حمله به خودی: هر آنچه باید درباره بیماری‌های خودایمنی بدانید

بیماری های خودایمنی: وقتی سیستم ایمنی به خودتان حمله می کند

بیماری های خودایمنی می تونن تقریبا هر جای بدنتون رو، از نوک سر تا انگشتای پا، تحت تاثیر قرار بدن.

بیماری خودایمنی چیه؟

بیماری های خودایمنی مشکلاتی هستن که وقتی سیستم ایمنی بدنتون به جای دفاع ازش، بهش حمله می کنه اتفاق می افتن. دکترها بعضی وقتا بهشون میگن اختلالات خودایمنی.

معمولا سیستم ایمنی مثل یه سیستم امنیتی داخلی برای بدنتون کار می کنه. به طور خودکار موادی که نباید تو بدنتون باشن (مثل ویروس ها، باکتری ها یا سموم) رو تشخیص میده و گلبول های سفید رو میفرسته تا قبل از اینکه به بدنتون آسیب برسونن یا مریضتون کنن، از بین ببرشون.

ولی اگه بیماری خودایمنی داشته باشین، سیستم ایمنی تون بیشتر از حد فعال میشه. چون مهاجمی وجود نداره که بهش حمله کنه، سیستم ایمنی روشن میشه و به بافت های سالم بدنتون آسیب میزنه.

بیماری های خودایمنی بیماری های مزمن هستن. یعنی اگه بیماری خودایمنی داشته باشین، احتمالا باید تا آخر عمرتون اون رو و علائمش رو کنترل کنین.

انواع بیماری های خودایمنی

بیشتر از 100 نوع مختلف بیماری خودایمنی وجود داره. این بیماری ها بسته به اینکه سیستم ایمنی تون کجا درست کار نکنه، می تونن تقریبا هر بافت یا اندامی از بدنتون رو تحت تاثیر قرار بدن، از جمله:

• مفصل ها
• ماهیچه ها
• پوست
• رگ های خونی
• دستگاه گوارش
• سیستم غدد درون ریز
• سیستم عصبی

این یه لیست کامل از بیماری های خودایمنی نیست، ولی چند تا مثال از این بیماری ها (و اینکه کجا رو تحت تاثیر قرار میدن) شامل این موارد میشه:

مفصل ها و ماهیچه ها

• آرتریت روماتوئید (RA)
• لوپوس
• میوزیت

پوست و رگ های خونی

• سندرم شوگرن
• پسوریازیس
• آرتریت پسوریاتیک
• درماتومیوزیت
• اسکلرودرمی
• واسکولیت
• واسکولیت روماتوئید
• واسکولیت اورتیکاریال
• ویتیلیگو

دستگاه گوارش

• بیماری کرون
• بیماری سلیاک
• کولیت زخمی
• گاستریت خودایمنی

سیستم غدد درون ریز

• دیابت نوع 1
• بیماری آدیسون
• تیروئیدیت هاشیموتو
• بیماری گریوز

سیستم عصبی

• مولتیپل اسکلروزیس (MS)
• میاستنی گراویس (MG)
• سندرم گیلن باره
• پلی نوروپاتی دمیلینه کننده التهابی مزمن (CIPD)

بیماری های خودایمنی چقدر شایع هستن؟

بیماری های خودایمنی شایع هستن، مخصوصا به این خاطر که انواع خیلی زیادی دارن. متخصص ها تخمین میزنن که حدودا 1 نفر از هر 15 نفر تو آمریکا بیماری خودایمنی داره.

علائم بیماری های خودایمنی چیه؟

بیماری های خودایمنی می تونن طیف گسترده ای از علائم رو ایجاد کنن. تقریبا هر جای بدنتون رو از نوک سر تا انگشتای پا می تونن تحت تاثیر قرار بدن.

مثلا، بیماری هایی که ماهیچه هاتون رو تحت تاثیر قرار میدن می تونن باعث ضعف عضلانی بشن. اگه بیماری ای مثل آرتریت روماتوئید داشته باشین، ممکنه درد مفاصل، ورم یا احساس سفتی هم داشته باشین. دیابت نوع 1 باعث افزایش قند خون (هیپرگلیسمی) میشه. بعضی از بیماری های خودایمنی روی بینایی تون تاثیر میذارن.

خیلی از بیماری های خودایمنی باعث التهاب میشن، که می تونه شامل:

• احساس گرما یا حرارت
• تغییر رنگ یا قرمزی روی پوستتون
• ورم
• درد

خیلی از بیماری های خودایمنی علائمی ایجاد می کنن که میان و میرن (عود می کنن). این دوره های علائم بارزتر یا شدیدتر، شعله ور شدن یا حمله نامیده میشن. اگه علائمی رو تجربه می کنین که به نظر میاد عود می کنن، مخصوصا اگه فعالیت های بدنی خاص، زمان های خاصی از روز، غذاها یا نوشیدنی ها، یا هر چیز دیگه ای اونها رو به طور محسوسی بهتر یا بدتر می کنه، به پزشکتون بگین.

به حس درونی تون اعتماد کنین. هیچ کس بهتر از خودتون نمیدونه که چه چیزی برای بدنتون طبیعیه. اگه متوجه علائم جدیدی شدین که نمی تونین توضیحشون بدین، به پزشک مراجعه کنین، مخصوصا اگه بیشتر از معمول احساس خوبی ندارین.

علت بیماری های خودایمنی چیه؟

متخصص ها دقیقا نمیدونن علت بیماری های خودایمنی چیه. ما میدونیم که آسیب اشتباهی سیستم ایمنی به بدنتون به جای محافظت ازش، باعث ایجاد علائم بیماری خودایمنی میشه که تجربه می کنین. اما محقق ها هنوز دارن بررسی می کنن که چه چیزی باعث میشه سیستم ایمنی تون از اول شروع به آسیب رسوندن بهتون کنه.

عوامل خطر چیه؟

بعضی از مطالعات نشون دادن که فاکتورهای خاصی (محرک ها) ممکنه خطر ابتلا به بیماری خودایمنی رو افزایش بدن. بعضی از محرک ها ممکنه شامل این موارد باشن:

• عفونت های ویروسی، از جمله کووید-19 و ویروس اپشتین-بار
• جنسیت تون. احتمال ابتلا به بیماری های خودایمنی در خانم ها بیشتره.
• داشتن بستگان بیولوژیکی مبتلا به بیماری های خودایمنی. بعضی از بیماری های خودایمنی بیماری های ژنتیکی هستن و از طریق نسل های یه خانواده بیولوژیکی منتقل میشن.
• داشتن یه بیماری خودایمنی می تونه احتمال ابتلا به یه بیماری دیگه رو افزایش بده (سندرم خودایمنی چندگانه).
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، انواع خاصی از آلودگی یا سایر عوامل محیطی (جنبه هایی از جایی که زندگی یا کار می کنین که روی سلامتی تون تاثیر میذاره) ممکنه باعث تحریک بیماری های خودایمنی بشه.
• سیگار کشیدن و استفاده از سایر انواع تنباکو می تونه باعث مشکلات سلامتی زیادی بشه، از جمله ممکنه باعث تحریک بیماری های خودایمنی بشه.

تشخیص و آزمایش ها

پزشک ها چطوری بیماری های خودایمنی رو تشخیص میدن؟

پزشک ها بیماری های خودایمنی رو با معاینه فیزیکی و صحبت کردن در مورد تاریخچه سلامتی تون تشخیص میدن. ممکنه به یه سری آزمایش هم نیاز داشته باشین.

پزشکتون بدنتون رو معاینه می کنه، مخصوصا اگه علائمی رو تو یه ناحیه خاص تجربه می کنین. ازتون در مورد علائمی که تجربه می کنین و اینکه اولین بار کی متوجهشون شدین سوال می پرسه. اگه میدونین که یکی از اعضای خانواده بیولوژیکی تون بیماری خودایمنی داره، به پزشکتون بگین.

تشخیص بیماری خودایمنی اغلب یه تشخیص افتراقیه. یعنی پزشکتون شما رو برای چندین بیماری مختلف که می تونن علائمی که تجربه می کنین رو ایجاد کنن آزمایش می کنه تا زمانی که علت رو پیدا کنه.

پزشکتون ممکنه آزمایش خون تجویز کنه تا به دنبال نشانه های خاص (نشانگرها) بیماری های خودایمنی بگرده. این نشانگرها مثل سرنخ هایی هستن که سیستم ایمنی تون بعد از اینکه به بدنتون آسیب رسوند یا مشکلات خاصی رو ایجاد کرد، از خودش به جا میذاره.

ممکنه به یه سری آزمایش تصویربرداری نیاز داشته باشین تا از داخل بدنتون عکس بگیرن، از جمله:

• اشعه ایکس
• ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)
• سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)
• سونوگرافی

مدیریت و درمان

درمان بیماری های خودایمنی چیه؟

بیماری های خودایمنی ممکنه به انواع مختلفی از درمان ها نیاز داشته باشن. درست مثل طیف گسترده علائمی که ایجاد می کنن، اینکه به چه درمان هایی نیاز دارین بستگی به این داره که چه بیماری ای دارین. سیستم ایمنی، ژنتیک و محیط زندگی هر کسی متفاوته. این یعنی درمان هایی که برای شما جواب میدن منحصر به فرد خواهند بود.

بعضی از درمان های رایج برای مدیریت علائم بیماری های خودایمنی شامل این موارد میشه:

• مسکن ها
• داروهای ضد التهابی مثل NSAID ها یا کورتیکواستروئیدها
• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
• فیزیوتراپی
• کاردرمانی
• انفوزیون IVIG

ممکنه بر اساس بیماری ای که دارین به درمان های خاصی نیاز داشته باشین. مثلا، افراد مبتلا به دیابت نوع 1 به درمان با انسولین نیاز دارن و افراد مبتلا به بیماری سلیاک باید رژیم غذایی بدون گلوتن داشته باشن.

پیشگیری

آیا میشه از بیماری های خودایمنی پیشگیری کرد؟

ممکنه هیچ راهی برای پیشگیری از بیماری های خودایمنی وجود نداشته باشه چون متخصص ها مطمئن نیستن که چه چیزی باعث ایجادشون میشه.

چشم انداز / پیش آگهی

آیا بیماری های خودایمنی درمان میشن؟

هیچ درمانی برای بیماری های خودایمنی وجود نداره. این بیماری ها مزمن هستن و معمولا تمام عمرتون طول میکشن. بعضی از بیماری های خودایمنی وارد بهبودی میشن، یه دوره طولانی بین شعله ور شدن علائم. این به معنی درمان شدن نیست، اما ممکنه به این معنی باشه که علائم کمتر روی برنامه روزانه تون تاثیر میذارن.

زندگی با …

چطوری از خودم مراقبت کنم؟

بدن و مسیر زندگی هر کسی با بیماری خودایمنی متفاوته. با پزشکتون راجع به بهترین راه ها برای مدیریت علائمی که تجربه می کنین صحبت کنین. ممکنه لازم باشه انواع فعالیت های بدنی ای که انجام میدین، غذاها و نوشیدنی هایی که مصرف می کنین رو تنظیم کنین یا تغییرات دیگه ای تو برنامه روزانه تون ایجاد کنین.

آیا بیماری خودایمنی جدیه؟

زندگی با بیماری خودایمنی مثل لوپوس، آرتریت روماتوئید و مولتیپل اسکلروزیس می تونه پیچیده و جدی باشه. با اینکه هیچ درمانی برای این بیماری ها وجود نداره، خیلی از علائمشون قابل درمان هستن و بعضی وقتا وارد بهبودی میشن. با پزشکتون در مورد هر گونه پیشرفت در درک و درمان بیماری های خودایمنی در ارتباط باشین.

امید به زندگی فرد مبتلا به بیماری خودایمنی چقدره؟

سخته که تخمین بزنیم که یه بیماری خودایمنی چقدر روی طول عمرتون (مدت زمانی که زندگی می کنین) تاثیر میذاره. بعضی از بیماری ها جدی تر از بقیه هستن و می تونن باعث عوارض مرگبار بشن.

مثلا بیماری هایی مثل مولتیپل اسکلروزیس و میوزیت بیشتر از خیلی از بیماری های خودایمنی دیگه احتمال مرگ و میر دارن، اما این به این معنی نیست که همیشه اینطوریه. به طور مشابه، اگه دیابت نوع 1 مدیریت نشه، می تونه کشنده باشه.

با پزشکتون صحبت کنین. اونها توضیح میدن که یه بیماری خودایمنی (اگه اصلا تاثیر بذاره) چطوری روی طول عمرتون تاثیر میذاره.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگه در حال تجربه علائم جدید یا بدتر شونده ای هستین که نمی تونین توضیحشون بدین، به پزشک مراجعه کنین، مخصوصا اگه این علائم روی توانایی تون برای انجام همه فعالیت های معمولتون تاثیر میذارن.

اگه قبلا بیماری خودایمنی تون تشخیص داده شده، اگه احساس می کنین که درمان هاتون دیگه مثل قبل خوب کار نمیکنن یا اگه علائم بیشتر عود می کنن، به پزشکتون بگین.

چه زمانی باید به اورژانس برم؟

اگه هر کدوم از علائم شدید زیر رو تجربه کردین، به اورژانس برین یا با 115 (یا شماره خدمات اورژانس محلی تون) تماس بگیرین:

• مشکل در تنفس یا تنگی نفس (تنگی نفس)
• درد شدید قفسه سینه یا فشار تو قفسه سینه تون
• سردردی که به طور ناگهانی شروع میشه و به طور غیرمعمولی جدی یا شدید احساس میشه
• ضعف ناگهانی، مخصوصا اگه نتونین حرکت کنین
• سرگیجه ای که متوقف نمیشه
• دردی که اونقدر شدیده که نمی تونین تحملش کنین

چه سوالاتی رو باید از پزشکم بپرسم؟

شاید بخواین از پزشکتون بپرسین:

• به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
• آیا این بیماری ژنتیکیه؟
• چه نوع درمان هایی علائمم رو مدیریت می کنن؟
• چطوری باید برنامه روزانه ام رو تغییر بدم؟

فهمیدن اینکه یه بیماری دارین که باید تا آخر عمرتون اون رو مدیریت کنین می تونه طاقت فرسا و ترسناک باشه. اگه پزشکتون نتونه بگه که چه چیزی باعثش شده، ممکنه حتی غیرعادلانه تر به نظر برسه.

داشتن بیماری خودایمنی می تونه سخت باشه. و ممکنه برای بقیه سخت باشه که درک کنن که چقدر تلاش لازم دارین تا فقط تو دنیا حرکت کنین. به خودتون به خاطر اینکه چقدر قوی هستین افتخار کنین. پیروزی های کوچیک رو جشن بگیرین و از اینکه احساس ناامیدی کنین یا از عزیزانتون و پزشکاتون کمک بخواین نترسین.

بیماری های خودایمنی تو همه شکل ها و اندازه ها وجود دارن. پزشکان بهتون کمک می کنن تا درمان هایی رو پیدا کنین که علائمی که تجربه می کنین رو مدیریت کنه. شما با بیماری ای که دارین تعریف نمیشین، این فقط بخشی از سفر سلامتیتونه.