اختلال نقص توجه و بیشفعالی (ADHD) در بزرگسالان چیه؟
ADHD یه وضعیتیه که روی رشد مغز اثر میذاره و از بچگی شروع میشه. خیلیها تو بچگی از این وضعیت رد میشن، اما خیلیها هم نه.
تو بچهها، ADHD میتونه روی درس و مهارتهای اجتماعی اثر بذاره. تو بزرگسالها هم تقریبا همینطوره و میتونه روی کار، دوستیها، روابط و سلامت روان اثر بذاره.
این وضعیت چطوری روی بدن اثر میذاره؟
آدمایی که ADHD دارن، «نورو دایورجنت» هستن. این اصطلاح یعنی مغزشون یه جور دیگه رشد کرده. وقتی این تفاوتها خیلی زیاد باشه، میتونه باعث مشکلاتی مثل ADHD بشه. آدمایی که این تفاوتهای مغزی رو ندارن، «نور typical» هستن، یعنی مغزشون به طور معمول رشد کرده.
اونایی که ADHD دارن، معمولا فعالیتشون تو یه سری از قسمتهای مغز کمتر از حد معموله. این قسمتها، ارتباط بین بقیه قسمتهای مغز رو تنظیم میکنن و یه سری توانایی به اسم «عملکرد اجرایی» بهتون میدن. این تواناییها شامل برنامهریزی، دلیل آوردن، تصمیم گرفتن و هدایت و تمرکز حواس میشه. ADHD این تواناییها رو مختل میکنه، که بهش میگن «اختلال عملکرد اجرایی».
علائم و نشانهها
ADHD هجده تا علامت مختلف داره. تو بزرگسالها، این علائم معمولا تو یه سری موقعیتهای خاص بیشتر دیده میشه. علائم شما مشخص میکنه که چه نوع ADHD دارید.
علائم چیا هستن؟
علائم ADHD تو بزرگسالها خیلی شبیه علائم بچگیه. ولی ممکنه یه کم فرق داشته باشه، چون زندگی بزرگسالی فعالیتهای مختلفی داره. مثلا، ممکنه به جای علائم مربوط به مدرسه، علائم مربوط به کار رو تجربه کنید.
ADHD سه تا زیرگروه داره و علائمش میتونه بر اساس زیرگروهتون فرق کنه. علائم شما مشخص میکنه که آیا نوع بیتوجهی، بیشفعالی/تکانشگری یا ترکیبی رو دارید. دکترتون همچنین شدت ADHD شما رو مشخص میکنه. سطحهای شدت عبارتند از:
- خفیف: یعنی شما شرایط لازم برای تشخیص رو دارید، اما علائمتون خیلی بیشتر از حداقل معیارها نیست.
- متوسط: یعنی علائمتون اختلال قابل توجهی تو کار یا روابط اجتماعیتون ایجاد میکنه.
- شدید: یعنی علائمتون به طور جدی روی کار و/یا زندگیتون اثر میذاره. آدمایی که علائم شدید دارن، ممکنه تو پیدا کردن شغل و حفظ روابط مشکل داشته باشن.
علائم بیتوجهی
علائم بیتوجهی میتونه به روابط اجتماعی، کار و درس ضربه بزنه. برای اینکه نوع بیتوجهی ADHD رو داشته باشید، باید حداقل شش تا از علائم زیر رو داشته باشید که بیشتر از شش ماه طول بکشه:
- اشتباهات ناشی از بیتوجهی: این باعث میشه اشتباهات بیدقتی بکنید، جزئیات رو از دست بدید و تو دقت مشکل داشته باشید. این میتونه باعث مشکل تو کار و درس بشه (اگه دانشجو باشید).
- سختی تو تمرکز: ممکنه موقع حرف زدن، جلسه، سخنرانی یا مطالعه، حواستون پرت شه.
- سختی تو گوش دادن یا توجه کردن موقعی که بقیه باهاتون حرف میزنن: ممکنه حواستون پرت بشه، خیالبافی کنید یا خیره بشید.
- مشکل تو پیگیری و تموم کردن کارها: یعنی سریع کارها یا پروژههای جدید رو شروع میکنید. اما زود خسته میشید و تو تموم کردنشون مشکل دارید.
- سختی تو سازماندهی و اولویتبندی: یعنی تو برنامهریزی و رسیدن به هدف مشکل دارید، مخصوصا هدفهایی که چند مرحله دارن. ممکنه شلخته یا بینظم به نظر برسید، یا تو وقتشناس بودن یا تحویل به موقع کارها مشکل داشته باشید.
- دوست نداشتن یا اجتناب از کارهای خستهکننده: این کار باعث میشه تموم کردن کارهای خستهکننده یا بیمعنی که نیاز به توجه داره، براتون سختتر بشه. مثل کارهای خونه.
- تمایل به گم کردن، جا گذاشتن یا فراموش کردن چیزها: ممکنه کیف پول، موبایل یا کلیدتون رو گم کنید. بعضی وقتا، ممکنه چیزها رو جاهای عجیب بذارید — مثلا، ممکنه کلیدتون رو تو یخچال بذارید و بعد نتونید پیداش کنید.
- به راحتی حواستون پرت میشه: این ممکنه به خاطر اتفاقاتی باشه که اطرافتون میافته، یا به خاطر اینکه ذهنتون عادت داره سرگردون بشه.
- فراموشکار یا بیدقت بودن تو کارهای روزمره: ممکنه تو یادآوری قرارها، انجام دادن کارها، پرداخت صورتحسابها و خرید مایحتاج خونه مشکل داشته باشید.
علائم بیشفعالی/تکانشگری
بیشفعالی و تکانشگری خیلی تو ADHD دیده میشه. تکانشگری میتونه باعث مشکل تو مهارتهای اجتماعی و ارتباطات بشه. برای اینکه نوع بیشفعالی/تکانشگری ADHD رو داشته باشید، باید حداقل شش تا از علائم زیر رو داشته باشید که بیشتر از شش ماه طول بکشه:
- زیاد وول خوردن: ممکنه پاهاتون رو تکون بدید، با خودکارتون بازی کنید یا مدام گوشیتون رو چک کنید.
- سختی تو نشستن وقتی انتظار میره: باعث میشه مدام بلند شید یا راه برید.
- بیقراری: تو بچهها، باعث میشه بدوند و بالا برن، مخصوصا وقتی مناسب نباشه. تو بزرگسالها، احساس ناراحتی از بیحرکت بودن ایجاد میکنه.
- مشکل تو انجام کارهایی که ازشون لذت میبرید به آرومی: مخصوصا تو زمان استراحت، سرگرمیها یا فعالیتهای تفریحی دیگه. ممکنه با خودتون حرف بزنید یا مدام کلمات یا عبارات بیمعنی رو بلند بگید.
- سطح فعالیت غیرعادی بالا: ممکنه طوری به نظر برسید که انگار همیشه مشغولید یا عجله دارید. ممکنه بقیه نتونن باهاتون همراه شن.
- زیاد حرف زدن: ممکنه طوری حرف بزنید که انگار هیچ فیلتری ندارید، زیاد توضیح بدید یا «اطلاعات رو خالی کنید» (یه اصطلاح غیررسمی که یعنی با هیجان زیاد در مورد یه موضوعی که ازش لذت میبرید حرف بزنید).
- مشکلات تو خویشتنداری تو مکالمه: یعنی تو مکالمه مشکل دارید، چون ناگهانی حرف میزنید. مدام حرف بقیه رو قطع میکنید، جملات بقیه رو تموم میکنید یا بدون فکر کردن به اینکه بقیه چه احساسی دارن حرف میزنید.
- مشکل تو صبور بودن برای نوبتتون: مثلا مشکل تو صف وایسادن یا صبر کردن برای چیزی که میخواید یا نیاز دارید.
- مشکلات تو خوندن مرزهای اجتماعی موقعیتی: ممکنه مدام مزاحم بقیه بشید یا حرفشون رو قطع کنید. ممکنه خودتون رو تو مکالمات، فعالیتها یا بازیها وارد کنید بدون اینکه متوجه بشید که بقیه ممکنه این کار رو بیادبانه بدونن.
علائم ترکیبی
این زیرگروه ADHD وقتیه که یه نفر حداقل شش تا از علائم بیشفعالی/تکانشگری و حداقل شش تا از علائم بیتوجهی رو داشته باشه.
علل
چه چیزی باعث این وضعیت میشه؟
متخصصها هنوز دقیقا نمیدونن چرا یا چطوری ADHD اتفاق میافته. شواهدی وجود داره که نشون میده ممکنه به تفاوت تو ساختار مغز، شیمی مغز یا هر دو مربوط باشه. اما متخصصها میدونن که میتونه ژنتیکی باشه. یعنی ممکنه ADHD رو از یکی از والدین یا هر دوتاشون به ارث ببرید. با این حال، بعضیها هم به طور خودبهخودی و بدون سابقه خانوادگی بهش مبتلا میشن.

تفاوتهای ساختاری مغز
داشتن ADHD یعنی احتمالا تفاوتهای ظریف — اما مهمی — تو ساختار مغزتون دارید. یکی از چیزای مهم تو نحوه عملکرد مغز اینه که چطوری بین قسمتهای مختلفش ارتباط برقرار میکنه. به نظر میرسه اونایی که ADHD دارن، ارتباطهای کمتری تو یه سری از قسمتها دارن، یا اون قسمتها ممکنه کمی کوچکتر یا کم تراکمتر از آدمایی باشه که ADHD ندارن. قسمتهای آسیبدیده نقش مهمی تو مدیریت عملکردهای اجرایی دارن.
تغییرات شیمی مغز
مغز شما به شبکههایی از سلولهای تخصصی به اسم نورونها تکیه میکنه که سیگنالها رو تو مغزتون میفرستن و انتقال میدن. این سیگنالها همون چیزیه که باعث میشه فکر کنید، عضلاتتون رو حرکت بدید و غیره. مغزتون برای انتقال سیگنالها از نورون به نورون به مواد شیمیایی خاصی به اسم انتقالدهندههای عصبی نیاز داره.
تحقیقات نشون میده که ADHD ممکنه باعث عدم تعادل یا کمبود بعضی از انتقالدهندههای عصبی بشه، مخصوصا دوپامین و نوراپینفرین. بدون مقدار یا ترکیب مناسب انتقالدهندههای عصبی، مغزتون نمیتونه درست کار کنه.
تشخیص و آزمایشها
ADHD تو بزرگسالها چطوری تشخیص داده میشه؟
یه دکتر، معمولا یه روانشناس یا روانپزشک، میتونه بر اساس سابقه پزشکی و علائم فعلی ADHD رو تشخیص بده. به عنوان بخشی از تشخیص ADHD، دکترتون ازتون در مورد علائم فعلی و علائمی که تو بچگی داشتید میپرسه. این معمولا شامل یه پرسشنامه میشه که مخصوص تشخیص ADHD طراحی شده. در حال حاضر، هیچ آزمایشگاهی یا آزمایشی پزشکی وجود نداره که بتونه به تشخیص ADHD کمک کنه.
مدیریت و درمان
ADHD تو بزرگسالها چطوری درمان میشه؟
ADHD درمانی نداره، اما خیلی خوب میشه مدیریتش کرد.
داروها
دارو رایجترین و موثرترین راه برای درمان ADHD هست، و چند نوع دارو میتونه ADHD رو درمان کنه. چند نمونه از این نوع داروها شامل محرکها، غیرمحرکها و داروهای ضدافسردگی میشه.
ممکنه لازم باشه داروها و دوزهای مختلف رو امتحان کنید تا دارویی رو پیدا کنید که براتون کار کنه. دکترتون همچنین میتونه در مورد عوارض احتمالی و عوارض جانبی این داروها بهتون بگه.
رواندرمانی و راهکارهای سازگاری
خیلی از بزرگسالهایی که ADHD دارن، از درمانهایی مثل رواندرمانی (اصطلاح فنی برای مشاوره سلامت روان) سود میبرن. همچنین ممکنه از راهکارهای سازگاری استفاده کنن، مثل تعیین روتینهای ثابت، نگه داشتن یه دفتر یا پلنر و استفاده از اپلیکیشنهای موبایل. دکترتون میتونه اطلاعات بیشتری در مورد روشهای درمانی و تغییرات سبک زندگی که ممکنه کمک کنه، بهتون بده.

مراقبت از شرایط مرتبط
خیلی از بزرگسالهایی که ADHD دارن، مشکلات سلامتی دیگهای هم دارن، مخصوصا مشکلات مربوط به سلامت روان یا رشد مغز. نمونههایی از اینها عبارتند از:
- اضطراب، مخصوصا اضطراب اجتماعی.
- افسردگی.
- اختلالات یادگیری خاص، مثل نارساخوانی یا اختلال در حساب.
- استرس و مشکلات سلامتی مرتبط.
- اختلالات مصرف مواد.
تسهیلات محل کار
تسهیلات ابزارها یا تغییراتی تو محیط کارتون هستن که بهتون کمک میکنن یه مشکل رو مدیریت کنید. اینها مثل چهارپایه برای کسی هستن که قدش کوتاهتر از حد معموله. چهارپایه به یه آدم قدکوتاه اجازه میده به همون ارتفاعی که آدمهای قدبلند میرسن، برسه. به همین ترتیب، تسهیلات بهتون این امکان رو میده که مثل آدمهایی که این مشکل رو ندارن، موفق بشید.
تو آمریکا، بر اساس قانون معلولیتهای آمریکا (ADA)، بعضی از افرادی که علائم ADHD دارن که با کارشون تداخل داره، ممکنه واجد شرایط تسهیلات معقول محل کار باشن. اطلاعات بیشتر در مورد تسهیلات محل کار از طریق آژانسهای دولتی در دسترسه.
آژانس اصلی مسئول، وزارت کار هست، از جمله دفتر سیاست استخدام معلولان (ODEP). اون دفتر همچنین شبکه تسهیلات شغلی (JAN) رو اداره میکنه که به آدمهایی که به کمک در مورد نگرانیها و سوالات مربوط به تسهیلات شغلی نیاز دارن، کمک و راهنمایی رایگان و محرمانه ارائه میده.
نمونههایی از تسهیلات ADHD عبارتند از:
- استراحتهایی که بهتون اجازه میده بلند شید و راه برید.
- هدفونهای حذف نویز برای به حداقل رسوندن حواسپرتی از صدا.
- کار کردن از خونه (در صورت امکان).
- کمک مربیگری یا آموزش شغلی.
مراقبت از سلامت روان
چشم انداز / پیش آگهی
اگه ADHD بزرگسالی داشته باشم، چی میتونم انتظار داشته باشم؟
اگه ADHD بزرگسالی داشته باشید، تاثیراتی که تجربه میکنید بستگی به این داره که کدوم زیرگروه رو دارید و شدت علائم چقدره. دارو، مشاوره و بقیه روشهای معمولا برای بیشتر آدمها کافیه تا این مشکل رو مدیریت کنن. این درمانها به بیشتر آدمهایی که ADHD دارن اجازه میده شغل، رابطه و خانواده داشته باشن.
مزایای ADHD
آدمایی که ADHD دارن، مغزشون یه جور دیگه رشد کرده و این تفاوتها همیشه هم منفی نیستن. تحقیقات نشون میده که اغلب میتونن به مزیت یا نقطه قوت تبدیل بشن. بعضی از اونها عبارتند از:
- خلاقیت: آدمایی که ADHD دارن، معمولا تو شغلهای خلاقانه عالی هستن. تفاوت تو نحوه کارکرد مغزتون میتونه پیدا کردن راه حلهای غیرمعمول یا نوآورانه رو آسونتر کنه.
- انرژی و انگیزه: بیش فعالی میتونه یه نیروی محرکه قوی باشه و شما رو به سمت رسیدن به هدفها هل بده.
- تمرکز زیاد: میتونید روی کارهای جالب یا سرگرمکننده «تمرکز زیاد» کنید. به جای اینکه حواستون پرت شه، همه چیز دیگه رو نادیده میگیرید و تمام تلاشتون رو برای کاری که انجام میدید میذارید. متخصصها این توانایی رو با سطح بالاتری از بهرهوری و موفقیت مرتبط میدونن.
- سازگاری: آدمایی که ADHD دارن بیشتر با اطرافیانشون سازگار و همدل هستن. میتونید «بازیکن تیمی» قوی باشید و اغلب بخواید به بقیه کمک کنید.
شرکتها و سازمانها هم از جنبههای مثبت ADHD آگاه هستن. خیلی از شرکتها به دنبال استخدام آدمهای نورودایورجنت (از جمله اونایی که ADHD دارن) برای موقعیتهایی هستن که تفاوتهای مغزیشون یه مزیت محسوب میشه.
ADHD بزرگسالی چقدر طول میکشه؟
ADHD یه مشکل مادامالعمره. از بین نمیره و هیچ راهی برای درمانش وجود نداره. با این حال، تحقیقات نشون میده که شدت علائم تو بزرگسالهای مسنتر، مخصوصا بعد از 60 سالگی، کاهش پیدا میکنه.
چشم انداز این مشکل چطوریه؟
ADHD به خودی خود یه مشکل خطرناک نیست. اگه ADHD بزرگسالی درمان نشه — مخصوصا وقتی شدیدتر باشه — میتونه به چند روش روی زندگیتون تاثیر منفی بذاره. اینها شامل خطر بالاتر برای:

- آسیب: علائم کلیدی ADHD مثل تکانشگری، بیشفعالی و بیتوجهی همگی میتونن باعث آسیب بشن. این همچنین میتونه خطر مشکلات سلامت روان مثل اضطراب و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) رو افزایش بده.
- اختلالات مصرف مواد: آدمایی که ADHD دارن بیشتر احتمال داره با الکل یا مواد مخدر غیرقانونی خودشون رو درمان کنن. این باعث افزایش خطر اختلالات مصرف مواد میشه.
- مشکلات قانونی و زندان: داشتن ADHD یعنی خطر ابتلا به مشکلاتی که ارتباط قوی با رفتار مجرمانه دارن، مثل اختلال شخصیت ضداجتماعی و اختلال سلوک، بیشتره. متخصصها حدس میزنن که به همین دلیله که ADHD تو زندانیا بیشتر از حد معموله.
زندگی با ADHD
چطوری از خودم مراقبت کنم؟
اگه ADHD دارید، دکترتون میتونه دارو تجویز کنه و درمانها و تغییراتی رو پیشنهاد بده که میتونید تو زندگیتون ایجاد کنید که به این مشکل کمک کنه. بعضی از بهترین کارایی که میتونید انجام بدید عبارتند از:
- مصرف دارو طبق دستور: مهمه که داروهای ADHD رو دقیقا طبق دستور مصرف کنید. این کار باعث میشه احتمال اینکه از تمام مزایاشون بهرهمند بشید بیشتر بشه. اگه داروهای محرک مصرف میکنید، مصرف طبق دستور همچنین از وابستگی یا اعتیاد جلوگیری میکنه.
- پیدا کردن راههایی برای سازگاری و جبران: ADHD میتونه از فردی به فرد دیگه خیلی متفاوت باشه، بنابراین راهکارهایی که بهتون کمک میکنه جبران کنید، میتونه خیلی متفاوت باشه. چیزی رو پیدا کنید که براتون کار میکنه و اون راهکارها رو تو زندگیتون بسازید. اونها میتونن زندگی کردن و کار کردن با تاثیرات ADHD رو آسونتر کنن.
- استفاده از تکنولوژی: اپلیکیشنهای موبایل و بقیه ابزارهای تکنولوژیکی میتونن بهتون کمک کنن با این مشکل سازگار بشید. همچنین انجمنهای آنلاینی وجود دارن که توش آدمایی که ADHD دارن اطلاعات رو به اشتراک میذارن و در مورد تجربیاتشون صحبت میکنن. اونها میتونن منابعی باشن که بهتون کمک کنن این مشکل رو بهتر درک کنید و باهاش سازگار بشید.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنم؟
باید طبق توصیه دکتر بهش مراجعه کنید، مخصوصا اگه دارو مصرف میکنید یا هر نوع درمان دیگهای دریافت میکنید. اگه داروهای محرک مصرف میکنید، قوانین ایالتی یا ملی ممکنه ازتون بخواد که به طور منظم به دکترتون مراجعه کنید تا بتونه به تجویز داروهاتون ادامه بده. دکترتون میتونه اطلاعات بیشتری در مورد این موضوع بهتون بده و یه برنامه برای این ویزیتها پیشنهاد کنه.
سوالات متداول اضافی
این مشکل روی چه کسایی تاثیر میذاره؟
ADHD میتونه روی هر کسی تاثیر بذاره، اما احتمال اینکه مردها این تشخیص رو بگیرن بیشتره. با این حال، شواهدی وجود داره که ADHD تو زنها اغلب تشخیص داده نمیشه یا اشتباه تشخیص داده میشه. همچنین در مورد اینکه آیا این مشکل به طور متفاوتی روی آدما بر اساس نژاد یا قومیت تاثیر میذاره اختلاف نظر وجود داره. برای تعیین اینکه آیا این عوامل میتونن باعث تفاوت تو نحوه تاثیر این مشکل روی آدما بشن یا نه، تحقیقات بیشتری لازمه.
این مشکل چقدر شایعه؟
ADHD تو بزرگسالها نسبتا شایعه. متخصصها تخمین میزنن که بین 2.5٪ تا 6.76٪ از بزرگسالها در سراسر جهان رو تحت تاثیر قرار میده. یعنی این مشکل بین 139 میلیون تا 360 میلیون نفر رو تو دنیا تحت تاثیر قرار میده.
متخصصها تخمین میزنن که 15٪ تا 20٪ از بزرگسالهایی که تو بچگی تشخیص داده شدن، هنوز به طور کامل معیارها رو دارن و 40٪ تا 60٪ دیگه هم هنوز حداقل یه مقدار از علائم رو دارن.
فرق بین ADD بزرگسالان با ADHD بزرگسالان چیه؟
ADD یه اسم قدیمی شدهست که به نوع بیتوجهی ADHD اشاره داره. تو سال 1987، انجمن روانپزشکی آمریکا اسم این مشکل رو به چیزی که الان هست تغییر داد: «اختلال نقص توجه/بیشفعالی». آخرین نسخه از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5-TR™)، این مشکل رو به زیرگروههای بیتوجهی، بیشفعالی/تکانشگری و ترکیبی تقسیم میکنه.
اختلال نقص توجه/بیشفعالی (ADHD) یه مشکلیه که روی رشد مغز اثر میذاره و باعث بیش فعالی، رفتار تکانشی یا بیتوجهی میشه. این مشکل تو بچگی شروع میشه و خیلی از بچهها — اما نه همه — ازش رد میشن. ADHD تو بزرگسالها میتونه روی عملکرد کاری، روابط اجتماعی و غیره اثر بذاره.
در حالی که این مشکل میتونه مختل کننده باشه، اما خیلی خوب میشه مدیریتش کرد. گزینههای دارویی زیادی وجود داره و راههای دیگهای هم برای درمانش وجود داره. حتی میشه تاثیرات این مشکل رو به مزایایی تبدیل کرد که میتونه تو محل کار و زندگیتون بهتون کمک کنه. اگه فکر میکنید ADHD دارید، تشخیص گرفتن میتونه کمک کنه. با درمان، میشه از تاثیراتش استفاده کرد و اونها رو به ابزارهایی برای موفقیت تبدیل کرد.
سلامت روانتون به اندازه سلامت جسمتون مهمه. متخصصهای سلامت روان کلینیک کلیولند میتونن بهتون کمک کنن که به بهترین شکل زندگی کنید.
بیشتر بخوانید
مدیتیشن یک روز پربرکت برای جذب عشق وامنیت و سلامتی
خود هیپنوتیزم درمان زود انزالی در مردان توسط هیپنوتراپیست رضا خدامهری
تقویت سیستم ایمنی بدن با خود هیپنوتیزم
شمس و طغری
خود هیپنوتیزم ماندن در رژیم لاغری و درمان قطعی چاقی کاملا علمی و ایمن
خود هیپنوتیزم تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس