سونامی‌ها بنادر جهان را نابود می‌کنند! فاجعه‌ای که تجارت جهانی را تهدید می‌کند

امواج سهمگین و تأثیر ویرانگرشان بر بندرهای جهان و بازرگانی بین‌المللی

سونامی‌ها فقط به تخریب فیزیکی بنادر محدود نمی‌شوند؛ بلکه هزینه‌های اقتصادی این بلایا بسیار فراتر از این آسیب‌های ظاهری است. اختلال در خطوط کشتیرانی و حمل‌ونقل دریایی، روزانه میلیاردها دلار خسارت به بار می‌آورد، همان‌طور که در فاجعه‌ی سونامی سال 2011 که منطقه توهوکو را در ژاپن درنوردید، شاهد بودیم.

به منظور ارزیابی دقیق‌تر تأثیرات احتمالی سونامی بر مسیرهای حیاتی حمل‌ونقل دریایی در دریای چین جنوبی، گروهی از پژوهشگران بین‌المللی دست به کار شدند و 104 شبیه‌سازی سونامی را انجام دادند. اختلالات در بنادر، هزینه‌زا هستند، و این هزینه‌ها سرسام‌آور است! درحالی‌که سونامی توهوکو در سال 2011 حدود 12 میلیارد دلار به تأسیسات بندری و شناورها خسارت وارد کرد، اما اختلالات ناشی از آن، کاهش حجم تجارت دریایی را در پی داشت که روزانه حدود 3.4 میلیارد دلار زیان به همراه داشت.

بیش از 80 درصد از تجارت جهانی بر پایه‌ی حمل‌ونقل دریایی انجام می‌شود. به این ترتیب، هرگونه اختلال در شبکه‌ی بنادر جهانی، می‌تواند عواقب وخیمی برای تجارت بین‌الملل داشته باشد. با وجود این خطرات، متأسفانه سونامی‌ها معمولاً در برنامه‌ریزی‌های سرمایه‌گذاری بندری یا طراحی سازه‌های ساحلی، کم‌رنگ در نظر گرفته می‌شوند. دلیل این غفلت تا حدی به وقوع نادر سونامی‌ها و همچنین فقدان روش‌های پیشرفته برای اندازه‌گیری و برآورد خطرات بالقوه، برمی‌گردد.

در پاسخ به این چالش، گروهی از محققان یک چارچوب جدید را برای ارزیابی ریسک سونامی برای بنادر و شبکه‌ی حمل‌ونقل جهانی پیشنهاد داده‌اند. این چارچوب، خسارات اقتصادی احتمالی ناشی از اختلالات بندری را تخمین می‌زند و همچنین تأثیرات این اختلالات را بر کل شبکه‌ی جهانی بنادر، از جمله عواقب ناگوار برای خطوط حمل‌ونقل و بندرهایی که مستقیماً از آسیب فیزیکی در امان بوده‌اند، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌دهد.

کانستنس چوا، محقق فوق‌دکترای مؤسسه تحقیقات بین‌المللی علوم بلایای دانشگاه توهوکو (IRIDeS)، هدایت این پژوهش را بر عهده داشت و از حمایت‌های ارزشمند پروفسور فومی‌هیکو ایماورا، استادیار آنوات سوپاسری و پروفسور آدام سوئیتر از دانشگاه فناوری نانیانگ بهره‌مند بود.

تحلیل سناریوهای سونامی در دریای چین جنوبی

چوا می‌گوید: «ما چارچوب پیشنهادی‌مان را بر روی دریای چین جنوبی پیاده‌سازی کردیم و به‌طور خاص، بر روی سناریوی محتمل سونامی که در اثر گسلش در گودال مانیل به وجود می‌آید، متمرکز شدیم». وی ادامه می‌دهد: «ما همچنین شرایط سونامی را با توجه به افزایش سطح آب دریاها در آینده، بررسی کردیم.»

در مجموع، چوا و همکارانش 104 سناریو مختلف را مورد ارزیابی قرار دادند که این کار نیز با همکاری کارشناسان بین‌المللی از حوزه‌های مختلف ممکن شد. این کارشناسان شامل دکتر تانگوا لی، یک متخصص ژئوفیزیک از رصدخانه زمین سنگاپور که در مدل‌سازی تغییرات سطح دریا در آسیا، تخصص دارد؛ پروفسور کیانگ کیو، کارشناس برجسته در زمینه ژئودزی تکتونیکی در گودال مانیل که در آکادمی علوم چین مشغول به کار است؛ و پروفسور لینلین لی، کارشناس مدل‌سازی سونامی از دانشگاه سان یات‌سن، بودند. هر یک از این متخصصان، آخرین یافته‌ها و مدل‌های خود را در مورد عناصر مختلف ریسک ارائه دادند تا اطمینان حاصل شود که طیف وسیعی از عوامل در نظر گرفته شده و همچنین سناریوهایی نزدیک به واقعیت، ایجاد شوند.

نتایج این تحقیق نشان داد که سونامی ناشی از گودال مانیل می‌تواند در شرایط فعلی سطح دریا، 11 بندر بین‌المللی را تحت تأثیر قرار دهد و این تعداد تا سال 2100 به 15 بندر افزایش خواهد یافت. در مکان‌هایی که آسیب‌های شدیدتری پیش‌بینی می‌شود، تعطیلی بنادر می‌تواند بیش از 200 روز طول بکشد. البته، طول مدت تعطیلی همیشه به معنای بزرگ‌ترین خسارت اقتصادی نیست. بنادرهایی که حجم بار بالاتری را در سال جابه‌جا می‌کنند، بیشتر در معرض خسارات اقتصادی قرار دارند. بنادر هنگ‌کنگ، مانیل و کائوشیونگ، بیشترین میزان خسارات تجاری را در تمام سناریوها متحمل شدند.

چوا می‌گوید سونامی گودال مانیل می‌تواند عواقب بسیار بیشتری برای تجارت جهانی در مقایسه با حوادث گذشته، مانند سونامی اقیانوس هند در سال 2004 و سونامی پرهزینه توهوکوی 2011، داشته باشد. او می‌افزاید: «از آنجایی که دریای چین جنوبی میزبان برخی از شلوغ‌ترین بنادر و مسیرهای دریایی است، تعداد خطوط حمل‌ونقلی که دچار اختلال می‌شوند، به مراتب بیشتر خواهد بود. با توجه به کم‌توجهی به تأثیرات سونامی، مطالعه‌ی ما می‌تواند به ذی‌نفعان کمک کند تا برای رویارویی با چنین حوادثی، آمادگی لازم را کسب کنند.»