چگونه تحریک شرطی در یادگیری کلاسیک رفتار ما را شکل می‌دهد؟

تحریک شرطی: درک و عملکرد آن

تحریک شرطی، یک تحریک خنثی است که در نهایت باعث ایجاد یک پاسخ شرطی می‌شود. برای اینکه این تحریک بتواند چنین پاسخی را ایجاد کند، ابتدا باید با یک تحریک غیرشرطی مرتبط شود. این مفهوم بخشی کلیدی از فرآیند شرطی‌سازی کلاسیک است.

شرطی‌سازی کلاسیک، رویکردی به یادگیری است که نخستین بار توسط فیزیولوژیست روسی، ایوان پاولف، توصیف شد. پاولف در حال تحقیق بر روی سیستم‌های گوارشی سگ‌ها بود که متوجه شد اگر یک تحریک با چیزی که قبلاً یک پاسخ طبیعی را ایجاد می‌کند، ترکیب شود، می‌تواند باعث شود که تحریک خنثی نیز همان پاسخ را ایجاد کند. این کشف نقش مهمی در توسعه رفتارشناسی، رویکردی به روانشناسی که بر نقش یادگیری و محیط در رفتار انسانی تأکید دارد، ایفا کرد.

نکات کلیدی

• تحریک شرطی نقش کلیدی در شرطی‌سازی کلاسیک دارد.
• پس از تکرار ترکیب با چیزی که به‌طور خودکار یک پاسخ را ایجاد می‌کند، یک تحریک خنثی به تدریج همان پاسخ را برمی‌انگیزد.
• در این مرحله، تحریک خنثی به عنوان تحریک شرطی شناخته می‌شود.

درک چگونگی عملکرد این فرآیند می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر بفهمید چگونه برخی پاسخ‌ها می‌توانند شرطی شوند.

عملکرد تحریک شرطی

ایوان پاولف نخستین بار فرآیند شرطی‌سازی کلاسیک را در آزمایش‌های خود بر روی پاسخ گوارشی سگ‌ها کشف کرد. او متوجه شد که سگ‌ها به طور طبیعی در پاسخ به غذا بزاق تولید می‌کنند، اما همچنین وقتی که لباس سفید دستیار آزمایشگاهی را می‌دیدند، شروع به ترشح بزاق می‌کردند. در اینجا، تحریک خنثی (دستیار آزمایشگاهی) با یک تحریک غیرشرطی (غذا) که به‌طور طبیعی و خودکار یک پاسخ (ترشح بزاق) را ایجاد می‌کند، مرتبط شده بود.

پس از اینکه تحریک خنثی با تحریک غیرشرطی مرتبط شد، به یک تحریک شرطی تبدیل می‌شود که قادر است به طور مستقل پاسخ شرطی را ایجاد کند.

مراحل شرطی‌سازی کلاسیک

شرطی‌سازی کلاسیک در سه مرحله کلیدی انجام می‌شود:

• کسب: در این مرحله، ارتباط بین تحریک غیرشرطی و تحریک خنثی برقرار می‌شود. این دو به طور مکرر ترکیب می‌شوند تا تحریک خنثی شروع به ایجاد پاسخ کند. به عبارت دیگر، در مرحله کسب، تحریک خنثی به یک تحریک شرطی تبدیل می‌شود.
• خاموشی: در این مرحله، تحریک شرطی دیگر با تحریک غیرشرطی ترکیب نمی‌شود. در نتیجه، پاسخ شرطی ممکن است در نهایت ناپدید شود.
• بازیابی خودبخود: در این مرحله، یک پاسخ قبلاً خاموش شده ممکن است ناگهان دوباره ظاهر شود.

تعمیم و تمایز

چندین عامل ممکن است بر چگونگی ایجاد رفتار توسط تحریک شرطی تأثیر بگذارد. گاهی اوقات، تعمیم ممکن است رخ دهد. این زمانی اتفاق می‌افتد که یک موجود زنده به چیزی مشابه با تحریک شرطی پاسخ دهد. به عنوان مثال، اگر یک سگ به صدای زنگ خاصی شرطی شده باشد، ممکن است آن را به صداهای دیگر تعمیم دهد. در نتیجه، آنها همان پاسخ را هنگام شنیدن آن صداهای مختلف تولید می‌کنند.

تمایز به توانایی تشخیص بین تحریک شرطی و تحریکات مشابه اشاره دارد.

معنی و مفهوم محرک شرطی

این بدان معناست که ارگانیسم تنها به محرک شرطی پاسخ می‌دهد و نه به محرک‌های مشابه.

مثال از محرک شرطی

فرض کنید بوی غذا یک محرک غیرشرطی است و احساس گرسنگی پاسخ غیرشرطی به آن. حالا تصور کنید وقتی بوی غذای مورد علاقه‌تان را استشمام می‌کنید، صدای سوتی نیز به گوش می‌رسد. اگرچه صدای سوت به بوی غذا ارتباطی ندارد، اما اگر این صدا چندین بار با بوی غذا همراه شود، در نهایت فقط صدای سوت می‌تواند پاسخ شرطی را تحریک کند. در این حالت، صدای سوت محرک شرطی است.

مثال بالا بسیار شبیه به آزمایش اصلی است که پاولف انجام داد. در آزمایش او، سگ‌ها در پاسخ به غذا آب دهانشان راه می‌افتادند، اما پس از اینکه ارائه غذا به صدای زنگ همراه شد، سگ‌ها به تنهایی به صدای زنگ آب دهانشان راه می‌افتاد. در این مثال، صدای زنگ محرک شرطی بود.

محرک شرطی نامربوط می‌تواند پس از شرطی شدن واکنشی را برانگیزد، اما تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که ویژگی‌های محرک شرطی می‌تواند بر اینکه آیا این محرک خواص انگیزشی را به دست می‌آورد یا نه تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، یک محرک شرطی که برجسته‌تر یا مطلوب‌تر است، ممکن است واکنش قوی‌تری را ایجاد کند.

مثال‌های بیشتر از محرک شرطی

نمونه‌های زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد چگونه محرک‌های خنثی می‌توانند از طریق ارتباط با یک محرک غیرشرطی به محرک شرطی تبدیل شوند. بیایید چند مثال دیگر را بررسی کنیم.

• غذا و بیماری: شما برای ناهار یک برریتو می‌خورید اما به سرعت بیمار می‌شوید. در حالی که غذایی که خورده‌اید قبلاً یک محرک خنثی بوده، حالا با ارتباطش با محرک غیرشرطی (بیماری) به یک محرک شرطی تبدیل می‌شود. در نتیجه، ممکن است نسبت به خوردن دوباره آن غذا احساس تنفر کنید.
• حمله سگ: شما یک روز در حال دوچرخه‌سواری هستید و توسط یک سگ مورد حمله قرار می‌گیرید. حالا مکانی که در آنجا مورد حمله قرار گرفته‌اید به یک محرک شرطی تبدیل شده و هر بار که از آنجا عبور می‌کنید، احساس ترس می‌کنید.
• زنگ هتل: یک کارمند هتل هر بار که صدای زنگی به گوش می‌رسد، واکنش نشان می‌دهد زیرا زنگ با دیدن مشتریانی که به کمک نیاز دارند مرتبط شده و به یک محرک شرطی تبدیل شده است.
• زنگ ناهار: دانش‌آموزان صدای زنگ را درست قبل از اینکه برای ناهار آزاد شوند می‌شنوند. در نهایت، فقط صدای زنگ به تنهایی باعث می‌شود که دانش‌آموزان احساس گرسنگی کنند.

این موضوع برای شما چه معنایی دارد؟

برای درک بهتر نحوه کارکرد شرطی‌سازی کلاسیک، مهم است که بیشتر درباره هر جنبه از این فرآیند یاد بگیرید. به یاد داشته باشید که محرک شرطی روزی یک محرک کاملاً خنثی بوده است. برای اینکه به یک محرک شرطی تبدیل شود، ابتدا باید چندین بار با یک محرک غیرشرطی که به طور طبیعی و خودکار یک پاسخ غیرشرطی تولید می‌کند، همراه شود. پس از ایجاد این ارتباط، محرک خنثی به یک محرک شرطی تبدیل می‌شود و پاسخ، پاسخ شرطی است.