مشکل دریچه آئورت داری؟ علائم، علل و درمان به زبون خودمونی!

دریچه آئورت چیه و چرا مهمه؟

دریچه آئورت یه جورایی در خون‌رسانی قلب به بقیه بدن نقش داره. این دریچه خون رو از بطن چپ (مهم‌ترین بخش پمپاژ قلب) می‌فرسته توی یه شاهرگ بزرگ به اسم آئورت. از اونجا هم خون می‌ره توی رگ‌های دیگه تا اکسیژن و مواد غذایی رو برسونه به کل بدن.

تصور کن هر بار که قلبت می‌زنه، این دریچه باز و بسته می‌شه. باید خوب باز بشه تا خون کافی رد بشه، و باید خوب بسته بشه تا خون برنگرده. حالا اگه این دریچه درست کار نکنه، می‌شه «بیماری دریچه آئورت».

انواع مریضی دریچه آئورت

• تنگی دریچه آئورت (Aortic Stenosis): یعنی دریچه تنگ شده و خوب باز نمی‌شه. در نتیجه، خون کمتری می‌تونه ازش رد بشه.
• نارسایی دریچه آئورت (Aortic Regurgitation): یعنی دریچه خوب بسته نمی‌شه و یه مقدار خون به عقب برمی‌گرده.

خیلی وقتا ممکنه شما یکی از این مریضی‌ها رو داشته باشی و نفهمی. چون علائمش تا وقتی بیماری پیشرفت نکنه، خودشو نشون نمی‌ده. برای همین، مهمه که اطلاعات کافی داشته باشی تا زودتر متوجه مشکل بشی و درمان کنی.

کیا ممکنه مریضی دریچه آئورت بگیرن؟

این مریضی می‌تونه سراغ هر کسی بیاد، اما معمولاً تو این آدما بیشتر دیده می‌شه:

• بالای 60 سال
• کسایی که با دریچه آئورت دو لتی به دنیا اومدن
• کسایی که بیماری مادرزادی قلبی دارن
• کسایی که برای سرطان، به خصوص لنفوم هوچکین، رادیوتراپی کردن
• کسایی که تب روماتیسمی داشتن

هرچی سنت بالاتر بره، احتمال ابتلا به این مریضی هم بیشتر می‌شه. تقریباً از هر 50 نفر بالای 65 سال، یه نفر تنگی دریچه آئورت داره. و حدوداً از هر 20 نفر، یه نفر یه نوع خفیف از نارسایی دریچه آئورت داره.

تقریباً از هر 3 نفری که با دریچه آئورت دو لتی به دنیا میان، یه نفر تنگی دریچه آئورت می‌گیره. این تنگی معمولاً 10 تا 20 سال زودتر از کسایی که دریچه سالم دارن اتفاق می‌افته.

چقدر شایعه؟

مریضی دریچه آئورت شایع‌ترین نوع مریضی دریچه‌ای قلبه. و خطرناک‌ترینش هم هست. تقریباً 6 تا از هر 10 مرگ ناشی از مریضی دریچه‌ای قلب، به خاطر مریضی دریچه آئورته. این آمار از مجموع مرگ و میر ناشی از مریضی دریچه‌های میترال، ریوی و تری‌کوسپید هم بیشتره.

علائم و نشانه‌ها

چه علائمی داره؟

اوایلش ممکنه هیچ علامتی نداشته باشی. اما وقتی مریضی بدتر می‌شه، ممکنه این علائم رو تجربه کنی:

• درد یا ناراحتی توی قفسه سینه
• غش کردن (سنکوپ)
• تپش قلب
• تنگی نفس (دیسپنه) موقع فعالیت، دراز کشیدن یا خوابیدن
• ورم (ادم) توی پاها و مچ پا

چرا این مریضی میاد سراغم؟

دلایل مختلفی داره، از جمله:

• فرسودگی و ساییدگی به خاطر بالا رفتن سن
• تب روماتیسمی
• بیماری مادرزادی قلبی
• فشار خون بالا
• اندوکاردیت (عفونت دریچه قلب)
• ضربه به قفسه سینه
• آنوریسم آئورت سینه‌ای
• تشریح آئورت
• اشعه به قفسه سینه (مثلاً برای درمان سرطان)

چه چیزایی احتمال مریض شدنم رو بیشتر می‌کنه؟

اگه این شرایط رو داشته باشی، احتمال ابتلا به مریضی دریچه آئورت بیشتره:

• بالای 60 سال سن
• تصلب دریچه آئورت (ضخیم شدن و کلسیفیه شدن دریچه که هنوز باعث تنگی نشده)
• نقص مادرزادی دریچه قلب، به خصوص دریچه آئورت دو لتی
• سابقه تب روماتیسمی
• سابقه اندوکاردیت
• یه سری مریضی‌های خاص، مثل سندرم مارفان، سندرم اهلرز-دنلوس و لوپوس

مریضی دریچه آئورت چند مرحله داره؟

این مریضی کم‌کم بدتر می‌شه. دکترها از این مراحل برای نشون دادن شدت مریضی استفاده می‌کنن:

• مرحله A (در معرض خطر): دریچه آئورتت سالمه، اما حداقل یه عامل خطر برای مریضی دریچه آئورت داری.
• مرحله B (پیشرونده): این یه مریضی خفیف یا متوسطه. یه تغییراتی توی عملکرد دریچه‌ت ایجاد شده، اما علائمی نداری.
• مرحله C (شدید بدون علامت): این یه مریضی شدیده. توی روال عادی زندگی علائمی نداری. اما ممکنه موقع تست ورزش یه علائمی حس کنی. توی مرحله C1، قلبت هنوز می‌تونه خون کافی رو پمپاژ کنه. توی مرحله C2، قلبت نمی‌تونه خون کافی رو پمپاژ کنه (EF بطن چپ زیر 50% هست).
• مرحله D (شدید علامت‌دار): یه مریضی شدید داری که باعث می‌شه توی زندگی روزمره علائم داشته باشی. اوایلش ممکنه فقط موقع فعالیت بدنی علائم داشته باشی. اما بعداً ممکنه موقع استراحت هم علائم داشته باشی.

اگه مریضی دریچه آئورت درمان نشه، چه اتفاقی میفته؟

این مریضی جدیه و اگه درمان نشه، ممکنه عوارضی داشته باشه. شایع‌ترین عارضه‌اش نارسایی قلبه. یعنی قلبت نمی‌تونه خون کافی رو برای رفع نیازهای بدنت پمپاژ کنه. عوارض دیگه شامل:

• آریتمی (نامنظمی ضربان قلب)
• سکته قلبی
• ایست ناگهانی قلبی
• سکته مغزی

تشخیص و آزمایش‌ها

چطوری مریضی دریچه آئورت تشخیص داده می‌شه؟

دکترها با معاینه و آزمایش این مریضی رو تشخیص می‌دن.

توی معاینه، دکتر:

• از سابقه پزشکیت می‌پرسه.
• علائم حیاتی‌ت رو چک می‌کنه.
• با گوشی به قلبت گوش می‌ده. یه سوفل قلبی ممکنه نشونه مریضی دریچه آئورت باشه.
• نوار قلب (ECG) انجام می‌ده.

شاید لازم باشه یه سری آزمایش دیگه هم انجام بدی. اکوکاردیوگرام بهترین راه تشخیص مریضی دریچه آئورته. این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند) برای عکس گرفتن از قلبت استفاده می‌کنه.

آزمایش‌های دیگه که ممکنه لازم داشته باشی:

• کاتتریزاسیون قلبی
• سی‌تی‌اسکن قلبی
• عکس قفسه سینه
• آنژیوگرافی عروق کرونر
• تست ورزش
• MRI قلب

درمان

درمانش چیه؟

درمان بستگی داره به:

• اینکه چه نوع مریضی دریچه آئورت داری (تنگی، نارسایی یا هر دو)
• اینکه مریضی چقدر پیشرفت کرده (مرحله‌اش چیه)
• شدت علائمت چقدره

دکترت شرایطت رو بررسی می‌کنه و بهترین برنامه درمانی رو پیشنهاد می‌ده. گزینه‌های درمانی شامل:

• داروها: داروها نمی‌تونن دریچه‌ت رو درست کنن، اما می‌تونن علائم رو کم کنن و خطر عوارض رو پایین بیارن. دکترت ممکنه برای جلوگیری از آریتمی، پایین آوردن فشار خون، کنترل کلسترول یا درمان نارسایی قلبی دارو تجویز کنه.
• والولوپلاستی: این یه روش کم‌تهاجمیه که از یه بالون کوچیک برای باز کردن دریچه آئورتت استفاده می‌شه. این کار باعث می‌شه خون راحت‌تر از دریچه رد بشه اگه تنگی دریچه آئورت داشته باشی. این یه راه حل موقته تا وقتی جراحی دریچه انجام بدی.
• جراحی دریچه قلب: توی این جراحی، دریچه آئورتت رو ترمیم یا تعویض می‌کنن. از یه دریچه بافتی یا یه دریچه مصنوعی استفاده می‌شه. بعضی وقتا جراحی دریچه رو با بای‌پس عروق کرونر (CABG) یا جراحی‌های دیگه قلب ترکیب می‌کنن.
• تعویض دریچه آئورت از راه پوست (TAVR): این یه روش کم‌تهاجمیه که جایگزین جراحی باز قلب شده. دیگه لازم نیست قفسه سینه‌ت باز بشه، در عوض یه دریچه آئورت جدید برات می‌ذارن. دریچه جدیدت توی دریچه قدیمی‌ت جا می‌گیره.
• عمل راس: این جراحی برای آدمای زیر 60 سال خوبه که نیاز به دریچه آئورت جدید دارن. جراح دریچه آئورتت رو با دریچه ریوی خودت عوض می‌کنه، و بعد یه دریچه ریوی اهدایی بهت می‌ده. این عمل باعث می‌شه لازم نباشه دریچه مصنوعی توی موقعیت آئورت بذارن، اما یه عمل پیچیده‌تره.

پیشگیری

چطوری از مریضی دریچه آئورت پیشگیری کنم؟

همیشه نمی‌شه از این مریضی پیشگیری کرد. خیلی وقتا به خاطر پیری، بیماری مادرزادی قلبی یا مریضی‌های مزمن اتفاق میفته.

اما می‌تونی با این کارها خطر ابتلا رو کم کنی و دریچه‌های قلبت رو سالم نگه داری:

• از مصرف دخانیات و مواد مخدر دوری کن.
• حداقل 30 دقیقه در بیشتر روزهای هفته ورزش کن.
• وقتی مریض شدی، برو دکتر. عفونت‌های باکتریایی درمان نشده (مثل گلودرد استرپتوکوکی) می‌تونن باعث تب روماتیسمی و آسیب به دریچه قلب بشن.
• داروهایی که دکترت برات تجویز کرده رو مصرف کن.
• به طور منظم برای پیگیری برو دکتر، تا اگه مریضی دریچه‌ای داری، به موقع درمان بشه.

آینده‌نگری

اگه این مریضی رو داشته باشم، چی در انتظارمه؟

آینده‌نگریت بستگی به خیلی چیزا داره، از جمله اینکه کی تشخیص داده شدی، مریضی چقدر پیشرفت کرده و سلامت کلیت چطوره. مهمه که با دکترت در مورد آینده‌نگریت صحبت کنی. اون می‌تونه بهت بگه چطوری به درمان جواب می‌دی و چی در انتظارته.

زندگی با مریضی دریچه آئورت

چطوری از خودم مراقبت کنم؟

دکترت بهت توصیه می‌کنه که چه تغییراتی توی سبک زندگیت ایجاد کنی و چطوری از خودت مراقبت کنی. این دستورالعمل‌ها رو به دقت دنبال کن و اگه سوالی داری، بپرس. دکترت ممکنه توصیه کنه:

• یه رژیم غذایی سالم برای قلب داشته باشی، مثل رژیم مدیترانه‌ای.
• ورزش کنی. ممکنه یه سری محدودیت‌های ورزشی داشته باشی که بستگی به شدت مریضی دریچه آئورتت داره. مهمه که از دکترت بپرسی دقیقاً چه کارهایی رو باید انجام بدی و چه کارهایی رو نباید انجام بدی.
• سیگار یا بقیه محصولات دخانی رو ترک کنی.
• خیلی خوب از دندون‌ها و لثه‌هات مراقبت کنی تا از اندوکاردیت (عفونت دریچه قلب) جلوگیری کنی.

کی باید برم دکتر؟

دکترت بهت می‌گه هر چند وقت یه بار باید بری برای چکاپ. خیلی مهمه که به همه قرارهات بری. دکترت به طور منظم آزمایش‌های تصویربرداری انجام می‌ده تا دریچه و عملکرد قلبت رو بررسی کنه. این آزمایش‌ها به دکترت کمک می‌کنن تا در زمان مناسب درمان رو تجویز کنه و خطر عوارض آینده رو کم کنه.

کی باید برم اورژانس؟

اگه این علائم رو داشتی، با 115 یا اورژانس شهرت تماس بگیر:

• غش کنی یا از حال بری.
• وقتی داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنی، زمین بخوری. این داروها خطر خونریزی داخلی رو موقع زمین خوردن یا آسیب دیدن بالا می‌برن.
• بعد از جراحی یا عمل، توی محل برش علائم عفونت داشته باشی. این علائم شامل قرمزی، تورم و ترشحات بدبو هستن.
• علائم حمله قلبی داشته باشی. این علائم شامل درد قفسه سینه، مشکل تنفس، ناراحتی شبیه سوء هاضمه، تهوع و تپش قلب هستن.
• مشکل تنفس داشته باشی.
• علائم سکته مغزی داشته باشی. این علائم شامل ضعف یا فلج شدن یه طرف بدن، لکنت زبان، سرگیجه و دوبینی هستن.

فهمیدن اینکه مریضی دریچه آئورت داری می‌تونه ترسناک باشه. اما خبر خوب اینه که با درمان می‌تونی علائمت رو کم کنی، خطر عوارض رو پایین بیاری و یه زندگی با کیفیت عالی داشته باشی. اگه مضطرب یا نگران آینده هستی، صحبت کردن با کسایی که این مریضی رو دارن می‌تونه کمکت کنه. از دکترت بخواه که تو رو به گروه‌هایی معرفی کنه که بتونی بیشتر یاد بگیری، داستانت رو به اشتراک بذاری و از بقیه بشنوی.

وقتی مریضی دریچه آئورت قلب داری، بهترین مراقبت رو می‌خوای. کلینیک کلیولند تو دنیا اوله توی زمینه سلامت قلب. ما آماده‌ایم بهت کمک کنیم.