آزمایش تکان‌دهنده: بیناییِ شما دلیل بدگمانی و اسکیزوفرنی است؟

پایه‌هایِ‌ زیربناییِ باورهایِ عجیب‌وغریب مثلِ بدگمانی در بینایی

آیا ممکنه باورهای پیچیده، مثلِ بدگمانی (پارانویا)، ریشه‌هایی داشته باشن تو یه چیزِ به این سادگی مثلِ بینایی؟ یه پژوهشِ تازه از دانشگاهِ ییل، شواهدی پیدا کرده که نشون میده احتمالاً این‌جوریه. تو این آزمایش، از شرکت‌کننده‌ها خواستن که یه تستِ مربوط به درکِ دیداری رو انجام بدن؛ باید مشخص می‌کردن که یه نقطهٔ متحرک داره یه نقطهٔ متحرکِ دیگه رو دنبال می‌کنه یا نه. نتیجه‌ها نشون داد که آدم‌هایی که گرایشِ بیشتری به فکرِ بدبینانه (باور به این‌که بقیه قصدِ اذیت کردنِشون رو دارن) و فکرِ غایت‌گرایانه (ربط دادنِ بیش از حدِ معنا و هدف به اتفاقات) دارن، نسبت به بقیه، عملکردِ ضعیف‌تری داشتن. این افراد، بیشتر و با اطمینانِ خاطر ادعا می‌کردن که یه نقطه داره نقطهٔ دیگه رو تعقیب می‌کنه، در صورتی که واقعاً این‌طور نبود.

این یافته‌ها، که ۱۷ دسامبر تو مجلهٔ Communications Psychology چاپ شد، حاکی از اینه که در آینده، احتمال داره بشه بیماری‌هایی مثلِ اسکیزوفرنی رو با یه تستِ سادهٔ بینایی، تشخیص داد. فیلیپ کورت، نویسندهٔ ارشد و استادِ روان‌پزشکی تو دانشکدهٔ پزشکیِ ییل و عضوی از مؤسسهٔ وو تسای، گفت: «ما واقعاً به شیوهٔ سازماندهیِ فکرِ آدما علاقه داریم. رفتارهایی مثلِ تعقیب یا بقیهٔ رفتارهایِ عمدی، تجربه‌هایی هستن که ممکنه تو سطح‌های خیلی بالایِ مغز در نظر گرفته بشن و آدم شاید نیاز داشته باشه راجع بهشون فکر کنه و بررسی‌شون کنه. تو این پژوهش، ما می‌تونیم این رفتارها رو تو سطحِ پایین‌تری از مغز، یعنی تو بینایی، ببینیم، که از نظرِ ما خیلی جالب و هیجان‌انگیزه، و این موضوع می‌تونه پیامدهایی برای ارتباطِ این مکانیزم‌ها با اسکیزوفرنی داشته باشه.»

بدگمانی و فکرِ هدف‌مند، از یه نظر به هم شبیهن؛ هر دوشون اشاره دارن به یه جور سوءتعبیر از نیاتِ بقیه، ولی بدگمانی، یه برداشتِ منفیه در حالی که فکرِ هدف‌مند گرایش به مثبت بودن داره. هر دو الگو از تفکر، با روان‌پریشی و اسکیزوفرنی مرتبط هستن. توهمات هم با روان‌پریشی در ارتباطن و اغلب به دیگران مربوط می‌شن. کورت این موضوع رو مطرح کرد که ممکنه یه عنصرِ اجتماعی هم تو این سوءتعبیرهایِ دیداری وجود داشته باشه.

تحقیقات دربارهٔ توهماتِ اجتماعی‌و روان‌پریشی

اون گفت: «ما کنجکاو بودیم که آیا ممکنه چیزی مربوط به درکِ اجتماعی – یا برداشتِ اشتباهی که ما اسمش رو می‌ذاریم توهمِ اجتماعی – وجود داشته باشه، که بتونیم اندازه‌ش بگیریم و اون رو به این علائمِ روان‌پریشی ربط بدیم.» برای این پژوهش، شرکت‌کننده‌ها نقطه‌هایی رو نگاه می‌کردن که روی مانیتور حرکت می‌کردن. بعضی وقتا یه نقطه، دنباله‌روِ نقطهٔ دیگه بود و بعضی وقتا هم این تعقیب‌کردن وجود نداشت. تو طولِ آزمایش‌های مختلف، شرکت‌کننده‌ها باید می‌گفتن که آیا تعقیبی داره اتفاق میفته یا نه. آدم‌هایی که درجهٔ بالاتری از بدگمانی و فکرِ هدف‌محور (که از طریقِ پرسش‌نامه اندازه‌گیری شده بود) داشتن، بیشتر از بقیه، با اطمینان می‌گفتن که تعقیبی داره انجام میشه، حتی وقتی که واقعاً این‌طور نبود. در واقع، اونا یه تعاملِ اجتماعی رو، که اصلاً وجود نداشت، درک می‌کردن.

تجربه‌های اضافه و نتایجِ اونها

تو آزمایش‌هایِ دیگه، محقق‌ها از شرکت‌کننده‌ها خواستن که مشخص کنن کدوم نقطه داره تعقیب می‌کنه و کدوم نقطه داره تعقیب میشه. تو این نتایج، بدگمانی و فکرِ هدف‌محور شروع کردن به فرق‌داشتن با هم. سانتیاگو کستیلو، نویسندهٔ اصلیِ این پژوهش و محققِ پسادکتری تو آزمایشگاهِ کورت، گفت: «آدم‌هایی که مبتلا به بدگمانی هستن، به‌طورِ خاص، تو تشخیص این‌که کدوم نقطه داره تعقیب می‌کنه، ضعیف عمل کردن.» اون اضافه کرد: «و آدم‌هایی که فکرِ هدف‌محور بالایی داشتن، به‌خصوص تو تشخیصِ این‌که کدوم نقطه داره تعقیب میشه، ضعیف بودن.» این تفاوت تو این دو نوع باور نشون میده که اونا با هم فرق دارن و ممکنه برای تشخیص یا درمان، پیامدهایی داشته باشن.

ارتباط با بینایی و تأثیرش روی روان‌پریشی

محقق‌ها همچنین اشاره کردن که ارتباط با بینایی ممکنه فکرکردن راجع به این‌که چه‌جوری علائمِ روان‌پریشی تو مغز ایجاد می‌شن رو عوض کنه. کستیلو گفت: «خیلی از آدمایی که نابیناییِ مادرزادی دارن، دچارِ اسکیزوفرنی نمی‌شن.» اون اضافه کرد: «پیداکردنِ این توهماتِ اجتماعی تو بینایی باعث میشه که فکر کنم آیا اسکیزوفرنی چیزیه که از طریقِ اشتباهاتی تو شیوهٔ برداشتِ آدما از دنیایِ دیداری، پیشرفت می‌کنه.» در حالی که از این یافته‌ها هیچ پیامدِ درمانیِ فوری ای وجود نداره، فهمیدنِ عمیق‌ترِ این باورها می‌تونه به پیشرفتِ درمان‌هایِ دارویی و ارزیابیِ ریسک کمک کنه.

آیندهٔ تحقیقات‌و پیش‌بینیِ خطرِ روان‌پریشی

کورت گفت: «یکی از مسائلی که الان داریم بهش فکر می‌کنیم اینه که آیا می‌تونیم تست‌هایِ چشمی پیدا کنیم که خطرِ روان‌پریشی رو تو یه فرد پیش‌بینی کنه.» اون ادامه داد: «شاید یه کارِ ادراکی یِ خیلی سریع وجود داشته باشه که بتونه تشخیص بده که کی یه نفر ممکنه نیاز داشته باشه با یه پزشک صحبت کنه.»