مدفوع فسیلی دایناسورها راز رژیم غذایی و رمز بقایشان را فاش کرد

ردیابی نشانه‌های خورد و خوراک دیرین‌باوران در مدفوع‌های فسیلی

گروهی بین‌المللی از پژوهشگران دانشگاه اوپسالا، موفق به شناسایی بقایای خوراک هضم‌نشده، گیاهان و طعمه‌های دایناسورها در مدفوع‌های فسیلی شده‌اند. آنالیز این صدها نمونه، سرنخ‌هایی درباره‌ی نقش دایناسورها در اکوسیستم‌های حدود دویست میلیون سال پیش به دست می‌دهد. نتایج این پژوهش در مجله‌ی Nature منتشر شده است.

مارتین کوارنستروم، محقق دپارتمان زیست‌شناسی ارگانیسم‌ها و نویسنده‌ی اصلی این مطالعه، می‌گوید: «جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی اینکه در گذشته ‘کی چه کسی را می‌خورد’، کار پرهیجان و کارآگاهی است. توانایی در بررسی اینکه چه جانورانی چه چیزهایی را می‌خوردند و چگونه با محیطشان ارتباط داشتند، به ما کمک می‌کند تا درک کنیم چه عواملی باعث موفقیت دایناسورها شده است.»

دیرین‌شناسان دانشگاه اوپسالا به همراه پژوهشگرانی از نروژ، لهستان و مجارستان، با استفاده از تصویربرداری پیشرفته‌ی سینکروترون، صدها نمونه را بررسی کرده‌اند تا جزئیات ریزِ بخش‌های پنهان و داخلی مدفوع‌های فسیلی که به آن‌ها کاپرولیت می‌گویند، را ببینند. با شناسایی بقایای غذایی هضم‌نشده، گیاهان و طعمه‌ها، آن‌ها ساختار اکوسیستم‌ها را در زمان آغازِ داستانِ موفقیت بی‌نظیر دایناسورها بازسازی کرده‌اند.

این مطالعه بر منطقه‌ای کمتر کاوش‌شده، یعنی حوزه‌ی لهستان در دوره‌ی تریاس پسین، در شمال ابرقاره‌ی باستانی پانگه آ متمرکز شده است. پژوهشگران با تلفیق داده‌های کاپرولیت‌ها با اطلاعات اقلیمی و سایر یافته‌های فسیلی از جمله گیاهان، جای دندان‌ها، استفراغ، رد پا و استخوان‌ها، تصویر جامعی از اکوسیستم‌های تریاس و ژوراسیک (حدود ۲۳۰ تا ۲۰۰ میلیون سال قبل) ساخته‌اند.

گرگور نیژوودزکی، محقق دپارتمان زیست‌شناسی ارگانیسم‌ها و نویسنده‌ی ارشد این مطالعه، می‌گوید: «مواد تحقیقاتی طی ۲۵ سال جمع‌آوری شده است. سال‌ها طول کشید تا همه چیز را به یک تصویر منسجم تبدیل کنیم.»

تحقیقات پیشگامانه درباره‌ی دایناسورهای اولیه

تحقیقات ما نوآورانه است چون تصمیم گرفتیم زیست‌شناسی دایناسورهای نخستین را بر اساس ترجیحات غذایی آن‌ها درک کنیم. در این مسیر، به کشفیات حیرت‌انگیزی رسیده‌ایم.

کشف‌های شگفت‌انگیز در کاپرولیت‌ها

کاپرولیت‌ها شامل بقایای ماهی، حشرات، حیوانات بزرگ‌تر و گیاهان بودند که بعضی از آن‌ها به‌طرز عجیبی سالم مانده بودند. از جمله، حشرات ریز و ماهی‌های نیمه‌سالم. کاپرولیت‌های دیگر، شامل استخوان‌هایی بودند که توسط شکارچیان جویده شده بودند و مثل کفتارهای امروزی، استخوان‌ها را برای به دست آوردن املاح و مغز خرد می‌کردند.

شگفتی‌ها در رژیم غذایی دایناسورهای گیاه‌خوار اولیه

مواد درون کاپرولیت‌های مربوط به اولین دایناسورهای بزرگ گیاه‌خوار، یعنی سوروپودهای گردن‌دراز، پژوهشگران را غافلگیر کرد. این کاپرولیت‌ها شامل مقدار زیادی سرخس درختی و همچنین انواع دیگری از گیاهان و زغال‌سنگ بودند. دیرین‌شناسان حدس می‌زنند که زغال‌سنگ برای خنثی‌سازی محتویات معده مصرف شده است، چون سرخس‌ها ممکن است برای گیاهخواران سمی باشند.

پر کردن جای خالی دانش فعلی

این پژوهش به پر کردن شکاف‌های مهمی در دانش موجود می‌پردازد: سی میلیون سال اول از تکامل دایناسورها در دوره‌ی تریاس پسین. اگرچه اطلاعات زیادی درباره‌ی زندگی و انقراض آن‌ها وجود دارد؛ اما فرآیندهای اکولوژیکی و تکاملی که منجر به ظهورشان شد، اغلب نادیده گرفته شده است.

مدلی پنج‌مرحله‌ای برای تحول دایناسورها

نتایج این تحقیق به مدلی پنج مرحله‌ای از تکامل دایناسورها منجر می‌شود که پژوهشگران معتقدند می‌تواند الگوهای جهانی را توضیح دهد. تیم پژوهشی تأکید می‌کند که درک چگونگی موفقیت دایناسورهای اولیه می‌تواند بینش‌های ارزشمندی درباره‌ی اکوسیستم‌های پیشاتاریخی و فرآیندهای تکاملی به طور کلی ارائه دهد.

تنوع غذایی و سازگاری، رمز بقا

نتایج نشان می‌دهد که تنوع غذایی و سازگاری، ویژگی‌های حیاتی برای بقا در زمان تغییرات محیطی تریاس پسین بودند. متاسفانه، آشفتگی‌های اقلیمی و انقراض‌های دسته‌جمعی، فقط به گذشته تعلق ندارند. با مطالعه‌ی اکوسیستم‌های گذشته، درک بهتری از نحوه سازگاری و شکوفایی زندگی در شرایط محیطی متغیر به دست می‌آوریم.

کیوارن‌استرم می‌گوید: «تنها راه جلوگیری از انقراض این است که مقدار زیادی گیاه مصرف کنیم، که دقیقاً همان کاری است که دایناسورهای گیاه‌خوار اولیه می‌کردند. دلیل موفقیت تکاملی آن‌ها، عشق واقعی به جوانه‌های سبز و تازه گیاهان است.» نیژدویدزکی این‌گونه نتیجه می‌گیرد.