو برای باکتری آزمایش کنه.
• برونکوسکوپی: دکتر از یه لوله نازک (برونکوسکوپ) استفاده می‌کنه تا داخل ریه‌هات رو ببینه.
• مطالعات بلع: دکترت ممکنه یه ارزیابی توسط یه آسیب‌شناس گفتار یا یه اسوفاگرام (آزمایش بلع باریم) رو برای تشخیص مشکلات بلع توصیه کنه.

مدیریت و درمان

پنومونی آسپیراسیون چطوری درمان می‌شه؟

دکترها معمولاً پنومونی آسپیراسیون رو با آنتی‌بیوتیک درمان می‌کنن. بسته به اینکه علائمت چقدر شدید باشن، ممکنه به اکسیژن‌تراپی یا ونتیلاتور هم نیاز داشته باشی تا زمانی که آنتی‌بیوتیک‌ها اثر کنن.

اگه یه بیماری زمینه‌ای داری که خطر آسپیراسیونت رو افزایش می‌ده، ممکنه نیاز به درمان علت اصلی داشته باشی. بسته به علت، درمان‌ها می‌تونن شامل اینا باشن:

• گفتاردرمانی
• تغذیه با لوله
• داروهای ACE

پیشگیری

آیا می‌شه از پنومونی آسپیراسیون پیشگیری کرد؟

برای کم کردن خطر آسپیراسیون (که می‌تونه منجر به پنومونی بشه)، می‌تونی این کارها رو بکنی:

• بیماری‌های زمینه‌ای که می‌تونن منجر به آسپیراسیون بشن رو کنترل کن، که شامل GERD (ریفلاکس اسید مزمن) و بیماری‌هایی که روی توانایی قورت دادن یا سرفه کردنت تأثیر می‌ذارن، می‌شه.
• از نوشیدن زیاد الکل خودداری کن.
• موقع غذا خوردن و نوشیدن، صاف بشینیاستاده باش.
• آروم و کامل بجو.
• از سیگار کشیدن، ویپینگ و استفاده از محصولات نیکوتینی خودداری کن.
• از مصرف مواد مخدر غیرقانونی و سوء استفاده از داروهای تجویزی خودداری کن.
• بهداشت دهان و دندونت رو رعایت کن و مرتب به دندون‌پزشک مراجعه کن.

چشم انداز / پیش آگهی

چقدر طول می‌کشه تا از پنومونی آسپیراسیون خوب بشم؟

ممکنه یه هفته‌ای بعد از شروع آنتی‌بیوتیک‌ها طول بکشه تا حس کنی داری بهتر می‌شی. خیلی از آدما تا یه ماه بعد از بهبودی هم هنوز خسته هستن.

اگه یه بیماری زمینه‌ای داری که باعث آسپیراسیون مکرر می‌شه، باید با یه دکتر همکاری کنی تا اونو کنترل کنی.

شانس زنده موندن از پنومونی آسپیراسیون چقدره؟

اکثر آدما از پنومونی آسپیراسیون زنده می‌مونن. مرگ و میر بستگی به شدت بیماری و سایر بیماری‌های زمینه‌ای داره.

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنم؟

اگه زیاد حس می‌کنی داری خفه می‌شی یا مشکل قورت دادن داری، به دکترت مراجعه کن. ممکنه نیاز باشه به یه متخصص مراجعه کنی که بتونه بیماری‌های زمینه‌ای رو تشخیص بده و درمان کنه.

چه زمانی باید برم اورژانس؟

اگه علائمی مثل درد قفسه سینه، تب و مشکل در نفس کشیدن داری، با 115 یا شماره اورژانس محلی خودت تماس بگیر یا برو اورژانس. پنومونی می‌تونه خیلی سریع بدتر بشه.

چه سوالاتی باید از دکترم بپرسم؟

ممکنه پرسیدن این سوالات از دکترت مفید باشه:

• علت این بیماری چی بود؟
• ممکنه دوباره اتفاق بیفته؟
• گزینه‌های درمان من چیا هستن؟
• آیا به آزمایش‌های بیشتری برای بررسی بیماری‌هایی که منجر به آسپیراسیون می‌شن، نیاز دارم؟
• چه زمانی باید دوباره به شما مراجعه کنم؟

سوالات متداول اضافی

تفاوت بین پنومونی آسپیراسیون و پنومونیت آسپیراسیون چیه؟

پنومونی آسپیراسیون گاهی اوقات با پنومونیت آسپیراسیون اشتباه گرفته می‌شه. پنومونی آسپیراسیون یه عفونت ایجاد می‌کنه. پنومونیت آسپیراسیون التهاب توی ریه‌هاته بدون عفونت.

احساس اینکه یه چیزی داره “از راه اشتباه می‌ره پایین” چیزیه که همه ما می‌تونیم باهاش ارتباط برقرار کنیم. اما وقتی اون “یه چیز” باکتری تولید می‌کنه و تبدیل به پنومونی آسپیراسیون می‌شه، می‌تونه یه وضعیت جدی بشه.

اگه یه بیماری داری که آسپیراسیون رو محتمل‌تر می‌کنه، خیلی مهمه که مراقب علائم پنومونی باشی. با دکترت درباره هر نگرانی که داری صحبت کن یا اگه برای مدیریت بیماریت به کمک نیاز داری.