نگاهی به سرطان غدد فوق کلیوی
سرطان غدد فوق کلیوی چیست؟
سرطان غدد فوق کلیوی زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های غدد فوق کلیوی دچار تغییراتی (جهش) می‌شوند و شروع به رشد می‌کنند و در نهایت توده‌ای (تومور) را تشکیل می‌دهند. ما دو غده فوق کلیوی داریم که هر کدام بالای یک کلیه قرار گرفته‌اند. این غدد هورمون‌هایی تولید می‌کنند که به اندام‌های مختلف سیگنال می‌دهند تا به حفظ سلامت بدن کمک کنند. سرطان غدد فوق کلیوی ممکن است در یک یا هر دو غده فوق کلیوی ایجاد شود.
انواع سرطان غدد فوق کلیوی
سه نوع اصلی سرطان غدد فوق کلیوی وجود دارد که هر کدام در یک بخش متفاوت از غده فوق کلیوی شروع می‌شوند:
- کارسینوم آدرنوکورتیکال (ACC): این شایع‌ترین نوع سرطان غدد فوق کلیوی است که در لایه بیرونی غده فوق کلیوی (قشر کلیه) شکل می‌گیرد. قشر کلیه هورمون‌های استروئیدی می‌سازد که مسئول عملکردهای مختلفی مانند سوخت‌وساز، فشار خون، شکل بدن و رشد مو هستند. نام دیگر کارسینوم آدرنوکورتیکال، سرطان قشر غده فوق کلیوی است.
- نوروبلاستوما: نوروبلاستوماها در سلول‌های عصبی ایجاد می‌شوند و می‌توانند قسمت‌های مختلف بدن را درگیر کنند. اما حدود یک‌سوم آن‌ها در قسمت داخلی غده فوق کلیوی (مدولا) به وجود می‌آیند. مدولا اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین تولید می‌کند که به کنترل سیستم عصبی سمپاتیک کمک کرده و عواملی مثل تعریق، ضربان قلب و فشار خون را تنظیم می‌کند. نوروبلاستوماهای فوق کلیوی معمولاً نوزادان و کودکان زیر 10 سال را مبتلا می‌کنند.
- فئوکروموسیتوم: این نوع سرطان غدد فوق کلیوی در مرکز مدولا شروع می‌شود و معمولاً در سلول‌هایی که آدرنالین تولید می‌کنند، شکل می‌گیرد. آدرنالین به تنظیم فشار خون و ضربان قلب کمک می‌کند.
سرطان غدد فوق کلیوی چقدر شایع است؟
سرطان غدد فوق کلیوی بیماری نادری است و سالانه حدود 200 نفر را در آمریکا مبتلا می‌کند.
علائم و دلایل
علائم سرطان غدد فوق کلیوی چیست؟
سرطان غدد فوق کلیوی روی هر فرد به شکل متفاوتی تأثیر می‌گذارد. بعضی از افراد زمانی که تومور بزرگ می‌شود و به اندام‌های اطراف فشار می‌آورد، دچار درد می‌شوند. سایر بیماران ممکن است علائمی بر اساس هورمون‌های اضافی که تومور آزاد می‌کند، تجربه کنند.
علائم عمومی سرطان غدد فوق کلیوی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد شکم
- درد کمر
- احساس پری در شکم
- گرفتگی عضلات
- ضعف
- سردرد
علائم خاص هورمونی سرطان غدد فوق کلیوی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- رشد بیش از حد مو در صورت یا بدن (هیرسوتیسم)
- بالا رفتن ناگهانی قند خون (دیابت)
- فشار خون بالا
- کمبود پتاسیم (هیپوکالمی)
- کاهش وزن بی‌دلیل
- افزایش وزن بی‌دلیل
- تپش قلب
- بزرگ شدن سینه‌ها
- بزرگ شدن آلت تناسلی یا کلیتوریس
- کاهش میل جنسی (کاهش میل جنسی)
- اضطراب
- حملات پانیک
در بعضی موارد، تومورهای غده فوق کلیوی هیچ علائمی ندارند.
علائم سرطان غدد فوق کلیوی که به جاهای دیگر رفته است (متاستاتیک)
افرادی که سرطان غدد فوق کلیوی متاستاتیک دارند (سرطانی که از غدد فوق کلیوی به نقاط دیگری از بدن گسترش یافته است) ممکن است با پیشرفت بیماری، علائم شدیدتری را تجربه کنند. علائم احتمالی در مرحله 4 سرطان غدد فوق کلیوی شامل موارد زیر است:
- تهوع و استفراغ
- نفخ شکم
- خستگی
- تب
- گیجی
- کاهش اشتها
دلایل سرطان غدد فوق کلیوی چیست؟
متخصصین هنوز دلیل ابتلا به اکثر سرطان‌های غدد فوق کلیوی را نمی‌دانند. آن‌ها می‌دانند که جهش‌ها در DNA می‌تواند باعث تغییر، رشد و سرطانی شدن سلول‌های غده فوق کلیوی شود، ولی دقیقاً نمی‌دانند چرا این جهش‌های DNA اتفاق می‌افتند.
بعضی از افراد جهش ژنی را از والدین خود به ارث می‌برند که خطر ابتلا به سرطان غدد فوق کلیوی را بالا می‌برد. برخی دیگر ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا، به سرطان غدد فوق کلیوی دچار شوند. اما در بیشتر موارد، به نظر می‌رسد این جهش‌های DNA بدون دلیل مشخصی اتفاق می‌افتند.
عوامل خطر سرطان غدد فوق کلیوی
عوامل خطر به مواردی گفته می‌شود که احتمال ابتلا به یک سرطان یا بیماری خاص را افزایش می‌دهند. این بدین معنی نیست که حتماً به این بیماری دچار خواهید شد، ولی کمک می‌کند بدانید در معرض خطر هستید یا نه.
عوامل خطر محیطی برای سرطان غدد فوق کلیوی شامل موارد زیر است:
- سیگار کشیدن
- قرار گرفتن در معرض بعضی مواد شیمیایی مانند آزبست و رادون
- درمان‌های قبلی با اشعه در ناحیه شکم، جایی که غدد فوق کلیوی قرار دارند
درحالی‌که بیشتر سرطان‌های غدد فوق کلیوی بدون دلیل مشخصی رخ می‌دهند، حدود 15٪ از افرادی که تومورهای فوق کلیوی دارند، دچار اختلالات ژنتیکی هستند. این مورد بیشتر در کودکان دیده می‌شود. اختلالات ژنتیکی مرتبط با سرطان غدد فوق کلیوی شامل موارد زیر است:
- سندرم بکویت-ویدمن
- سندرم فون هیپل-لینداو
- سندرم لی-فرومنی
- پولیپوز آدنوماتوز فامیلیال (FAP)
- نوروفیبروماتوز نوع 1
- نئوپلازی‌های غدد درون‌ریز متعدد (MEN)
- سندرم کارنی
- سندرم لینچ
تشخیص و آزمایش‌ها
چگونه سرطان غدد فوق کلیوی تشخیص داده می‌شود؟
متخصص شما ممکن است براساس علائم خاصی که دارید، مثل رشد بیش از حد مو یا تغییرات بی‌دلیل در وزن، به سرطان غدد فوق کلیوی مشکوک شود. اما گاهی اوقات، پزشکان تومورهای فوق کلیوی را بعد از انجام سی‌تی‌اسکن (تصویربرداری کامپیوتری) یا ام‌آرآی (تصویربرداری با تشدید مغناطیسی) به دلایل دیگری پیدا می‌کنند.
در طول معاینه توسط متخصص، او:
- معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.
- سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند.
- در مورد علائم‌تان سؤال می‌کند.
- بررسی می‌کند که آیا عوامل خطر شناخته‌شده‌ای برای سرطان غدد فوق کلیوی دارید یا نه.
- سابقه خانوادگی سرطان شما را بررسی می‌کند.
کدام آزمایش‌ها می‌توانند به تشخیص سرطان غدد فوق کلیوی کمک کنند؟
بعد از معاینه، متخصص شما آزمایشات بیشتری را برای تأیید تشخیص یا رد سایر شرایط انجام می‌دهد. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- آزمایش‌های تصویربرداری
مرحله‌بندی سرطان غدد فوق کلیوی
پزشکان از یک سیستم مرحله‌بندی سرطان برای تشخیص سرطان غدد فوق کلیوی استفاده می‌کنند. مرحله‌بندی به شما نشان می‌دهد تومور چقدر بزرگ است، کجا قرار دارد و آیا به قسمت‌های دیگر بدن سرایت کرده است یا خیر.
به طور کلی، هرچه عدد مرحله بالاتر باشد، تومور پیشرفته‌تر است:
- مرحله 1: اندازه تومور 5 سانتی‌متر یا کمتر است و به خارج از غده فوق کلیوی گسترش نیافته است.
- مرحله 2: اندازه تومور بیشتر از 5 سانتی‌متر است و به خارج از غده فوق کلیوی گسترش نیافته است.
- مرحله 3: سرطان داخل غده فوق کلیوی وجود دارد و به بافت‌های اطراف یا غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته است.
- مرحله 4: سرطان داخل غده فوق کلیوی وجود دارد و به نواحی دوردست بدن شما، مثل ریه‌ها یا کبد، گسترش یافته است.
سیستم‌های مرحله‌بندی می‌توانند پیچیده باشند. اگر سؤال خاصی درباره تشخیص خود دارید، باید با پزشک معالج خود صحبت کنید.
مدیریت و درمان
آیا سرطان غدد فوق کلیوی قابل درمان است؟
هنگامی که تومور فقط در غده فوق کلیوی باشد و به سایر نقاط بدن گسترش نیافته باشد، احتمال درمان وجود دارد.
درمان سرطان غده فوق کلیوی
عمل جراحی (برداشتن غده آدرنال) اصلی‌ترین و قطعی‌ترین درمان برای سرطان غده فوق کلیوی است. اگر سرطان به خارج از غده فوق کلیوی شما گسترش یافته باشد، احتمال درمان کاهش می‌یابد. اما درمان می‌تواند رشد تومور را کند کرده و کیفیت زندگیِ شما را بهبود بخشد.
چگونه سرطان غده فوق کلیوی درمان می‌شود؟
درمان سرطان غده فوق کلیوی به اندازه و محل تومور و این که آیا به خارج از غده فوق کلیوی گسترش یافته است یا نه، بستگی دارد. درمان‌های احتمالی عبارتند از:
- عمل جراحی
- پرتو درمانی
- شیمی درمانی
- داروهای دیگر
عمل جراحی
اگر تومور هنوز داخل غده فوق کلیوی شما است یا فقط به بافت‌ها یا غدد لنفاوی نزدیک گسترش یافته است، پزشک شما احتمالاً عمل جراحی را توصیه خواهد کرد. جراح کل غده فوق کلیوی شما را (برداشتن غده آدرنال) و هر بافت بیمار دیگری که در نزدیکی آن است را برمی‌دارد.
اگر سرطان فقط در یک غده فوق کلیوی باشد، غده دیگر شما باید به خوبی کار کند. در بسیاری از موارد، نیازی به انجام کار دیگری نیست. اگر نیاز به برداشتن هر دو غده فوق کلیوی باشد، شما باید تا آخر عمر دارو مصرف کنید تا هورمون‌هایِ تولیدشده توسط غددتان، جایگزین شود.
گاهی اوقات، پزشکان بعد از عمل جراحی، شیمی درمانی یا پرتو درمانی را برای از بین بردن هر سلول سرطانیِ باقی‌مانده و کاهش خطر عود (برگشت بیماری) توصیه می‌کنند. در بعضی موارد، پزشکان ممکن است حتی بعد از گسترش سرطان، عمل جراحی را برای حذف تا حد امکان تومورها توصیه کنند. به این عمل جراحی، جراحی کاهش حجم می‌گویند.
پرتودرمانی
پرتودرمانی از پرتوهای ایکس با انرژی بالا برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. پزشکان معمولاً از پرتو درمانی به عنوان اولین درمان برای سرطان غده فوق کلیوی استفاده نمی‌کنند. آن‌ها ممکن است بعد از عمل جراحی از پرتو درمانی برای کاهش احتمال بازگشت سرطان استفاده کنند. اگر سرطان غده فوق کلیوی گسترش یافته باشد، ممکن است از پرتو درمانی برای درمان نواحی گسترش‌یافته و کاهش علائم استفاده کنند. ممکن است ارائه‌دهندگان خدمات درمانی پرتو درمانی را با شیمی درمانی یا داروهای دیگر ترکیب کنند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی از داروها برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. پزشک شما ممکن است داروهای شیمی درمانی را به‌صورت قرص یا از راه ورید (داخل وریدی) تجویز کند. پزشکان معمولاً از شیمی درمانی برای درمان سرطان غده فوق کلیوی که به سایر نقاط بدن گسترش یافته است، استفاده می‌کنند، یا بعد از عمل جراحی برای کشتن سلول سرطانی باقی‌مانده از آن استفاده می‌شود. میتوتان شایع‌ترین داروی شیمی درمانی است که برای درمان سرطان در غدد فوق کلیوی استفاده می‌شود.
داروهای دیگر
پزشکان ممکن است از داروهای دیگری برای درمان سرطان غده فوق کلیوی استفاده کنند. بعضی از داروها، مانند متی‌راپون، می‌توانند تولید هورمون‌های استروئیدی غده فوق کلیوی را کم کنند. داروهای دیگر، مانند اسپیرونولاکتون و میفپریستون، تأثیرات هورمون‌هایی را که تومورها آزاد می‌کنند، مسدود می‌کنند. این داروها می‌توانند علائم شما را تسکین دهند، اما سلول‌های سرطانی را کوچک یا از بین نمی‌برند.
چه کسی سرطان غده فوق کلیوی را درمان می‌کند؟
اگر شما به سرطان غده فوق کلیوی مبتلا هستید، تیم پزشکیِ شما ممکن است شامل چندین متخصص باشد، از جمله:
- آنکولوژیست‌ها (جراح، پرتودرمان و متخصص داخلی)
- متخصص غدد درون‌ریز
پیش‌گیری
آیا می‌توان از سرطان غده فوق کلیوی پیش‌گیری کرد؟ هیچ راه اثبات‌شده‌ای برای پیش‌گیری از سرطان غده فوق کلیوی وجود ندارد. دوری از عوامل خطر محیطی، مانند سیگار کشیدن، ممکن است به کاهش خطر کلی شما کمک کند.
چشم‌انداز / پیش‌آگهی
آیا سرطان غده فوق کلیوی سریع گسترش می‌یابد؟ این بستگی به نوع تومور شما دارد:
- کارسینوم آدرنوکورتیکال، شایع‌ترین نوع سرطان غده فوق کلیوی، معمولاً سریع رشد می‌کند و به سرعت گسترش می‌یابد.
- برخی از نوروبلاستوماها به‌آرامی رشد می‌کنند، اما بعضی دیگر سریع رشد می‌کنند.
- اکثر فئوکروموسیتوم‌ها سرطانی به‌آرامی رشد می‌کنند.
سرطان غدد فوق کلیوی روی هر فرد به شکل متفاوتی تأثیر می‌گذارد. اگر سؤالی در مورد سرعت رشد تومور غده فوق کلیوی دارید، با پزشک معالج خود صحبت کنید.
سرطان غدد فوق کلیوی چقدر جدی است؟ به طور کلی، سرطان غده فوق کلیوی درمان دشواری دارد. پیش‌آگهی (چشم‌انداز) سرطان غده فوق کلیوی به محل و اندازه تومور و این که آیا به سایر نواحی بدن گسترش یافته است یا نه، بستگی دارد.
آیا می‌توان از تومور غده فوق کلیوی زنده ماند؟ بله، ممکن است از تومور غده فوق کلیوی زنده بمانید. چشم‌انداز برای افرادی که به سرطان غده فوق کلیوی مبتلا هستند، به محلِ تومور بستگی دارد.
نرخ بقا در سرطان غده فوق کلیوی
نرخ بقای پنج ساله برای سرطان غده فوق کلیوی در مراحل اولیه بین 50٪ تا 60٪ است. این یعنی تا 60٪ از افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، پنج سال بعد از تشخیص هنوز زنده خواهند بود. هنگامی که سرطان به سایر نواحی بدن گسترش یابد، نرخ بقای پنج ساله به 10٪ تا 20٪ کاهش می‌یابد.
نرخ بقا نمی‌تواند به شما بگوید که چقدر زنده خواهید ماند یا یک درمان خاص چقدر برای شما مؤثر خواهد بود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نرخ بقا و این که این نرخ‌ها در وضعیت خاص شما چه معنایی دارند، با پزشک معالج خود صحبت کنید.
زندگی با سرطان غده فوق کلیوی
کی باید با پزشک معالج خود تماس بگیرم؟ همیشه تشخیص علائم سرطان غده فوق کلیوی امکان‌پذیر نیست. اما باید در صورت بروز موارد زیر با پزشک خود مشورت کنید:
- درد شکمی
- دیابت ناگهانی
- کاهش یا افزایش وزن بی‌دلیل
- رشد بیش از حد مو
- تغییراتی در اندام‌های جنسی شما
اگر یکی از نزدیکان شما (والدین یا خواهر یا برادر) به سرطان غده فوق کلیوی مبتلا شده است، با پزشک خود در مورد خطرات آن صحبت کنید.
چه سؤالاتی باید از پزشک معالج خود بپرسم؟
اگر شما یا یکی از عزیزانتان به سرطان غده فوق کلیوی مبتلایید، ممکن است بخواهید این سؤالات را بپرسید:
- تومور کجاست؟
- اندازه تومور چقدر است؟
- آیا سرطان به خارج از غده فوق کلیوی من گسترش یافته است؟
- آیا به آزمایش‌های بیشتری نیاز دارم؟
- راه‌های درمانی من چیست؟
- آیا می‌توانم در طول درمان کار کنم یا به مدرسه بروم؟
- کی درمان را شروع می‌کنم؟
- چه کارهایی می‌توانم برای تسکین علائم خود انجام دهم؟
- چقدر احتمال دارد که سرطان غده فوق کلیوی دوباره برگردد؟
شنیدن این که شما به سرطان غده فوق کلیوی مبتلا هستید، می‌تواند احساسات پیچیده‌ای را به همراه داشته باشد. پزشک شما در اینجا هست تا کمک کند. علاوه بر کمک به شما در بررسی گزینه‌های درمانی، آن‌ها می‌توانند منابعی را برای آگاهی و حمایت از شما معرفی کنند. گروه‌های محلی یا آنلاین راهی برای صحبت با دیگرانی هستند که شرایط مشابهی را تجربه می‌کنند. منابع این‌چنینی می‌توانند از نظر روحی، عاطفی و ذهنی به شما در این زمان دشوار یاری رسانند.
بیشتر بخوانید
مدیتیشن یک روز پربرکت برای جذب عشق وامنیت و سلامتی
خود هیپنوتیزم درمان زود انزالی در مردان توسط هیپنوتراپیست رضا خدامهری
تقویت سیستم ایمنی بدن با خود هیپنوتیزم
شمس و طغری
خود هیپنوتیزم ماندن در رژیم لاغری و درمان قطعی چاقی کاملا علمی و ایمن
خود هیپنوتیزم تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس