درد زانو امونت رو بریده؟ علائم، علل و درمان آرتروز زانو رو اینجا پیدا کن!

آرتروز زانو چیه؟

آرتروز یه بیماریه که باعث دَرد، ورم و خشکی تو مفصلات میشه. بیشتر وقتا مفصلای بزرگ بدن که خیلی کار میکشن رو درگیر میکنه، مثل مفصلای زانو. واسه همین، آرتروز تو یکی از زانوها یا هر دوشون خیلی شایعه، مخصوصاً وقتی سنت میره بالا. آرتروز زانو میتونه خیلی جدی و ناتوان کننده باشه، ولی دَرمون ها میتونن علائم رو کم کنن و پیشرفت بیماری رو کُند کنن.

چه نوع آرتروزهایی تو زانو اتفاق میفتن؟

آرتروز باعث التهاب میشه و غضروف تو مفصل زانو رو خراب میکنه. نوع های مختلف آرتروز این کارو به روش های مختلف انجام میدن. بیشتر از 100 نوع آرتروز مختلف هست که میتونن زانو رو درگیر کنن.

معمول ترین نوع های آرتروز زانو اینان:

• آرتروز استخوانی زانو: این شایع ترین نوع آرتروز زانوه. آرتروز استخوانی یه حالَتیه که به خاطر سابیدگی به وجود میاد. وقتی اتفاق میفته که غضروف تو مفصل شروع میکنه به ساییده شدن.
• آرتریت روماتوئید زانو: مثل بقیه نوع های التهابی آرتروز، آرتریت روماتوئید یه بیماری خود ایمنیه. ممکنه چند تا مفصل رو درگیر کنه، از جمله زانو.
• آرتریت ایدیوپاتیک جوانی: این شایع ترین نوع آرتریت تو بچه هاست. اینم یه بیماری خود ایمنیه. تو آمریکا، تقریباً 1 از هر 1000 تا بچه به آرتروز مبتلا میشن، که بیشتر وقتا تو زانو اتفاق میفته.

نوع های دیگه آرتروز که ممکنه زانو رو درگیر کنن:

• اسپوندیلوآرتریت
• نقرس
• آرتروز بعد از ضربه
• آرتروز عفونی
• آرتروز واکنشی

علائم و نشونه های آرتروز زانو چیا هستن؟

خیلی نشونه و علامت برای آرتروز زانو وجود داره:

• قرچ قرچ، تق تق، ساییده شدن یا صدا دادن زانو
• سختی تو راه رفتن
• دَرد مفصل که با آب و هوا تغییر میکنه
• ورم مفصل
• گرم شدن و تغییر رنگ پوست
• خشکی و قفل شدن زانو
• ضعف و خالی کردن زانو

علائم اولیه آرتروز زانو معمولاً شامل درد و ورم میشه، بعداً علائم دیگه هم ممکنه ظاهر بشن. دَرمون میتونه به کم کردن علائم و جلوگیری از پیشرفتشون کمک کنه.

دَرد آرتروز زانو چه شکلیه؟

دَرد زانو خیلی علت داره و هر دردی آرتروز نیست. مثلاً ممکنه زانوت رو زیاد از حد کار بکشی و آسیب ببینی. آسیب های ناشی از فشار زیاد، مثل زانوی دوندگان، ممکنه درد و ورم مشابهی ایجاد کنن. ولی معمولاً میشه این جور آسیب هارو به یه اتفاق یا فعالیت خاص ربط داد. برعکس، علائم آرتروز زانو معمولاً خیلی آروم شروع میشن و آدم نمیدونه کی شروع شدن یا از کجا اومدن.

آسیب های بافت نرم و آسیب های ورزشی باعث صدا دادن و قرچ قرچ نمیشن یا حس ساییده شدن موقع حرکت رو ایجاد نمیکنن. این علائم از استخون های تو مفصل میان. بعضی آدما میگن که شرایط آب و هوایی مثل دما، رطوبت و فشار هوا رو دَرد مفصلشون تاثیر میذاره. هر چی که هست، ممکنه دَرد آرتروز زانوت رو تو روزای سرد و بارونی بیشتر حس کنی.

علت آرتروز زانو چیه؟

نوع های مختلف آرتروز زانو علت های مختلفی دارن، ولی تهش همشون به یه جا میرسن. التهاب تو بافت های مفصل باعث درد و ورم میشه. خراب شدن غضروف تو مفصل هم اوضاع رو بدتر میکنه. غضروف بالشتک استخون های تو مفصله و باعث میشه راحت رو هم حرکت کنن. وقتی غضروف ساییده میشه، استخونا به هم ساییده میشن.

آرتروز زانو یا تخریبیه یا التهابی. آرتروز استخوانی تخریبیه. یعنی استفاده مداوم از زانو به مرور زمان باعث ساییده شدن غضروف میشه. از بین رفتن غضروف باعث التهاب میشه. از طرف دیگه، آرتروز التهابی (مثل آرتریت روماتوئید) با التهاب تو مفصل شروع میشه. التهاب باعث از بین رفتن غضروف میشه. سیستم ایمنی بدن باعث التهاب میشه.

عامل های خطر برای ابتلا به آرتروز زانو چیا هستن؟

اگه این شرایط رو داشته باشی، احتمال اینکه به آرتروز زانو مبتلا بشی بیشتره:

• بالای 50 سال سن داشته باشی
• چاق باشی یا موقع راه رفتن وزن اضافی حمل کنی
• شغلت طوری باشه که به زانوهات فشار بیاد
• زانو رو بدجور آسیب داده باشی یا چند بار آسیب دیده باشی
• تفاوت آناتومیکی تو مفصل زانوت داشته باشی
• خانوادهات سابقه بیماری خود ایمنی داشته باشن

تشخیص و آزمایش ها

آرتروز زانو چطوری تشخیص داده میشه؟

اول، دکتر مفصل زانوت رو معاینه میکنه و درباره علائمت میپرسه. بعد، یه عکس رادیولوژی از زانو مینویسه. معمولاً میشه نشونه های آرتروز زانو رو تو عکس رادیولوژی دید.

تو بعضی موارد، دکتر ممکنه MRI یا CT اسکن بنویسه تا دقیق تر ببینه. اگه شک کنه که یه نوع التهابی آرتروز داری، ممکنه آزمایش خون بنویسه تا به تشخیص کمک کنه.

مدیریت و درمان

دَرمون آرتروز زانو چیه؟

آرتروز زانو دَرمون قطعی نداره، ولی دَرمون میتونه به بهتر شدن علائم و کُند کردن پیشرفت بیماری کمک کنه. دکترا از یه روش چند جانبه برای دَرمون آرتروز زانو استفاده میکنن، که شامل دارو، تغییر سبک زندگی و در صورت لزوم جراحی میشه. بعضی از دَرمون ها با توجه به نوع آرتروز زانو فرق میکنن، ولی خیلی از دَرمون ها برای همه نوع ها یکیه.

تغییر های پیشنهادی تو سبک زندگی برای آرتروز زانو:

• ورزش های کم فشار: اگه شغلت، ورزش یا عادت هات به زانوت فشار میاره، باید تغییر ایجاد کنی. ولی کلاً فعالیت رو قطع نکن: فعالیت های پرفشار رو با فعالیت های کم فشار عوض کن.
• فیزیوتراپی: یه فیزیوتراپ میتونه ورزش های خاصی رو تجویز کنه تا عضلاتی که از زانو حمایت میکنن رو قوی کنه. این کار فشار رو از روی مفصل برمیداره، مفصل رو ثابت میکنه و تعادلت رو حفظ میکنه.
• کاهش وزن: زانوها قسمت زیادی از وزن بدنت رو تحمل میکنن، پس افزایش و کاهش وزن روشون تاثیر داره. حتی کم کردن یه مقدار کم از وزن هم میتونه تاثیر زیادی رو آرتروز زانو داشته باشه.
• ارتز و کفی طبی: وسایل پوشیدنی مثل کفی طبی یا زانوبند میتونن موقع راه رفتن از مفصلات حمایت کنن. نوع های خاص زانوبند به آرتروز تو ناحیه های مختلف کمک میکنن.
• استفاده از عصا: وسایل کمکی برای راه رفتن میتونن فشار رو از روی زانو بردارن و تعادل بیشتری ایجاد کنن، مخصوصاً اگه عضلات دور مفصلت رو از دست داده باشی. دکتر میتونه بهت کمک کنه یکی رو انتخاب کنی.
• سوزن زدن: بعضی آدما حس میکنن که سوزن زدن به کم شدن دَرد آرتروز زانو کمک میکنه. با اینکه ثابت نشده که کمک میکنه، دَرمون های مکمل مثل سوزن زدن کم خطرن و ممکنه ارزش امتحان کردن رو داشته باشن.

داروهای آرتروز زانو شامل:

• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): داروهای NSAID که بدون نسخه فروخته میشن، قسمت مهمی از جعبه ابزار کم کردن دَردتن. ولی نباید زیادی بهشون تکیه کنی چون عوارض جانبی دارن.
• مهارکننده های COX-2: اینا یه زیرمجموعه از NSAID ها هستن (NSAID های انتخابی) که میتونی به عنوان جایگزین استفاده کنی. به نظر میرسه عوارض گوارشی کمتری از نوع های غیر انتخابی دارن.
• مسکن های موضعی: دَرمون های موضعی ممکنه شامل گرما/سرما درمانی، دَرمون های گیاهی مثل آرنیکا یا لوسیون های NSAID موضعی باشن، که ممکنه برای دَرمون آرتروز بی خطرتر از قرص باشن.
• استامینوفن: استامینوفن یه مسکن بدون نسخه دیگهست که NSAID نیست. ممکنه بخوای اونو با بقیه مسکن های بدون نسخه تو این لیست به صورت چرخشی استفاده کنی.
• آمپول های کورتون (تزریق استروئید): با اینکه داروهای استروئیدی خوراکی (کورتیکواستروئیدها) خیلی به آرتروز زانو کمک نمیکنن، تزریق دوره ای به مفصل میتونه به طور موقت درد رو کم کنه.
• تزریق های درمانی: تزریق های دیگه برای آرتروز زانو شامل پلاسمای غنی از پلاکت و ویسکوساپلیمنتیشن (آمپول ژل زانو) میشه. اینا ممکنه جایگزین های مفیدی برای آمپول های کورتون باشن.
• مکمل های گلوکزامین و کندرویتین: این مکمل های غذایی بعضی از سازنده های غضروف هستن. با اینکه ثابت نشده که به آرتروز کمک میکنن، بعضی آدما حس میکنن که کمک میکنن.
• داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARDs): این دسته از داروها نوع های التهابی آرتروز زانو را دَرمون میکنن. اونا از روش های مختلفی برای سرکوب التهاب خود ایمنی استفاده میکنن.

خیلی از آدما میتونن سال ها، اگه نگیم همیشه، آرتروز زانو رو بدون جراحی با موفقیت دَرمون کنن. حتی اگه در نهایت به جراحی احتیاج پیدا کنی، این دَرمون ها همچنان برای برنامه دَرمونت مهم خواهند بود. وقتی بقیه دَرمون ها کافی نیستن، دکترت ممکنه جراحی رو برای آرتروز زانوت پیشنهاد کنه. دَرمون های جراحی برای آرتروز زانو از روش های جزئی تا جراحی های بزرگ رو شامل میشه.

جراحی های آرتروز زانو شامل:

• آرتروسکوپی زانو: آرتروسکوپی یه جراحی مفصل با حداقل تهاجمه. جراح ها با استفاده از برش های کوچیک تعمیرات کوچیکی انجام میدن. مثلاً ممکنه بافت های آسیب دیده رو از زانوت خارج کنن.
• استئوتومی زانو: استئوتومی یعنی جراحی روی استخونها. اگه استخون های تو مفصلت تراز نباشن، یه استئوتومی میتونه اونا رو دوباره تراز کنه. این یکی از عامل های کمک کننده به آرتروز زانوه.
• تعویض جزئی زانو: مفصل زانوت سه قسمت مختلف داره که آرتروز ممکنه روشون تاثیر بذاره. اگه فقط روی یکی تاثیر بذاره، ممکنه کاندید تعویض جزئی زانو باشی.
• تعویض کامل زانو: وقتی آرتروز به قسمت زیادی از زانوت آسیب رسونده باشه، ممکنه وقتش رسیده باشه که کل مفصل رو با یه پروتز جایگزین کنی. این میتونه دَرد رو کم کنه و حرکتت رو برگردونه.

پیشگیری

چیکار میتونم بکنم تا خطر ابتلا به آرتروز زانو رو کم کنم؟

آرتروز یه قسمت اجتناب ناپذیر از پیر شدن نیست، ولی ساییده شدن زانوها تا یه حدی طبیعیه. و شغل و سبک زندگی بعضی آدما بیشتر از بقیه به زانوهاشون فشار میاره. اگه عامل های خطر برای ابتلا به آرتروز زانو رو داری، ممکنه بتونی با ایجاد بعضی تغییرات این خطرات رو کم کنی. مثلاً ممکنه بخوای تو نحوه ورزش کردنت، کاری که انجام میدی یا وزنی که حمل میکنی تجدید نظر کنی.

چشم انداز / پیش آگهی

آیا آرتروز زانو خوب میشه؟

آرتروز زانو دَرمون نداره. این یه حالَت مادام العمرِ. ولی خبر خوب اینه که دَرمون میتونه بعضی از علائم رو کم کنه. دَرمون ممکنه حتی پیشرفت بیماری رو کُند کنه یا متوقفش کنه. با اینکه آسیب زانو ناشی از آرتروز قابل برگشت نیست، جراح ها میتونن بافت های آسیب دیده رو در صورت لزوم خارج کنن و جایگزین کنن. جراحی تعویض مفصل میتونه تاثیر آرتروز رو روی زانوت و زندگیت کم کنه.

زندگی با

چطوری میتونم از خودم مراقبت کنم وقتی با آرتروز زانو زندگی میکنم؟

دکترا موافقن که ورزش منظم و کم فشار مهمترین کاریه که میتونی برای مراقبت از زانوت وقتی آرتروز داری انجام بدی. پیاده روی، دوچرخه سواری، یوگا و شنا همشون گزینه های خوبی هستن. ورزش باعث میشه جریان خون و مایعات تو بافت هات جریان داشته باشه تا از خشکی جلوگیری کنه. ورزش های خاص میتونن به قوی کردن عضلات حمایت کننده کمک کنن تا زانو رو ثابت نگه دارن و فشار رو از روش بردارن.

تو عادت کردی که زانوهات برات کار کنن، نه برعکس. ولی وقتی آرتروز زانو میگیری، باید در نظر بگیری که کارایی که میکنی چطوری روشون تاثیر میذاره. این یه جور سازگاریه. زانوهای آرتروزی نازنازی هستن: اونا میخوان که تغییر سبک زندگی بدی و بهشون توجه کنی. ولی یه مقدار توجه میتونه خیلی کمک کنه. دکترت باهات همکاری میکنه تا دَردت رو کنترل کنی و تو رو به زندگیت برگردونه.

دَرد زانو میتونه تو رو از انجام کارایی که دوست داری باز بداره. متخصصان کلینیک کلیولند میتونن یه برنامه دَرمون طراحی کنن تا تو رو به روال عادی زندگیت برگردونن.