واقعیت مجازی: انقلابی در آموزش افراد کم‌توان ذهنی و استقلال بیشتر در زندگی

واقعیت مجازی، دریچه‌ای نو به سوی توانایی‌های افراد کم‌توان ذهنی

بر اساس یک پژوهش تازه، واقعیت مجازی فراگیر می‌تواند دنیای تازه‌ای را به روی اشخاص با ناتوانی‌های ذهنی بگشاید، به آن‌ها این امکان را بدهد که مهارت‌های کاربردی زندگی را سریع‌تر یاد بگیرند و کمتر به کمک دیگران نیاز داشته باشند.

محققان استرالیایی، تاثیر استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی و محیط‌های مجازی غیرفراگیر را در آموزش ۳۶ بزرگسال با ناتوانی ذهنی بررسی کردند. موضوع آموزش، جداسازی زباله‌های خانگی (تر، خشک و بازیافتی). این تحقیق که توسط پژوهشگران دانشگاه استرالیای جنوبی و دانشگاه UNSW سیدنی انجام شد، شامل ۱۲ جلسه آموزشی مجازی بود.

گروهی که از هدست‌های واقعیت مجازی استفاده می‌کردند، در دنیای واقعی عملکرد بهتری نسبت به کسانی داشتند که از تبلت برای آموزش دیدن استفاده می‌کردند. نتایج این پژوهش در نشریه تحقیقات ناتوانی‌های ذهنی به چاپ رسیده است.

توبیاس لوتشر، استاد دانشگاه UniSA، می‌گوید: افراد با ناتوانی‌های ذهنی برای درک و تجسم مفاهیم به زمان بیشتری نیاز دارند و هدست‌های واقعیت مجازی این امکان را به شرکت‌کنندگان می‌دهد که در دنیای واقعی تجربه داشته باشند و از طریق تجربه عملی یاد بگیرند. او می‌افزاید: “تحقیقات نشان می‌دهد ‘یادگیری از طریق عمل’ که به عنوان یادگیری تجربه‌گرا شناخته می‌شود، برای این گروه از افراد، نسبت به راه‌های یادگیری غیرفعال، موثرتر است.”

در این پژوهش، گروه واقعیت مجازی نه تنها بهبودهای چشمگیری در جداسازی صحیح زباله‌ها، درست بعد از آموزش در واقعیت مجازی نشان دادند، بلکه این پیشرفت را تا یک هفته بعد، حفظ کردند؛ در مقایسه با گروهی که از واقعیت مجازی بهره نبرده بودند.

دکتر استفان میچالسکی، پژوهشگر دانشگاه UNSW، می‌گوید: واقعیت مجازی فراگیر این فرصت را به افراد می‌دهد که فعالیت‌ها را در یک محیط امن، کنترل‌شده و قابل تکرار تجربه کنند.

فرصت‌های یادگیری عملی برای افراد دارای ناتوانی ذهنی

دکتر میچالسکی ادامه می‌دهد: “به دلیل نگرانی‌ها در مورد خطر صدمه دیدن، محدودیت‌های زمانی و کمبود آموزش کافی برای کارکنان، فرصت‌های یادگیری عملی برای اشخاص با ناتوانی ذهنی، معمولاً بسیار کم است.” وی اضافه می‌کند: “اما واقعیت مجازی (VR) تجربیات دنیای واقعی را بازسازی می‌کند و حس حضور فیزیکی در یک محیط را بدون خطرات واقعی به فرد می‌دهد.”

بسیاری از افراد با ناتوانی ذهنی، در انجام کارهای اولیه زندگی مانند آشپزی، دوش گرفتن و نظافت، بدون کمک دیگران، با چالش‌های بزرگی مواجه می‌شوند. اندرو فرانزه، دانشجوی افتخاری دانشگاه UniSA می‌گوید: “مشکلات در انجام این مهارت‌های ضروری زندگی، مانع از استقلال این افراد و لذت بردن آن‌ها از کیفیت بهتر زندگی می‌شود؛ بنابراین، پیدا کردن راه‌های موثر برای تقویت مهارت‌های زندگی در این گروه از افراد، بسیار مهم است.”

چالش‌های استفاده از واقعیت مجازی

سندروم سایبری به عنوان یک نقطه ضعف احتمالی در استفاده از هدست‌های سه‌بعدی برای آموزش مطرح شده است، اما تنها یک نفر از گروه VR، احساس سرگیجه کرد که علائم او هم کوتاه مدت بود. اکثر شرکت‌کنندگان، با وجود کمی تردید در استفاده از این نمایشگرها برای اولین بار، از فناوری VR لذت بردند.

محققان در این پژوهش، از یک وظیفه مربوط به مدیریت زباله استفاده کردند و می‌گویند آموزش‌های واقعیت مجازی می‌تواند برای آموزش مهارت‌های پایه‌ای دیگر مثل آشپزی و رعایت نکات ایمنی در آشپزخانه، بهداشت فردی، مسیر‌یابی در حمل و نقل عمومی و مهارت‌های اجتماعی نیز مورد استفاده قرار گیرد.

اهمیت واقعیت مجازی در بهبود کیفیت زندگی

دکتر میچالسکی در پایان می‌گوید: “شواهد زیادی در حال جمع شدن است که نشان می‌دهد واقعیت مجازی مفید است؛ اما ما باید فاصله بین تحقیقات و اجرا را کاهش دهیم تا افراد بیشتری بتوانند از این فناوری بهره‌مند شوند.” او اضافه می‌کند: “کار کنونی ما، برطرف کردن نیازهای برآورده نشده بهداشتی افراد با ناتوانی ذهنی است؛ با استفاده از VR برای آماده‌سازی افراد برای تعاملات بهداشتی و کاهش ترس و اضطراب مرتبط با مراجعه به پزشک.”