چرا برخی خاطرات در ذهن ماندگار می‌شوند؟

چرا افراد آنچه را که به یاد می‌آورند، به یاد می‌آورند؟

سوالی اساسی که ذهن بسیاری از ما را مشغول کرده است، این است که چرا افراد برخی از خاطرات را به یاد می‌آورند و برخی دیگر را فراموش می‌کنند. مقاله‌ای که به تازگی توسط محققان دانشگاه رایس منتشر شده، به این سوال پرداخته و رابطه بین عواملی که بر حافظه انسانی تأثیر می‌گذارند را روشن می‌کند. این مقاله با عنوان “به من بگو چرا: حرف گمشده در حافظه اپیزودیک، چه، کجا و کی” در یک شماره ویژه از نشریه Cognitive, Affective & Behavioral Neuroscience منتشر شده است که بر تفاوت‌های فردی در تنظیم حافظه تمرکز دارد.

نویسندگان این مقاله، فرناندا مورا‌لس-کالوا، دانشجوی تحصیلات تکمیلی در علوم روان‌شناسی در دانشگاه رایس و استفانی لیل، استاد یار روان‌شناسی، به بررسی تحقیقات موجود پرداخته و تحلیلی جامع از “سه W” حافظه – چه، کجا و کی به یاد می‌آوریم – ارائه داده‌اند تا به سوال اصلی درباره اینکه چرا افراد به یاد می‌آورند، پاسخ دهند.

عوامل مؤثر بر حافظه

این محققان به طور خاص بررسی کرده‌اند که چگونه اهمیت عاطفی، ارتباط شخصی و تفاوت‌های فردی بر حفظ حافظه تأثیر می‌گذارند. برخلاف مطالعات تجربی، این بررسی به جمع‌آوری و تفسیر یافته‌های موجود پرداخته تا درک ما از حافظه اپیزودیک را ارتقا دهد. این مقاله تحقیقات حافظه را به سه حوزه اصلی تقسیم می‌کند که بر اساس چه، کجا و کی به یاد می‌آوریم، متمرکز است.

مورا‌لس-کالوا و لیل دریافتند که خاطرات غالباً تحت تأثیر محتوای عاطفی، اهمیت شخصی، تکرار و توجه شکل می‌گیرند. به عنوان مثال، افراد بیشتر احتمال دارد که رویدادهایی را به یاد بیاورند که دارای احساسات عمیق هستند یا جزئیاتی که به طور فعال بر روی آن‌ها متمرکز شده‌اند. با این حال، آنچه که به یاد می‌آوریم همچنین تحت تأثیر عواملی مانند محل وقوع رویداد قرار دارد.

حافظه فضایی و تأثیر محیط

آنچه به عنوان حافظه فضایی شناخته می‌شود، معمولاً در حیوانات مورد مطالعه قرار می‌گیرد و محققان بیان کردند که این نیز جنبه‌ای مهم از آنچه به یاد می‌آوریم است که به تجربیات انسانی مربوط می‌شود. محیط‌های جدید توجه بیشتری را جلب می‌کنند و بنابراین نسبت به محیط‌های آشنا و روزمره، خاطرات قوی‌تری را ایجاد می‌کنند.

این بررسی به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چرا برخی از خاطرات برای ما مهم‌تر و ماندگارتر هستند و چگونه احساسات و محیط اطراف ما بر فرآیند یادآوری تأثیر می‌گذارند.

تأثیر زمان وقوع رویداد بر حافظه

در نهایت، محققان اعلام کردند که زمان وقوع یک رویداد تأثیر زیادی بر آنچه مردم به یاد می‌آورند دارد. نحوه ترتیب‌دادن رویدادها و شناسایی تغییرات بین آن‌ها نقش حیاتی در شکل‌گیری حافظه‌ها ایفا می‌کند. رویدادهای خاص معمولاً به قسمت‌های مجزا تقسیم می‌شوند و به همین دلیل یادآوری آن‌ها برای افراد آسان‌تر است.

علاوه بر عوامل «چه»، «کجا» و «کی» در حافظه، مورالس-کالوا افزود که شرایط فردی، از جمله تفاوت‌های فرهنگی، شخصی و شناختی، می‌تواند تأثیر قابل توجهی در نحوه یادآوری افراد داشته باشد. او گفت: «حافظه یک پدیده‌ی یکسان برای همه نیست.» «آنچه برای یک نفر به یادماندنی است، ممکن است برای دیگری کاملاً فراموش‌شدنی باشد، بسته به پیشینه و اولویت‌های شناختی منحصر به فرد آن‌ها.»

محققان بیان کردند که بررسی دلایل یادآوری برخی تجربیات نسبت به دیگران می‌تواند پیامدهای قابل توجهی برای محیط‌های بالینی و روزمره داشته باشد. به عنوان مثال، ارزیابی‌های حافظه حرفه‌ای معمولاً به آزمون‌های استاندارد شده‌ای تکیه می‌کنند که در زمینه‌های فرهنگی خاص توسعه یافته‌اند، که این می‌تواند منجر به نادیده‌گرفتن تفاوت‌های فردی حیاتی شود. آن‌ها گفتند که چنین آزمون‌هایی ممکن است نتایج نادرستی را در جمعیت‌های متنوع به همراه داشته باشد و این نیاز به رویکردهای سفارشی‌تر را برجسته می‌کند.

با افزایش سن جمعیت جهانی و شیوع بیشتر اختلالات حافظه، درک عوامل خاصی که حافظه را شکل می‌دهند می‌تواند به مداخلاتی برای شرایطی مانند زوال عقل و کاهش شناختی کمک کند، به گفته محققان. «این بررسی اهمیت در نظر گرفتن موضوعیت و زمینه را در تحقیقات حافظه نشان می‌دهد،» لیال گفت. «با در نظر گرفتن این متغیرها، می‌توانیم ابزارهای تشخیصی دقیق‌تری و مداخلات مؤثرتری توسعه دهیم.»

نویسندگان استدلال می‌کنند که پیچیدگی حافظه زمانی بهتر درک می‌شود که محققان تفاوت‌های فردی را در طراحی‌های تجربی لحاظ کنند. آن‌ها می‌گویند که با این کار امیدوارند شکاف‌های بین یافته‌های آزمایشگاهی و کاربردهای دنیای واقعی را پر کنند و درک عمیق‌تری از تجربه انسانی ایجاد کنند.