تفاوت خرید وسواسی و هیجانی را بشناسید!

عشق به خرید: از خرید احساسی تا اعتیاد به خرید

کیست که از یک فروش عالی خوشش نیاید؟ رفتن به فروشگاه‌ها، جستجوی تخفیف و خرید اقلام زیبا ممکن است برای برخی به عنوان «درمان خرده‌فروشی» بی‌ضرر تلقی شود. اما برای دیگران، خرید می‌تواند به یک مشکل تبدیل شود. خریدهای ناگهانی و خریدهای اجباری هر دو رفتارهایی هستند که می‌توانند به احساس پشیمانی و مشکلات مالی منجر شوند. در حالی که این دو اصطلاح گاهی به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌های مهمی بین آن‌ها وجود دارد. این مقاله به تعریف خرید احساسی و خرید اجباری و نشانه‌های هر یک می‌پردازد. همچنین علل این مشکلات و اقداماتی که افراد می‌توانند برای مدیریت خریدهای خود انجام دهند را بررسی می‌کند.

خرید احساسی چیست؟

خرید احساسی به خرید اقلامی اشاره دارد که فرد قصد خرید آن‌ها را نداشته است. این نوع خرید معمولاً به‌طور ناگهانی و در لحظه‌ای پرشور اتفاق می‌افتد، به‌ویژه زمانی که با یک فروش «غیرقابل‌ازدست‌دادن» مواجه می‌شوید یا ناگهان با اقلام جذابی روبرو می‌شوید که نمی‌توانید از آن‌ها بگذرید. گاهی اوقات، این خریدهای ناگهانی می‌توانند بی‌ضرر باشند اگر در محدوده بودجه فرد قرار بگیرند. متأسفانه، خریدهای احساسی همچنین می‌توانند منجر به هزینه‌های گزافی شوند که می‌تواند به مشکلات مالی سنگینی منجر شود.

نشانه‌های خرید احساسی

خرید احساسی چیزی است که برای اکثر افراد گاهی اوقات اتفاق می‌افتد. برخی از نشانه‌های خرید احساسی عبارتند از:

• صرف هزینه بیشتر از آنچه که در نظر داشته‌اند
• وارد شدن به فروشگاه‌ها (از جمله فروشگاه‌های آنلاین) که معمولاً خریدهای ناگهانی را تحریک می‌کنند
• احساس رضایت فوری پس از خریدهای ناگهانی
• بازگشت مکرر خریدهای ناگهانی به دلیل پشیمانی

تحقیقات نشان می‌دهد که خرید احساسی در طول پاندمی COVID-19 افزایش یافته است. احساس استرس و اضطراب همراه با زمان بیشتر در خانه ممکن است به این موضوع کمک کرده باشد. این نشان می‌دهد که چگونه افراد معمولاً از خرید برای مقابله با احساسات، کاهش فشار و بهبود خلق و خو استفاده می‌کنند.

خرید اجباری چیست؟

برخلاف خرید احساسی، رفتار خرید اجباری شامل نیاز مکرر به خرید اقلامی است که بسیاری از آن‌ها ضروری نیستند. افرادی که به خرید اجباری می‌پردازند، این کار را برای بهبود خلق و خو، تصویر خود، تأیید اجتماعی و کاهش سطح استرس انجام می‌دهند. خرید اجباری معمولاً احساسی از شرم، گناه و پشیمانی را به همراه دارد. افرادی که به خرید اجباری می‌پردازند، همچنین به مشکلات مالی، قانونی و روابط به دلیل هزینه‌های زیاد دچار می‌شوند. در حالی که این رفتار به‌عنوان یک وضعیت مجزا در «راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی» (DSM-5-TR) شناخته نمی‌شود، بسیاری از کارشناسان معتقدند که خرید اجباری نوعی اعتیاد رفتاری است. برآوردها متفاوت است، اما برخی تحقیقات نشان می‌دهد که بین ۵٪ تا ۸٪ از جمعیت ایالات متحده ممکن است به این رفتار دچار شوند. این رفتار معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بیست سالگی آغاز می‌شود و ممکن است بیشتر زنان را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین برای افرادی که به خرید اجباری دچار هستند، تجربه اختلالات خلقی، اضطرابی، مصرف مواد و اختلالات شخصیتی نسبتاً رایج است.

نشانه‌های خرید اجباری

چون خرید فعالیتی است که همه افراد به نوعی باید انجام دهند، تشخیص اینکه چه زمانی خرید به خرید اجباری تبدیل شده است، می‌تواند دشوار باشد. بسیاری از افراد عاشق خرید هستند و حتی بیشتر از آنچه که باید هزینه می‌کنند، اما این لزوماً به این معنا نیست که آن‌ها به رفتار خرید اجباری دچار هستند. برخی از نشانه‌های کلیدی خرید اجباری عبارتند از:

• خرید اقلامی که ضروری نیستند، گاهی در تعداد زیاد
• صرف هزینه بیشتر از آنچه که فرد می‌تواند بپردازد
• کاهش سلامت مالی یا بدهی‌های بالا در کارت‌های اعتباری
• روابط آسیب‌دیده به دلیل خرید یا هزینه زیاد
• پنهان‌کاری در مورد خرید یا میزان هزینه شده
• از دست دادن کنترل در حین خریدهای ناگهانی
• خرید برای کاهش احساسات منفی
• خرید برای جلوگیری از احساس گناه در مورد یک خرید قبلی
• انباشتن اقلام به دلیل خریدهای اضافی بدون زمان یا فضای کافی برای مدیریت آن‌ها

اعتیاد به خرید چیست؟

علل خرید احساسی و اجباری

خرید احساسی و خرید اجباری معمولاً ناشی از احساسات لذت‌بخشی است که افراد هنگام خرید، چه برنامه‌ریزی شده و چه غیر برنامه‌ریزی شده، تجربه می‌کنند. خرید چیزی که نیاز دارید یا می‌خواهید، به‌ویژه اگر تخفیف خوبی پیدا کنید، احساس فوق‌العاده‌ای دارد. علاوه بر این، عمل خرید اندورفین و دوپامین را در مغز آزاد کرده و احساسات لذت‌بخشی ایجاد می‌کند. این می‌تواند باعث شود که افراد احساس نیاز کنند تا برای تجربه دوباره این احساسات به همان رفتارها ادامه دهند. برخی از دلایل خریدهای احساسی یا اجباری عبارتند از:

• احساس نیاز به خرید اقلامی که در حال تخفیف هستند و این معامله «بسیار خوب است که از دست برود».
• جمع‌آوری اقلام خاص و احساس نیاز به کامل کردن هر مجموعه برای رضایت خاطر.
• خرید برای کمک به کاهش احساسات منفی.
• خرید به منظور حفظ تصویر خود به سبک خاصی (به عنوان مثال، برای به نظر رسیدن به عنوان فردی با سلیقه عالی یا کسی که باید در آخرین مد لباس بپوشد).
• احساس نیاز به داشتن اقلام اضافی (به عنوان مثال، هرگز نمی‌توان بیش از حد دستمال توالت داشت).
• همیشه در جستجوی اقلام خاصی هستند که احساس می‌کنند باید آن‌ها را داشته باشند تا خوشحال شوند.

خلاصه‌ای از خریدهای ناگهانی و اجباری

خریدهای ناگهانی معمولاً ناشی از **وسوسه‌های لحظه‌ای** هستند، در حالی که خریدهای اجباری به دلیل نیاز مداوم به **جستجوی لذت** و **کاهش احساسات ناخوشایند** ایجاد می‌شوند—نیازی که باید برآورده شود.

تفاوت خرید ناگهانی و خرید اجباری

تفاوت اصلی بین خریدهای ناگهانی و رفتار خرید اجباری در **انگیزه‌های درونی و بیرونی** برای خرید است. در حالی که خرید ناگهانی عمدتاً بدون برنامه‌ریزی و در واکنش به یک محرک خارجی—مانند دیدن یک کالای مورد نظر در فروشگاه—اتفاق می‌افتد، خرید اجباری پیچیده‌تر است و شامل برنامه‌ریزی می‌شود. فردی که به خرید اجباری می‌پردازد، **تجربه خرید** را به عنوان راهی برای اجتناب یا کاهش احساسات ناخوشایند داخلی، مانند **اضطراب**، برنامه‌ریزی می‌کند.

مراحل رفتار خرید اجباری

• انتظار: در این مرحله، فرد به افکار و تمایلات خرید مشغول می‌شود.
• آمادگی: در این مرحله، فرد شروع به فکر کردن درباره اینکه کجا خرید کند، از چه منبع مالی استفاده کند (نقدی، کارت بانکی، کارت اعتباری خاص و غیره) و حتی چه لباسی بپوشد، می‌کند.
• خرید: این مرحله شامل تجربه واقعی خرید است که می‌تواند احساس **لذت** و **هیجان** را به همراه داشته باشد.
• هزینه کردن: پس از خرید و صرف پول، افراد معمولاً احساس **گناه**، **ناامیدی** یا **سرخوردگی** می‌کنند.

خرید اجباری همچنین بیشتر احتمال دارد که به **عواقب منفی** منجر شود. این عواقب ممکن است شامل **مشکلات مالی**، مشاجره با اعضای خانواده و مشکلات مربوط به کار باشد. افرادی که به رفتار خرید اجباری می‌پردازند، همچنین بیشتر در معرض **الگوهای رفتاری اعتیادآور** قرار دارند. آنها بیشتر و بیشتر خرید می‌کنند تا از **استرس** و **اضطراب** خود بکاهند. اینگونه است که **اعتیاد به خرید** شکل می‌گیرد.

اگر فکر می‌کنید که یک خرید باز هستید، چه باید بکنید؟

همه افراد گاهی خرید ناگهانی دارند. **خرید اجباری** می‌تواند جدی‌تر باشد و ممکن است نیاز به کمک یک درمانگر برای مدیریت احساسات زیرین داشته باشد که به این رفتار کمک می‌کند. اگر احساس می‌کنید که رفتار خرید شما در زندگی‌تان مشکلاتی ایجاد کرده است، می‌توانید از برخی **استراتژی‌های خودیاری** برای کنترل آن استفاده کنید.

چگونه خریدهای ناگهانی و اجباری را کاهش دهیم

• به عادات هزینه‌کردن خود توجه کنید: **بودجه** خود را پیگیری کنید تا ببینید پول شما هر ماه کجا می‌رود. اگر متوجه شدید که در خریدهای خاصی بیش از حد هزینه می‌کنید یا به خریدهای ناگهانی زیادی می‌پردازید، می‌توانید اقداماتی برای تغییر عادات هزینه‌کردن خود انجام دهید.
• بودجه تعیین کنید: یک **بودجه** ایجاد کنید و برنامه‌ریزی کنید که چقدر می‌خواهید برای هزینه‌های مختلف خرج کنید. گاهی اوقات، کنترل خرید ناگهانی آسان‌تر است اگر به خود اجازه دهید مقدار کمی “**پول تفریحی**” برای خریدهای غیرضروری یا ناگهانی خرج کنید.
• با پول نقد پرداخت کنید: استفاده از کارت‌های اعتباری باعث می‌شود که راحت‌تر بیش از حد هزینه کنید. به جای آن، از **پول نقد** یا **کارت دبیت** استفاده کنید تا ببینید خریدهای شما دقیقاً چگونه بر حساب بانکی‌تان تأثیر می‌گذارد.
• وسوسه را به حداقل برسانید: اگر می‌دانید که در برخی فروشگاه‌ها بیشتر احتمال دارد که بیش از حد هزینه کنید، از رفتن به آن فروشگاه‌ها خودداری کنید. اگر نیاز به خرید در آنجا دارید، برنامه‌ریزی کنید، یک بودجه سختگیرانه تعیین کنید و دوستی را با خود ببرید که بتواند شما را مسئول نگه دارد.
• به خودتان زمان بدهید: اگر تمایل به خرید ناگهانی دارید، به خود بگویید که باید **مدت معینی** صبر کنید قبل از اینکه بتوانید خرید کنید. در این بین، راه‌هایی برای حواس‌پرتی پیدا کنید. ممکن است متوجه شوید که تمایل به خرید آن کالا زمانی که به خودتان زمان می‌دهید تا فکر کنید آیا واقعاً به آن نیاز دارید یا نه، شروع به **کاهش** می‌کند.

اگرچه درمانی برای **خرید اجباری** وجود ندارد، اما بسیاری از افرادی که به این رفتار می‌پردازند می‌توانند حس **کنترل** را دوباره به دست آورند و وضعیت **مالی** و **روابط** خود را بهبود بخشند. حفظ **پیشرفت** بسیار مهم است زیرا خرید بخشی از زندگی روزمره است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. به دلیل اینکه **وسوسه** همیشه وجود دارد، افراد باید **مهارت‌های مقابله‌ای** توسعه دهند که به آنها کمک کند تا تمایل به خرید بیش از حد را مدیریت کنند.

مهارت‌های مقابله‌ای سالم

مقابله با **خرید اجباری** معمولاً نیاز به رویکرد چندرشته‌ای دارد که شامل **درمان حرفه‌ای**، **دارو** در صورت لزوم و **حمایت همتا** است. ترکیبی از **درمان شناختی-رفتاری** و **داروهای ضدافسردگی** بهترین نتایج را دارد. صحبت با یک **مشاور مالی** نیز می‌تواند مفید باشد.

خلاصه

اقداماتی مانند تعیین **بودجه**، پرداخت با **پول نقد** و تعیین یک **دوره انتظار** می‌توانند به کاهش هزینه‌های ناگهانی کمک کنند. افرادی که با **هزینه‌های اجباری** مواجه هستند نیز از صحبت با یک **ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی** و **مشاور مالی** بهره‌مند خواهند شد.

نکات نهایی

توانایی تشخیص تفاوت‌های بین خرید ناگهانی و خرید اجباری بسیار مهم است. در حالی که بیشتر افراد گاهی خریدهای ناگهانی انجام می‌دهند، خرید اجباری منظم نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر است. در حالی که مقابله با مشکلات خرید می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید. اگر به کمک نیاز دارید، صحبت با یک **ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی** و مشاوره با یک **کارشناس مالی** می‌تواند به شما کمک کند تا زندگی و وضعیت مالی خود را به مسیر درست بازگردانید.

مشاوره آنلاین اعتیاد