تحولی نوین در درمان گلیوبلاستوما: امیدی تازه برای بیماران

نتایج درمان نوآورانه در بیماران مسن مبتلا به گلیوبلاستوما

کلینیک مایو نتایج یک رویکرد درمانی نوآورانه را اعلام کرد که ممکن است به بهبود بقا در بیماران مسن مبتلا به گلیوبلاستوما که به تازگی تشخیص داده شده‌اند، کمک کند و در عین حال کیفیت زندگی آنها را حفظ نماید. گلیوبلاستوما، کشنده‌ترین نوع سرطان مغز اولیه است که به دلیل ماهیت تهاجمی و ویژگی‌های مقاوم به درمان خود شناخته می‌شود. این نوع سرطان، شایع‌ترین شکل سرطان مغز اولیه است و هر ساله حدود ۱۴,۵۰۰ نفر در ایالات متحده به این بیماری مبتلا می‌شوند.

نتایج مطالعه فاز ۲ کلینیک مایو که به صورت تک‌گروهی انجام شده، در نشریه The Lancet Oncology منتشر شده است. دکتر سوجای وورا، متخصص رادیوتراپی در کلینیک مایو، رهبری تیمی از محققان را بر عهده داشت که به بررسی استفاده از درمان پروتون با دوز کم و دوره کوتاه همراه با تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته در بیماران بالای ۶۵ سال مبتلا به گلیوبلاستوما درجه ۴، بدخیم پرداخته‌اند. نتایج نشان داد که ۵۶٪ از شرکت‌کنندگان پس از ۱۲ ماه زنده بودند و میانگین بقا ۱۳.۱ ماه بود. دکتر وورا می‌گوید: “در مقایسه با مطالعات فاز ۳ قبلی در جمعیت مسن‌تر که میانگین بقا تنها ۶ تا ۹ ماه بود، این نتایج امیدوارکننده هستند.” او افزود: “در برخی موارد، بیمارانی که تومورهای با ژنتیک مطلوب داشتند، حتی بیشتر زنده ماندند و میانگین بقا ۲۲ ماه بود. ما از این نتایج بسیار هیجان‌زده هستیم.”

چالش‌های درمان گلیوبلاستوما

گلیوبلاستوما یکی از چالش‌برانگیزترین سرطان‌ها برای درمان است. این بیماری با زوائد مویی شکل به بافت سالم مغز نفوذ می‌کند و عمل جراحی را پیچیده می‌سازد. جراحان باید با دقت تعادل را بین حذف حداکثر تومور و جلوگیری از آسیب به نواحی حیاتی مغز که مسئول عملکردهای اساسی مانند حرکت و گفتار هستند، برقرار کنند. علاوه بر این، ترکیب سلولی تومور و توانایی آن در فرار از درمان‌ها، تلاش‌های درمانی را بیشتر به چالش می‌کشد.

رادیوتراپی استاندارد معمولاً برای درمان گلیوبلاستوما استفاده می‌شود و می‌تواند مؤثر باشد. با این حال، یکی از محدودیت‌های آن این است که بافت سالم مغز را نیز در معرض تابش قرار می‌دهد که ممکن است باعث آسیب‌های جانبی و ناخواسته شود. در مطالعه کلینیک مایو، محققان یکی از نوآورانه‌ترین و پیشرفته‌ترین اشکال درمان با تابش، به نام درمان پروتون را به کار گرفتند. این روش پیشرفته و غیرجراحی، سلول‌های سرطانی را با دقت هدفمند نابود می‌کند و عوارض جانبی را برای بافت سالم اطراف به حداقل می‌رساند.

محققان مایو ناحیه هدف را در مغز بیمار با ترکیب تکنولوژی‌های تصویربرداری پیشرفته، از جمله ۱۸F-DOPA PET و MRI با کنتراست نقشه‌برداری کردند. دکتر وورا می‌گوید: “ترکیب تصویربرداری پیشرفته به ما این امکان را داد که فعال‌ترین یا تهاجمی‌ترین نواحی گلیوبلاستوما را شناسایی کنیم.” درمان در یک تا دو هفته به پایان رسید، در حالی که زمان سنتی آن سه تا شش هفته بود. او ادامه می‌دهد: “تصویربرداری پیشرفته همراه با درمان پروتون به ما اجازه داد که با تابش متمرکزتر عمل کنیم و بافت سالم مغز اطراف را از اثرات تابش محافظت کنیم. ما توانستیم مشاهده کنیم که بیماران درمان‌ها را به خوبی تحمل کردند و بیشتر از آنچه انتظار داشتیم، زنده ماندند.”

تحقیقات جدید در زمینه درمان گلیوبلاستوما در کلینیک مایو

تحقیقات انجام‌شده در کلینیک مایو، نخستین آزمایش بالینی از نوع خود است که به بررسی استفاده از درمان پروتون با دوز کم و دوره کوتاه همراه با فناوری‌های تصویربرداری پیشرفته، از جمله PET با 18F-DOPA و MRI با کنتراست، برای بیماران 65 سال و بالاتر با تشخیص جدید گلیوبلاستوما می‌پردازد. این مطالعه شامل بیمارانی از آریزونا و مینه‌سوتا بوده است.

یکی از شرکت‌کنندگان در این مطالعه، ریچارد کاسپر، تقریباً دو سال بیشتر از پیش‌بینی پزشکان زندگی کرد. او پس از درمان گفت: “احساس فوق‌العاده‌ای دارم. اگر کسی به من نمی‌گفت که گلیوبلاستوما دارم، حتی متوجه نمی‌شدم.” کاسپر در سال 2023 به این بیماری مبتلا شد. دخترش، سوزان کاسپر، می‌گوید: “ما پدرمان را بسیار دوست داریم. ما همیشه برای زمانی که با پدرمان داشتیم، سپاسگزار خواهیم بود. این زمان به ما فرصتی داد تا خاطراتی بسازیم که برای یک عمر با ما خواهد ماند. همچنین برای پدرم مهم بود که در این مطالعه شرکت کند تا به دیگران در مبارزه با گلیوبلاستوما کمک کند.”

اکنون یک آزمایش بالینی بزرگ‌تر و تصادفی در کلینیک مایو در حال انجام است. یکی از شرکت‌کنندگان در این مطالعه، نادیا ال‌افندی، همسر و مادر چهار فرزند است که در سنت پل، مینه‌سوتا زندگی می‌کند. او در سال 2022 به گلیوبلاستوما مبتلا شد. ال‌افندی اکنون 15 ماه پس از درمان بدون هیچ نشانه‌ای از گلیوبلاستوما است. او می‌گوید: “احساس فوق‌العاده‌ای دارم. من چهارمین MRI خود را انجام دادم و هیچ نشانه‌ای از بازگشت گلیوبلاستوما نمی‌بینیم.”

ال‌افندی به فعالیت‌های روزمره خود بازگشته و به تازگی از سفری به هاوایی برگشته است، جایی که وقت خود را به غواصی و پیاده‌روی در طبیعت گذرانده است. او می‌افزاید: “ما در آستانه معجزات پزشکی زندگی می‌کنیم و از این موج بهره‌برداری می‌کنیم. هنوز درمانی برای گلیوبلاستوما وجود ندارد، اما من توانسته‌ام از این فرصت پزشکی بهره‌برداری کنم و این به من کیفیت زندگی فوق‌العاده‌ای داده است.”

در حالی که نتایج ال‌افندی امیدوارکننده است، دکتر ویلیام برین، متخصص رادیوتراپی و محقق اصلی این مطالعه، می‌گوید که هنوز برای نتیجه‌گیری درباره ایمنی و اثربخشی درمان زود است و باید منتظر تکمیل مطالعه باشیم. او می‌گوید: “هدف ما تغییر روش درمان گلیوبلاستوما با استفاده از دوره‌های کوتاه‌تر رادیوتراپی است تا بار کمتری بر بیماران و خانواده‌هایشان بگذارد و به آنها کمک کند درمانی ایمن و مؤثر را در زمان کمتری به پایان برسانند.”

آزمایش بالینی که به نام SAGA یا درمان رادیوتراپی استریوتاکتیک برای گلیوبلاستوما شناخته می‌شود، شامل بیمارانی از آریزونا، فلوریدا و مینه‌سوتا است. دکتر برین می‌گوید: “ما اکنون یک مؤلفه دیگر را اضافه می‌کنیم که بر اساس کار دکتر ورا به ما کمک می‌کند تا تومور را بهتر تجسم کنیم.”

در همین حال، ال‌افندی بر روی زندگی کردن به بهترین نحو تمرکز کرده است. او می‌گوید: “من بسیار سپاسگزارم. هر روز بهترین روز است و من می‌خواهم از هر دقیقه‌اش لذت ببرم.”

این مطالعه با حمایت مالی از طرف بنیادهای مایو کلینیک مارلی و بنیاد لورنس و مریلین ماتسون در تحقیقات سرطان انجام شده است.