چگونه خودشیفته‌ها را بشناسیم و از زندگی حذفشان کنیم؟ راهنمای کامل

بهترین راه‌ها برای مواجهه با آدم‌های خودشیفته توی زندگی شخصی

بر اساس نظر یه متخصص، که بیش از بیست ساله روی خودشیفتگی مطالعه می‌کنه، شاید سخت‌ترین توصیه‌ای که بتونید قبول کنید، بهترین روش برای کنار اومدن با افراد خودشیفته باشه. «آمی برونل»، استاد روان‌شناسی در دانشگاه ایالتی اوهایو، می‌گه: بهترین راه اینه که آدم‌های خودشیفته رو توی مراحل اولیه بشناسید و از زندگیتون حذفشون کنید. البته اون اشاره می‌کنه که این کار معمولاً آسون نیست، چون خودشیفته‌ها اول رابطه‌هاشون می‌تونن خیلی جذاب و دوست‌داشتنی به نظر بیان. ولی معمولاً یه سری نشانه‌های ریز هست که نباید نادیده گرفته بشن.

خانم برونل می‌گه: «اگه توی یه رابطهٔ جدید هستید و احساس می‌کنید طرف مقابلتون خودشیفته هست، بهترین کار اینه که از اون رابطه بیرون بیاید.» و اضافه می‌کنه: «این کار سخته، مخصوصاً وقتی اون‌ها شما رو تحسین می‌کنن و کلی بهتون توجه دارن.»

نشانه‌های خودشیفتگی توی روابط

توی مقاله‌ای که اخیراً تو مجلهٔ Cambridge Elements منتشر شده، خانم برونل دربارهٔ این صحبت می‌کنه که دانشمندا تا حالا چی دربارهٔ درک و مقابله با خودشیفته‌ها توی روابط شخصی و کاری یاد گرفتن. اون توضیح می‌ده که اگرچه محقق‌ها انواع مختلفی از خودشیفتگی رو شناسایی کردن، همه‌شون یه ویژگی‌های اصلی مشترک دارن؛ مثل حق‌به‌جانبی، خودمحوری و بی‌توجهی به احساسات دیگران.

به گفتهٔ خانم برونل، یکی از رایج‌ترین نوعای خودشیفتگی که اکثر مردم باهاش آشنا هستن، خودشیفتگی بزرگ‌منشانه است که با اعتماد به نفس بالا، برون‌گرایی، خودبزرگ‌بینی و تسلط‌طلبی مشخص می‌شه. این مدل خودشیفتگی می‌تونه اولش آدمو جذب کنه. اون می‌گه: «مردم وقتی می‌شنون که من همیشه آماده‌باشم وقتی با کسی که خیلی جذابه و برون‌گراست ملاقات می‌کنم، تعجب می‌کنن.» و اضافه می‌کنه: «البته آدمایی هم هستن که جذاب و دوست‌داشتنین و خودشیفته نیستن. ولی بر اساس تجربه‌م از مطالعهٔ خودشیفته‌ها، فکر می‌کنم هوشیار بودن و مراقب خودت بودن عاقلانه‌ترین کاره.»

نشانه‌های اولیهٔ خودشیفتگی

حتی توی مراحل اولیهٔ رابطه، ممکنه نشانه‌هایی از خودشیفتگی وجود داشته باشه؛ مثل نداشتن حس همدلی، نیاز به توجه و تحسین مداوم، سوءاستفاده از دیگران و انتظار خدمات ویژه بدون هیچ چشم‌داشتی. خانم برونل به یکی از این نشانه‌ها اشاره می‌کنه که بهش می‌گن «عشق‌بمباران»، که معمولاً تو اوایل رابطه به شکل تحسین‌های اغراق‌آمیز، خرید هدیه و توجهٔ زیاد بروز می‌کنه. درسته که اولش شاید خیلی هیجان‌انگیز به‌نظر بیاد، ولی این حالت پایدار نیست. عشق‌بمباران یه تاکتیک دستکاری‌کننده‌ است که خودشیفته‌ها برای کنترل شریک عاطفی‌شون استفاده می‌کنن. خانوم برونل می‌گه: «این وضعیت عالیه، تا وقتی که دیگه عالی نباشه و معمولاً اون موقع به نظر می‌رسه که دیگه برای تموم کردن رابطه خیلی دیره.»

نکته‌های مهم دربارهٔ ارتباط با افراد خودشیفته

او می‌گه: «به همین خاطره که بهتره این نشانه‌ها رو زودتر بفهمید.» برای کسایی که توی روابط طولانی‌مدت با افراد خودشیفته هستن، یه سری تحقیقات جدید توی چند سال اخیر انجام شده که شاید امیدوارکننده باشه براشون. مثلاً یه مطالعه نشون داده که آدمایی که ازشون خواسته شده بود که از زاویهٔ دید یه نفر دیگه به یه موقعیت نگاه کنن، احساس همدلی بیشتری داشتن – حتی کسایی که خودشون هم خودشیفته بودن.

یه مطالعهٔ دیگه نشون داد که وقتی خودشیفته‌ها یادشون میاد که «کی برای یه نفر دیگه نگرانی، محبت یا پذیرش نشون دادن»، خودشیفتگی‌شون با گذر زمان کم می‌شه. خانم برونل می‌گه: «این خطوط تحقیقاتی و بقیهٔ مطالعات مشابه، امیدوارکننده هستن و نشون می‌دن که خودشیفته‌ها فاقد توانایی برای بهتر شدن نیستن.» ولی هنوز معلوم نیست که این تأثیرات مثبت تا کی دوام میارن یا توی دنیای واقعی چطوری عمل می‌کنن. «اینا امیدهایی رو نشون میدن، ولی هنوز نمی‌دونیم که آیا این روشا توی دنیای واقعی جواب می‌دن یا نه.»

چالش‌های خودشیفته‌ها توی محیط کار

آدم‌ها ممکنه توی محل کار هم با خودشیفته‌ها روبه‌رو بشن، که می‌تونه خیلی مشکل‌ساز باشه، مخصوصاً اگه رئیس یا سرپرست شما باشه. خانم برونل می‌گه:‌ «رئیسای خودشیفته معمولاً تهاجمی و قلدر هستن، اعتبار کارمنداشونو می‌دزدن و منابعی رو که بقیه برای انجام کاراشون نیاز دارن، تحت سلطهٔ خودشون دارن.»

خانم برونل می‌گه: «بهترین راه برای برخورد با یه رئیس خودشیفته معمولاً استفاده از روند‌های رسمی هست که کارفرما در اختیار می‌ذاره.» برنامه‌های کمک به کارمندا و دفاتر منابع انسانی می‌تونن کمک‌کننده باشن. البته، این راه‌حل شاید توی هر سازمانی جواب نده. رهبران خودشیفته معمولاً به‌خاطر جذابیت و تهاجمی بودنشون تو انجام کارها، موفق می‌شن. حتی اگه توی یه شرکت خوشایند نباشن، موفقیت‌شون می‌تونه کمک کنه که یه کار دیگه پیدا کنن.

ولی چیزی که کارمندا می‌تونن انجام بدن اینه که مطمئن بشن که یه حد و مرز روشن توی رابطه‌شون با رهبران خودشیفته دارن. اون می‌گه: «اگه قراره ملاقاتی داشته باشی، برو تو، چیزی‌رو که لازم داری بگیر و بیا بیرون. کاری کن که اوضاع رو مدیریت کنی، بدون اینکه درگیر بشی.» و دقیقاً مثل روابط شخصی، معمولاً بهترین کار اینه که بیرون بیای: یا به‌سادگی توی همون شرکت یه جای دیگه مشغول بشی، یا اگه می‌شه، کارتو عوض کنی، خانوم برونل اشاره می‌کنه.

نیاز به تحقیقات بیشتر

با اینکه تحقیقات زیادی دربارهٔ خودشیفته‌ها انجام شده، خانوم برونل می‌گه که هنوز اطلاعات دقیقی دربارهٔ نحوهٔ برخورد با اونا وجود نداره. اون می‌گه: «آدما همیشه با خودشیفته‌ها روبه‌رو می‌شن. ولی ما به تحقیقات بیشتری دربارهٔ بهترین راه‌ها برای تعامل روزمره باهاشون نیاز داریم.» و اضافه می‌کنه: «نکته‌های عملی خوبی هست، ولی هنوز نمی‌دونیم که چقدر مؤثر هستن.»