آکرومگالی چیه؟ علائم، درمان و تمام سوالاتی که ذهن شما را درگیر کرده

نگاهی به بیماری آکرومگالی

آکرومگالی چیه؟

آکرومگالی (که تلفظش میشه آکرو-مِگا-لی) یه بیماریه نه چندان شایع ولی جدیه که وقتی سطح هورمون رشد (GH) توی بدن‌تون بالا باشه، پیش میاد. غده‌ی هیپوفیز شما به طور طبیعی GH تولید می‌کنه، اما تومورهایی که توی هیپوفیز یا جاهای دیگه بدن هستن، توی آکرومگالی باعث میشن GH بیشتر از حد تولید بشه.

غده‌ی هیپوفیز یه غده‌ی ریز و کوچیکه، اندازه‌ی یه نخود که ته مغز و زیر هیپوتالاموس قرار داره. این غده هشت تا هورمون مهم، از جمله GH، رو ترشح می‌کنه.

هورمون رشد، که اسم‌های دیگه‌ای مثل هورمون رشد انسانی (hGH) و سوماتوتروپین هم داره، یه هورمون طبیعیه که روی قسمت‌های زیادی از بدن اثر می‌ذاره و باعث رشد بچه‌ها میشه. بعد از اینکه صفحات رشد (اپی‌فیزها) توی استخون‌هاتون جوش خوردن، دیگه GH قد شما رو بلندتر نمی‌کنه. اما بدن‌تون هنوز به GH نیاز داره. بعد از اینکه رشدتون تموم شد، GH به حفظ ساختار و متابولیسم طبیعی استخون‌ها، غضروف و اندام‌ها کمک می‌کنه و همچنین به حفظ سطح قند خون (گلوکز) توی یه محدوده‌ی سالم کمک می‌کنه.

اگه به عنوان یه بزرگسال، سطح GH توی بدن‌تون بیشتر از حد نرمال باشه، می‌تونه باعث شکل‌گیری غیرعادی استخون‌ها، بزرگ شدن اندام‌ها، افزایش سطح قند خون (هیپرگلیسمی) و علائم دیگه‌ای بشه.

فرق آکرومگالی و غول‌پیکری چیه؟

آکرومگالی و غول‌پیکری هر دو مشکلاتی هستن که به خاطر زیاد بودن هورمون رشد (GH) پیش میان. فرق‌شون اینه که روی چه کسایی اثر می‌ذارن. بزرگسالا آکرومگالی می‌گیرن، در حالی که بچه‌ها دچار غول‌پیکری میشن.

توی بچه‌ها، غول‌پیکری وقتی اتفاق میفته که قبل از اینکه صفحات رشد توی استخون‌هاشون جوش بخوره (قبل از تموم شدن بلوغ) GH زیاد بشه. این باعث میشه که خیلی قد بلند بشن. غول‌پیکری نسبت به آکرومگالی کمتر شایعه، و بعضی از پزشکا به غول‌پیکری می‌گن آکرومگالی بچه‌ها.

بعد از اینکه صفحات رشد جوش خورد، زیاد شدن GH باعث آکرومگالی میشه. توی این حالت، قدتون بلند نمیشه، اما GH اضافی روی شکل استخون‌ها و اندازه‌ی اندام‌ها و همچنین عوامل سلامتی دیگه اثر می‌ذاره.

آکرومگالی کی‌ها رو درگیر می‌کنه؟

آکرومگالی می‌تونه بعد از بلوغ، توی هر سنی شروع بشه، اما پزشکا بیشتر این بیماری رو توی دهه‌های چهارم و پنجم زندگی (میانسالی) تشخیص می‌دن.

آکرومگالی چقدر شایعه‌ست؟

آکرومگالی بیماری نادریه. تقریباً ۳ تا ۱۴ نفر از هر ۱۰۰,۰۰۰ نفر، آکرومگالی دارن.

آکرومگالی چطور روی بدن من اثر می‌ذاره؟

توی بزرگسالا، آکرومگالی (زیاد شدن هورمون رشد) باعث بزرگ شدن استخون‌ها، غضروف، اندام‌ها و بافت‌های دیگه بدن میشه. تغییرات مشخص توی ظاهر شامل بزرگتر شدن دست‌ها، پاها، گوش‌ها، لب‌ها و بینیه، و همچنین برجسته‌تر شدن فک و پیشونی.

هورمون رشد (GH) به کبدتون سیگنال می‌ده تا یه هورمون به اسم فاکتور رشد شبه انسولین ۱ (IGF-1) تولید کنه. IGF-1 هورمونیه که واقعاً باعث رشد استخون‌ها و بافت‌های بدن‌تون میشه و همچنین روی نحوه‌ی پردازش قند خون (گلوکز) و لیپیدها (چربی‌ها) تاثیر می‌ذاره. سطح بالای GH باعث میشه سطح IGF-1 هم بالا بره که می‌تونه به دیابت نوع ۲، فشار خون بالا (هیپرتنشن) و بیماری‌های قلبی منجر بشه.

علائم و علت‌ها

شایع‌ترین علت آکرومگالی، آدنوم هیپوفیز (تومور) هستش که باعث میشه غده‌ی هیپوفیزتون هورمون رشد اضافی (GH) ترشح کنه و علائم خاصی رو ایجاد کنه.

علت آکرومگالی چیه؟

شایع‌ترین علت آکرومگالی، توموری توی غده‌ی هیپوفیز به اسم آدنوم هیپوفیز هستش که باعث میشه غده‌ی هیپوفیزتون هورمون رشد اضافی (GH) ترشح کنه.

آدنوم‌های هیپوفیز و آکرومگالی

آدنوم‌های هیپوفیز (تومورها) تقریباً همیشه خوش‌خیم (غیرسرطانی) هستن. بیشتر آدنوم‌هایی که باعث آکرومگالی میشن، کم‌کم رشد می‌کنن و ممکنه شما سال‌ها متوجه علائم GH اضافی نشید.

آدنوم، بسته به اندازه و جاش، ممکنه به بافت‌های دیگه هیپوفیز فشار بیاره و روی هورمون‌های دیگه‌ای که غده‌ی هیپوفیزتون تولید می‌کنه اثر بذاره. اگه آدنوم بزرگ باشه، ممکنه به قسمت‌های نزدیک مغز فشار بیاره و باعث سردرد و مشکلات بینایی بشه.

علائم آکرومگالی چیه؟

توی بزرگسالا، آکرومگالی روی استخون‌ها و بافت‌های بدن اثر می‌ذاره و باعث میشه که شکل‌شون غیرعادی بشه.

بزرگسالایی که آکرومگالی دارن، ممکنه علائم زیر رو تجربه کنن:

• دست‌ها یا پاهای بزرگتر.
• تغییر در شکل صورت، از جمله فک و/یا پیشونی برجسته‌تر.
• بزرگ شدن لب‌ها، بینی و/یا زبان.
• عرق کردن زیاد یا پوست چرب.
• بم‌تر شدن صدا.

علائم دیگه‌ای هم هست، مثل:

• سردرد.
• درد مفاصل.
• تغییرات بینایی.
• زیاد شدن زوائد پوستی.
• بی‌حسی توی دست‌ها.
• آپنه خواب.
• سندرم تونل کارپال یا مشکلات نخاعی.

علائم آکرومگالی معمولاً آروم آروم شروع میشن و ممکنه اولش تشخیص‌شون سخت باشه. بعضی از آدما فقط وقتی متوجه میشن که دست‌هاشون بزرگتر شده که انگشترهایی که قبلاً می‌پوشیدن تنگ میشن یا اندازه‌ی کفششون تغییر می‌کنه، مخصوصاً تو پهنا.

اگه این علائم رو دارین، مهمه که با پزشکتون صحبت کنین.

تشخیص و آزمایش‌ها

آکرومگالی چطوری تشخیص داده میشه؟ علائم آکرومگالی معمولاً آروم آروم و توی سال‌ها ظاهر میشن. این قضیه تشخیص‌ش رو سخت می‌کنه.

دکترتون ممکنه پیشنهاد بده که به یه متخصص غدد درون‌ریز مراجعه کنین، که یه پزشکه و توی مشکلات مربوط به هورمون‌ها تخصص داره.

تشخیص ماکرومگالی

تشخیص ماکرومگالی بر اساس سابقه‌ی پزشکی شما، ارزیابی بالینی دقیق و آزمایش‌های تخصصی مثل آزمایش خون و تصویربرداری انجام میشه. چه آزمایش‌هایی برای تشخیص ماکرومگالی انجام میشه؟ اگه شما ماکرومگالی دارین، دکترتون ممکنه آزمایش‌های دیگه‌ای هم تجویز کنه تا ببینه این بیماری چه اثری روی قسمت‌های دیگه بدن‌تون داره. این آزمایش‌ها ممکنه شامل اینا باشه:

• اکوکاردیوگرام برای بررسی مشکلات قلبی.
• آزمایش‌های خواب برای بررسی آپنه خواب.
• کولونوسکوپی برای بررسی سلامت روده‌ی بزرگ.
• رادیوگرافی یا اسکن DEXA (DXA) برای بررسی سلامت استخون‌ها.

مدیریت و درمان ماکرومگالی

چطوری ماکرومگالی درمان میشه؟

چند تا راه درمان برای ماکرومگالی وجود داره. دکترتون با توجه به علائم و شرایط‌تون، بهترین راه‌های درمان رو پیشنهاد می‌ده. رایج‌ترین درمان‌ها برای ماکرومگالی شامل جراحی، دارو و پرتودرمانیه.

جراحی برای ماکرومگالی

توی خیلی از موارد، جراحی علائم ماکرومگالی رو خیلی بهتر می‌کنه یا حتی بیماری رو کاملاً درمان می‌کنه. جراح‌ها معمولاً از نوعی جراحی به اسم جراحی ترانس‌اسفنوئیدال استفاده می‌کنن که از طریق بینی و سینوس اسفنوئید انجام میشه. سینوس اسفنوئید یه فضای خالی توی جمجمه‌ست که پشت مجراهای بینی و زیر مغز قرار داره. جزئیات جراحی بستگی به اندازه‌ی تومور و جاش داره. هدف از جراحی برداشتن کل توموریه که باعث تولید هورمون رشد اضافی میشه. اگه جراح بتونه تومور رو کامل برداره، ممکنه دیگه نیاز به درمان‌های دیگه نباشه. اگه جراح فقط بتونه قسمتی از تومور رو برداره، ممکنه نیاز باشه که دارو مصرف کنین یا پرتودرمانی بشین تا علائم رو کنترل کنین و تولید هورمون رشد رو کم کنین.

داروها برای ماکرومگالی

دکترتون ممکنه یه دارو یا ترکیبی از داروها تجویز کنه. داروها به روش‌های مختلفی کار می‌کنن تا سطح هورمون رشد بدن رو نرمال کنن و علائم‌تون رو بهتر کنن. توی بعضی موارد، ممکنه یه نفر دارو مصرف کنه تا وقتی که تومور کوچیک بشه. این کار می‌تونه به جراح این امکان رو بده که تومور رو با خیال راحت برداره. بعضی‌ها هم ممکنه نیاز داشته باشن که طولانی‌مدت دارو مصرف کنن تا سطح هورمون رشد و علائم رو به طور مؤثر کنترل کنن.

آیا ماکرومگالی قابل درمانه؟

ماکرومگالی، توی بعضی موارد قابل درمانه، اما نه همیشه. اگه تومور هیپوفیز که باعث ماکرومگالی میشه، با جراحی برداشته بشه، حدود ۸۵٪ برای تومورهای کوچیک و ۴۰٪ تا ۵۰٪ برای تومورهای بزرگ احتمال بهبودی وجود داره. دارو نمی‌تونه ماکرومگالی رو درمان کنه، اما یه درمان ایمن و طولانی‌مدت ارائه می‌ده.

پیشگیری از ماکرومگالی

آیا می‌تونم از ماکرومگالی پیشگیری کنم؟

متاسفانه، شما نمی‌تونین کاری کنین که از ماکرومگالی پیشگیری بشه. دانشمندا هنوز مطمئن نیستن چه عواملی باعث ایجاد تومورهای هیپوفیز میشه، هرچند فکر می‌کنن بعضی عوامل ژنتیکی ممکنه نقش داشته باشن.

چشم‌انداز و پیش‌آگهی ماکرومگالی

پیش‌آگهی ماکرومگالی چیه؟

پیش‌آگهی ماکرومگالی به شدت بیماری و اینکه درمان‌ها چقدر موثر هستن بستگی داره. خیلی از افراد مبتلا به ماکرومگالی، بعد از درمان، علائم‌شون خیلی بهتر میشه. اگه درمان نشه، ماکرومگالی می‌تونه ظاهر شما و شکل استخون‌هاتون رو خیلی تغییر بده. این علائم می‌تونن روی تصویرتون از خودتون و کیفیت زندگیتون خیلی تاثیر بذارن. گروه‌های حمایتی به بعضی از آدما کمک می‌کنن که با چالش‌هایی که به خاطر ماکرومگالی باهاش روبرو هستن، کنار بیان.

عوارض بهداشتی ماکرومگالی، مثل بیماری قلبی یا دیابت نوع ۲، هم می‌تونه کیفیت زندگی رو کم کنه و حتی عمرتون رو کوتاه کنه. به همین خاطر، مهمه که اگه علائمی دارین، با دکترتون تماس بگیرین و اگه تشخیص داده شد، به برنامه‌ی درمانی‌تون پایبند باشین.

عوارض ماکرومگالی چیه؟

اگه ماکرومگالی درمان نشه، می‌تونه عوارض زیر رو ایجاد کنه:

• دیابت نوع ۲.
• فشار خون بالا (هیپرتنشن).
• بیماری قلبی.
• کاردیومیوپاتی (بیماری عضله قلب).
• آرتریت.
• پولیپ‌های روده بزرگ که اگه درمان نشن ممکنه به سرطان روده بزرگ تبدیل بشن.
• نارسایی اعضا.

طول عمر افراد مبتلا به ماکرومگالی چقدره؟

طول عمر افراد مبتلا به ماکرومگالی به شدت بیماری و وجود بقیه شرایط بهداشتی بستگی داره و معمولاً به خاطر ماکرومگالی درمان‌نشده کم میشه. اگه سطح هورمون رشد شما به درستی کنترل نشه و شما شرایط دیگه‌ای مثل بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ داشته باشین، طول عمرتون ممکنه حدود ۱۰ سال کم بشه. اگه ماکرومگالی‌تون به طور موثر درمان بشه و سطح هورمون رشد و فاکتور رشد شبه انسولینی ۱ (IGF-1) شما نرمال باشه، احتمالاً طول عمر طبیعی خواهید داشت.

زندگی با ماکرومگالی

کی باید با دکترم درباره ماکرومگالی صحبت کنم؟

اگه علائم ماکرومگالی رو دارین، مهمه که با دکترتون صحبت کنین. اگه ماکرومگالی دارین، باید مرتب با دکترتون ملاقات کنین تا مطمئن بشین درمان‌تون خوب داره جواب میده. ماکرومگالی یه بیماری نادره اما جدیه. خبر خوب اینه که با جراحی، دارو و یا پرتودرمانی قابل درمانه. اگه متوجه بزرگ شدن دست‌ها، پاها یا ویژگی‌های صورت‌تون شدین، مهمه که با دکترتون صحبت کنین. اون‌ها می‌تونن یه سری آزمایش ساده تجویز کنن تا بررسی کنن که آیا سطح هورمون رشد شما علت علائم‌تونه یا نه.